Nowotwór zatok – objawy, przyczyny, leczenie i rokowania
Nowotwór zatok to rzadka zmiana, której diagnostyka jest utrudniona, leczenie skomplikowane, a rokowania niezbyt korzystne. Choć nie ustalono czynników predysponujących do jego rozwoju, duże znaczenie ma narażenie na dym papierosowy, pyły drzewne i różne substancje chemiczne. Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u laryngologa? Kto szczególnie powinien na nie zwracać uwagę?
1. Co to jest nowotwór zatok?
Nowotwór zatok może być zarówno złośliwy, jak i niezłośliwy, ponieważ wywodzi się z różnych tkanek. Wyróżnia się guzy pochodzenia nabłonkowego, tkanek miękkich, kości i chrząstek czy z komórek zapalnych, jak również nowotwory krwiolimfatyczne i neuroektodermalne.
Omawiana zmiana jest najczęściej guzem mającym postać raka, czyli nowotworu złośliwego. To nieprawidłowy i niepohamowany rozrost komórek nabłonka wyściełającego jamę i zatoki oboczne nosa. Zmiana rozwija się w jednej z zatok przynosowych. To fizjologiczne przestrzenie, które mają łączność z nosem (jamą nosową). Istnieją cztery parzyste zatoki zlokalizowane w obrębie twarzowej części czaszki: czołowe, szczękowe, klinowe oraz komórki sitowe.
2. Przyczyny nowotworu zatok przynosowych
Specjaliści ustalili, że częstość występowania nowotworów zatok jest większa w niektórych grupach zawodowych. Większe ryzyko pojawienia się zmiany dotyczy piekarzy, stolarzy, szewców, producentów obuwia i mebli, a także osób zajmujących się obróbką metalu, piekarzy i młynarzy.
Ma to związek z działaniem różnych związków chemicznych obecnych we wdychanym powietrzu, takich jak na przykład pyły drzewne. Większe ryzyko zachorowania dotyczy również nałogowych palaczy tytoniu.
Nowotwory zatok rozwijają się częściej u mężczyzn, głównie po ukończeniu 40. roku życia. Stanowią zaledwie 0,5 procent wszystkich nowotworów.
3. Objawy nowotworu zatok przynosowych
Nowotwory zatok przynosowych diagnozuje się rzadko. Ma to związek z tym, że zwykle dają dyskretne objawy. To dlatego są często lekceważone zarówno przez pacjentów, jak i przez lekarzy pierwszego kontaktu oraz laryngologów.
Objawy nowotworów zatok przynosowych, które wynikają z naciekania komórek nowotworowych, zależą od rozmiaru guza i jego umiejscowienia, rodzaju zatoki i położenia go w jej obrębie. Zwykle zmiany nie dają wyraźnych i swoistych objawów.
Główne objawy w przypadku zaawansowanego raka zatok to:
- niedrożność zatoki, postępujące upośledzenie drożności nosa po jednej stronie,
- krwawienia z nosa,
- przewlekła obecność śluzowej lub krwistej wydzieliny z nosa,
- zgrubienie bądź wybrzuszenie widoczne w okolicy policzka lub nosa, guz policzka (widoczny lub wyczuwalny),
- guz na szyi (powiększony węzeł chłonny),
- zaburzenia widzenia, wytrzeszcz gałki ocznej, łzawienie,
- utrata powonienia,
- zaczerwienienie skóry policzka, obrzęk i deformacja policzka,
- szczękościsk, rozchwianie zębów, ruszanie się zdrowych zębów górnych, zwykle po jednej stronie, zgrubienie podniebienia twardego,
- bóle głowy,
- bóle uszu.
Choć powyższe dolegliwości mogą wskazywać na różne, nie zawsze groźne patologie i choroby (np. polipy czy torbiele zatok, zapalenie zatok przynosowych), nie należy ich bagatelizować.
Szybkiej i wnikliwej diagnostyki wymaga szczególnie silny i przewlekły ból głowy, a także permanentna obecność śluzowej lub krwistej wydzieliny z nosa. Należy zwrócić szczególną uwagę na jednostronność objawów.
4. Diagnostyka i leczenie, rokowania
Rozpoznanie nowotworu nosa stawia laryngolog na podstawie badania przedmiotowego i podmiotowego (badanie fizykalne i wywiad lekarski) oraz badań obrazowych. Kluczowa jest ocena laryngologiczna nosa, zatok przynosowych oraz gardła przeprowadzona także za pomocą wziernikowania specjalnymi aparatami, czyli laryngoskopem i otoskopem.
Podstawą rozpoznania raka nosa jest biopsja z badaniem histopatologicznym. Pobranie próbki tkanki do badania mikroskopowego jest możliwe za pomocą uzyskania wycinka (części zmiany) lub za pomocą biopsji. Duże znaczenie ma wynik RTG czaszki, a także wynik tomografii komputerowej głowy i szyi oraz rezonansu magnetycznego zatok.
W przypadku niejednoznacznych wyników innych badań obrazowych bądź podejrzenia przerzutów odległych i stosuje się pozytonową tomografię emisyjną (PET). Wykonuje się również USG węzłów chłonnych szyi.
Nowotwory zatok i nosa charakteryzują się skłonnością do ekspansji miejscowej. Mają niską zdolność do przerzutów drogą naczyń chłonnych i krwionośnych. Przerzuty raka nosa do węzłów chłonnych występują rzadko i na późnym etapie zaawansowania choroby nowotworowej.
Podstawowym sposobem leczenia nowotworów zatok przynosowych jest chirurgiczne wycięcie guza. Zakres resekcji ustalany jest indywidualnie, zależnie od rozległości naciekania. Uzupełnieniem terapii może być pooperacyjna radioterapia lub chemioterapia. W przypadku obecności przerzutów w węzłach chłonnych szyi, dokonuje się ich wycięcia.
A rokowania? Z uwagi na to, że rak zatok i nosa często jest wykrywany bardzo późno, szanse na wyleczenie nowotworu szacuje się na około 40 procent. Wskaźnik 5-letniego przeżycia, w zależności od stadium choroby, lokalizacji zmian i histologii guza, wynosi maksymalnie również 40 procent.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.