Trwa ładowanie...

Objaw zachodzącego słońca i wodogłowie – co warto wiedzieć?

Avatar placeholder
12.01.2021 10:57
Objaw zachodzącego słońca to sytuacja, gdy nad tęczówką u patrzącego na wprost dziecka, poniżej górnej powieki, widać rąbek białkówki
Objaw zachodzącego słońca to sytuacja, gdy nad tęczówką u patrzącego na wprost dziecka, poniżej górnej powieki, widać rąbek białkówki (123rf)

Objaw zachodzącego słońca to sytuacja, gdy nad tęczówką u patrzącego na wprost dziecka, poniżej górnej powieki, widać rąbek białkówki. Specyficzny wygląd oczu może wskazywać na wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki dziecka czy wodogłowie, dlatego obserwując go, z dzieckiem należy niezwłocznie udać się do pediatry. Co warto wiedzieć?

spis treści

1. Co to jest objaw zachodzącego słońca?

Objaw zachodzącego słońca to objaw patologiczny, o którym mówi się, gdy źrenice dziecka patrzącego w górę lub w dół są w połowie przykryte dolną powieką, a w oku, pod górną powieką, widać ciałko białe oka. Tęczówka oka pozostaje częściowo ukryta pod dolną powieką, a twardówka jest widoczna ponad tęczówką, co może przywoływać na myśl skojarzenie z zachodem słońca.

Sytuacja taka może towarzyszyć wzrostowi ciśnienia śródczaszkowego w przebiegu wodogłowia, jest to jednak objaw późny i nie zawsze związany z tą chorobą.

Zobacz film: "Na kilka dni straciła wzrok. Wszystko przez farbę do włosów"

Warto wiedzieć, że istnieje również fałszywy lub rzekomy objaw zachodzącego słońca u niemowlaka. Nie jest to patologia, ponieważ obserwuje się go u zdrowych maluchów, gdy te są pobudzone. Specyficzny wygląd oka jest wówczas skutkiem niewielkiego wzmożenia napięcia mięśnia dźwigacza powieki górnej.

Ponad tęczówką jest widoczny odsłonięty przez powiekę rąbek twardówki, a sama tęczówka nie jest częściowo zakryta dolną powieką. Objaw nie wymaga leczenia i ustępuje z wiekiem.

Gdy objaw zachodzącego słońca ma charakter rzekomy:

  • ruchy gałki ocznej są zachowane,
  • reakcje źreniczne są prawidłowe,
  • nie pojawiają się problemy ze ssaniem ani połykaniem,
  • niemowlę jest w dobrym stanie ogólnym,
  • dziecko robi postępy w rozwoju,
  • maluch dobrze przybiera na wadze.

Brak przyrostu masy ciała może być objawem wczesnym wodogłowia: dziecko nie chce jeść, przesypia posiłki i wymiotuje z powodu nadciśnienia wewnątrzczaszkowego.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

2. Wodogłowie u niemowlaka

Objaw zachodzącego słońca może wskazywać na wodogłowie (łac. hydrocephalus). Mówi się o nim, gdy dochodzi do nagromadzenia się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu.

Wodogłowie może być:

  • wadą wrodzoną. To: wady wrodzone wodociągu mózgu, zespoły genetyczne (w tym zespół Arnolda-Chiariego i Dandy-Walkera), wady naczyń krwionośnych mózgu i nowotwory i tylnej jamy czaszki. Przyczyną może być również przebycie infekcji przez matkę podczas ciąży,
  • wadą nabytą z powodu czynników oddziałujących na organizm, na przykład krwawień, urazu czaszkowo-mózgowego, progresji wady, krwawienia dokomorowego u noworodków przedwcześnie urodzonych, torbieli podpajęczynówkowych, neuroinfekcji czy nacieków nowotworowych.

Objawy wodogłowia u niemowlaka i noworodka to:

  • nadmierny przyrost obwodu głowy (wielkość głowy jest nieproporcjonalna do reszty ciała),
  • wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,
  • objaw zachodzącego słońca,
  • uwypuklenie ciemiączek (ciemiączko przednie jest tętniące i uwypuklone),
  • rozejście się szwów czaszkowych,
  • leniwa reakcja źrenic na światło,
  • anizokoria,
  • poszerzenie i napięcie żył na głowie (nasilające się podczas kaszlu czy płaczu),
  • skóra na głowie jest rozciągnięta i błyszcząca, podatna na uszkodzenia),
  • płacz wysokotonowy,
  • objaw Macewena (podczas opukiwania czaszki słyszalny jest dźwięczny odgłos),
  • zaburzenia świadomości (rozdrażnienie, pobudzenie, senność, śpiączka),
  • nieprawidłowe odruchy niemowlęce.

3. Diagnostyka i leczenie

O wodogłowiu wrodzonym można dowiedzieć się podczas wykonywanych rutynowo w ciąży badaniach USG. Jest widoczne już w 14 tygodniu życia płodowego.

U dzieci przedwcześnie urodzonych, noworodków i niemowląt zleca się USG przezciemiączkowe. Wykonywane są także inne badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.

Dziecko z podejrzeniem objawu zachodzącego słońca zazwyczaj kierowane jest na dodatkowe badania, których celem jest zweryfikowanie stanu mózgoczaszki. Lekarz sprawdza, czy w mózgu nie dochodzi do mikrowylewów lub gromadzenia płynu mózgowo – rdzeniowego, który może powodować wodogłowie. Niezbędna jest również konsultacja neurologiczna, pozwalająca na ocenę rozwoju neurologiczny dziecka.

Jeżeli zarówno USG przezciemiączkowe, jak i badanie neurologiczne wykażą nieprawidłowości, dziecko kierowane jest na dalsze leczenie. W przypadku stwierdzenia wodogłowia konieczny może być zabieg operacyjny.

Wodogłowie można odbarczyć chirurgicznie. Zakłada się: układ komorowo-otrzewnowy, komorowo-przedsionkowy oraz komorowo-opłucnowy. Stosuje się również drenaż lędźwiowo-otrzewnowy. Inne metody to endoskopowa wentrikulocysternostomia, zewnętrzny drenaż komorowy oraz zespolenie międzykomorowe.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze