Objaw Chvostka i tężyczka – przyczyny, objawy i leczenie

Objaw Chvostka obejmuje mięśnie twarzy i oznacza gwałtowne skurcze mięśni, które pojawiają się po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w brzeg mięśnia żwacza. Nie występuje samoistnie, a jest wywoływany podczas badania neurologicznego. Jego obecność sugeruje tężyczkę. To stan obniżonego poziomu wapnia we krwi. Co warto wiedzieć?

1. Co to jest objaw Chvostka?

Objaw Chvostka (ang. Chvostek sign, Chvostek tremor) polega na skurczu mięśni mimicznych twarzy, który pojawia się po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w okolicę policzka, w brzeg mięśnia żwacza.

Oznacza to, że objaw nie pojawia się samoistnie, a jest wywoływany w trakcie badania neurologicznego. Jego nazwa pochodzi od nazwiska austriackiego lekarza Františka Chvostka, który opisał zjawisko w 1876 roku.

Zobacz film: "Wiedza i świadomość pacjentów w dobie Internetu"

Gwałtowne skurcze mięśni twarzy, unerwionych przez nerw twarzowy, to jeden z objawów tężyczki wywołanej przez znaczny niedobór wapnia. Choroba objawia się niekontrolowanymi skurczami i drżeniem mięśniowym.

2. Przyczyna objawu Chvostka

Objaw Chvostka jest symptomem tężyczki, która jest konsekwencją niskiego stężenia wapnia we krwi, czyli hipokalcemii. Choroba polega na niekontrolowanych skurczach i drżeniach mięśniowych, którym towarzyszą tak zwane parestezje, to jest mrowienie o różnym czasie trwania.

Przyczyną zaburzenia jest niedobór wapnia, wskutek czego dochodzi do upośledzenia przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego. Tężyczkę dzieli sią na jawną i utajoną. Pierwsza z nich jest stanem, któremu towarzyszą charakterystyczne dla zaburzenia objawy oraz zmniejszone stężenie wapnia we krwi.

Tężyczka utajona związana jest z niedoborem magnezu i ma łagodniejszy przebieg. Daje niejednoznaczny, mało charakterystyczny obraz kliniczny. Przyczyny prowadzące do stanu obniżonego poziomu wapnia oraz do pojawienia się objawu Chwostka to:

• uszkodzenie lub niewydolność przytarczyc,
• ostre zapalenie trzustki,
• zespoły zaburzonego wchłaniania,
• niedobór witaminy D,
• nowotwór,
• alkoholizm.

3. Objaw Chvostka i inne symptomy tężyczyki

Tężyczka charakteryzuje się skurczami oraz drżeniami mięśni, którym towarzyszy ból oraz parestezje, czyli wrażenie mrowienia i drętwienia. Świadomość u pacjenta jest zachowana.

Chorzy na tężyczkę zwykle skarżą się też na osłabienie, zaburzenia koncentracji, obniżony nastrój czy wrażenia lękowe. Objaw Chwostka oznacza skurcze mięśni twarzy po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym. Oprócz niego w tężyczce pojawiają się także inne objawy:

• objaw Trousseau, polegający na przykurczu palców dłoni i ustawieniu ich w charakterystyczny sposób (tak zwana ręka położnika). Podczas badania na ramię pacjenta nakłada się mankiet wykorzystywany do pomiaru ciśnienia tętniczego, po czym się go pompuje. Objaw Chvostka i Trousseau występują wyłącznie w przebiegu tężyczki jawnej,
• objaw Erba, który polega na zwiększonej pobudliwości nerwów ruchowych w reakcji na stymulację prądem galwanicznym,
• objaw Lusta, polegający na odwiedzeniu stopy w reakcji na uderzenie młoteczkiem w okolicę nerwu strzałkowego wspólnego,
• objaw Masłowa, to jest przyspieszenie oddechu w wyniku ukłucia pacjenta szpilką.

Objaw Chvostka, objaw Trousseau oraz Lusta są znamienne zarówno dla tężyczki utajonej, jak i jawnej.

4. Diagnostyka tężyczki

Tężyczka sprawia duże trudności diagnostyczne, ponieważ bywa mylona z innymi zaburzeniami neurologicznymi (np. padaczką lub psychicznymi, nerwicą). W celu ustalenia przyczyny dolegliwości kluczowy jest wywiad z pacjentem.

Kluczowe jest badanie przedmiotowe, zwłaszcza neurologiczne: test Chvostka. Polega on na uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w okolicę policzka, gdzie znajduje się pień nerwu twarzowego. Zarówno osoby dotknięte tężyczką jawną, jak i utajoną, mają dodatni objaw Chwostka.

To dlatego jest on traktowany jako jedno z głównych kryteriów diagnostycznych, pozwalających rozpoznać chorobę. Pojawienie się gwałtownej reakcji na badanie neurologiczne i stwierdzenie odruchu Chwostka jest podstawą do zlecenia dalszej diagnostyki pod kątem tężyczki, hipokalcemii oraz innych schorzeń.

Postawienie diagnozy umożliwiają również badania laboratoryjne, takie jak: oznaczenie stężenia kreatyniny, wapnia całkowitego, wapnia zjonizowanego, mocznika, sodu, potasu, fosforanów, parathormonu, TSH, fT4, fT3, witaminy D, fosfatazy zasadowej, GGTP, proteinogramu.

Konieczne jest również przeprowadzenie badań dodatkowych, takich jak:

• badanie EEG,
• badanie EKG,
• badanie ultrasonograficzne serca.
• badanie elektromiograficzne tzw. próba tężyczkowa.

5. Leczenie tężyczki

Leczenie tężyczki uzależnione jest od postaci choroby i nasilenia objawów. Wymaga ono włączeniu preparatów, które regulują gospodarkę wapniową, stabilizacji hormonalnej oraz diety, która dostarcza organizmowi optymalną ilość wapnia.

Leczenie pacjenta z tężyczką jawną polega na przyjmowaniu doustnych preparatów wapnia, by zwiększyć jego stężenie w surowicy krwi i utrzymać na stałym poziomie. W przypadku silnego napadu, chory dożylnie otrzymuje chlorek albo glukonian wapnia.

Tężyczka utajona wymaga farmakoterapii preparatami doustnymi zawierającymi magnez oraz witaminę B6. Przydatna bywa również terapia psychologiczna.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.