Nowy skutek COVID. Choroba może prowadzić do "ślepoty twarzy"

Przez trzy lata nauczyliśmy się o COVID-19 wiele – wiemy, że uderza w serce i płuca, a także sieje spustoszenie w układzie nerwowym. Poza utratą węchu czy mgłą mózgową, jak wskazują najnowsze badania, może też prowadzić do prozopagnozji. Zaburzenie spopularyzował hollywoodzki aktor Brad Pitt.

1. Czym jest prozopagnozja?

To słowo pochodzące z języka greckiego, które dosłownie oznacza "niewiedzę twarzy". O chorobie zaczęto mówić częściej, gdy gwiazda hollywoodzkich produkcji, były mąż Angeliny Jolie, Brad Pitt przyznał publicznie, że ma problem z rozpoznawaniem twarzy znanych mu osób.

W skrajnych przypadkach prozopagnostyk nie jest w stanie rozpoznać nawet własnej twarzy. Zaburzenie to często idzie w parze także z agnozją topograficzną.

Zobacz film: "Prof. Rejdak wymienia powikłania neurologiczne po COVID-19"

- Zespół zaburzeń rozpoznawania twarzy jest dobrze znany w neurologii od zarania jej istnienia, ale dopiero dzięki nowoczesnym badaniom udało się określić, gdzie znajduje się ośrodek związany z rozpoznawaniem twarzy. Chodzi tu o konkretne okolice płatów potylicznych – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Konrad Rejdak, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie i prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.

- Przyczyny mogą być różne – poczynając od wrodzonego problemu związanego z zaburzeniami rozwojowymi, które manifestują się już w dzieciństwie. Może to być też proces nabyty, np. na skutek urazu głowy, niedotlenienia – mówi ekspert.

- Niekiedy nawet prozopagnozja może być zwiastunem procesu neurozwyrodnienia, czyli stopniowego narastania zaburzeń poznawczych, które wystąpią w przyszłości – dodaje.

"Ślepota twarzy" jest rzadkim zaburzeniem, bo według szacunków dotyczy zaledwie dwóch procent społeczeństwa. Czy za sprawą pandemii COVID-19 dane epidemiologiczne prozopagnozji ulegną zmianie?

2. Nowe doniesienia w sprawie powikłań po COVID-19

Naukowcy z Dartmouth na łamach "Cortex" donoszą o przypadku prozopagnozji jako powikłania po zakażeniu SARS-CoV-2. Analizują przypadek 28-letniej Annie, która przed 19 marca 2020 roku nie miała żadnych zaburzeń neurologicznych związanych z rozpoznawaniem twarzy. Dwa miesiące później odkryła coś szokującego.

Annie wspomina, że wybrała się do restauracji, by spotkać się z rodziną po raz pierwszy od zachorowania na COVID-19. Nie poznała swoich bliskich, a kiedy kolejny raz mijała stolik, przy którym siedzieli, zawołał ją ojciec.

- To było tak, jakby głos mojego taty wydobywał się z twarzy obcej osoby – powiedziała, dodając, że od tamtej pory rozpoznaje znajome osoby tylko dzięki brzmieniu ich głosu.

To nie jest jedyny problem – u Annie zdiagnozowano agnozję topograficzną. Nie może sobie poradzić z topografią w dobrze jej znanym sklepie spożywczym, musi polegać na mapach Google i funkcji pinezki, by namierzyć miejsce, w którym zaparkowała auto.

- W ślepocie twarzy obszar uszkodzeń może nie być izolowany, to jest może dotyczyć innych zdolności interpretacji obrazu, czyli np. zaburzenia widzenia barw czy rozpoznawania przedmiotów. O agnozji mówi się, kiedy to droga wzrokowa jest zachowana, ale nie można zinterpretować, czym jest ten obraz – tłumaczy prof. Rejdak.

Badacze przeprowadzili szereg testów – w tym polegające na rozpoznawaniu za pomocą zdjęć twarzy celebrytów, test sobowtóra czy Cambridge Face Memory Test. Okazało się, że kobieta dodatkowo ma problemy z "uczeniem się" nowych tożsamości.

Prof. Rejdak przyznaje, że ten przypadek kliniczny dowodzi, że poinfekcyjne uszkodzenie mózgu w zakresie skutkującym "ślepotą twarzy" jest możliwe, choć ustalenie mechanizmu tego zjawiska może być bardzo trudne.

- Mogło dojść do zaburzeń w ukrwieniu tej okolicy po zatorowości izolowanej w naczyniu krwionośnym. Równie dobrze może to być jeden z elementów tej słynnej mgły mózgowej. W jej przebiegu typowe jest wystąpienie dysfunkcji poznawczych, a jedną z nich jest przecież rozpoznawanie twarzy – tłumaczy ekspert.

Chcąc sprawdzić powiązania między COVID-19 a prozopagnozją, naukowcy zebrali dane od 54 osób z long COVID utrzymującym się trzy miesiące i dłużej oraz 32 deklarujących pełne ozdrowienie.

Większość respondentów przyznała, że ich zdolności percepcyjne i poznawcze uległy pogorszeniu, jednak u niektórych te deficyty były poważniejsze, typowe dla prozopagnozji. Jednym z wyzwań zgłaszanych przez wielu respondentów była trudność w wizualizacji rodziny i przyjaciół, co często słyszy się od prozopagnostyków.

3. Wciąż pojawiają się powikłania po infekcji

Prof. Rejdak przyznaje, że uzyskanie odporności populacyjnej i łagodniejszy wariant ostatnich mutacji SARS-CoV-2 wpłynęły na ograniczenie występowania ciężkich powikłań. Ale nie w przypadku układu nerwowego. Ekspert podkreśla, że powikłania neurologiczne nadal nie należą do rzadkich - mogą dotykać co trzeciego pacjenta, który przeszedł infekcję.

- Wciąż jest grupa osób, która wspomina przebycie infekcji o niezbyt nasilonym natężeniu, ale mimo to zgłasza różne dolegliwości – zmęczenie czy zaburzenia funkcji poznawczych – dodaje.

To, czy się pojawią, zależy od kondycji organizmu oraz tego, czy chory nie będzie lekceważył objawów neurologicznych.

- Niestety, zaburzenia neurologiczne są nieprzewidywalne, a niektóre z nich bardzo groźne – to chociażby zapalenie mózgu, zespół Guillaina-Barrégo, ale też objawy miastenii gravis. Mogą one wystąpić po infekcji, bo wirus SARS-CoV-2 wpisał się na listę patogenów inicjujących reakcje autoimmunologiczne – mówi neurolog.

Przez trzy lata trwania pandemii naukowcom oraz lekarzom udało się ustalić, że SARS-CoV-2 może powodować szereg zaburzeń neurologicznych. Wśród nich wymienia się takie jak:

• mgła mózgowa,
• utrata węchu i smaku,
• deficyty pamięci,
• zespół przewlekłego zmęczenia,
• przejściowe zmiany niedokrwienne mózgu,
• obrzęk mózgu, udary mózgu, ataksje,
• polineuropatia zapalna,
• zaburzenia rytmu snu i koszmary senne,
• omamy, stany psychotyczne.

Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.