Objawem jest wysypka. "Choroba dotyka głównie ludzi po 50. roku życia"
Eksperci mówią, że natężenie bólu towarzyszące półpaścowi przypomina rwący ból zęba, tyle że w tym przypadku dolegliwości mogą się utrzymywać miesiącami. Wirus może się uaktywnić np. pod wpływem silnego spadku odporności czy stresu. Wbrew powszechnemu przekonaniu chorują nie tylko seniorzy.
1. Tak atakuje półpasiec
Paraliż twarzy, zaburzenia mowy, problemy ze słuchem, czyli tzw. zespół Ramsaya Hunta to jedno z rzadkich powikłań półpaśca, które dopadło Justina Biebera.
30-letni kanadyjski piosenkarz popowy jest jedną z osób, która zdecydowała się opowiedzieć o swoich zmaganiach z chorobą.
- Półpasiec uszkodził mu nerw słuchowy, w związku z tym można sobie wyobrazić, co przeżywa muzyk, który nie słyszy. Miał porażenie połowy twarzy, czyli nie mógł też śpiewać, więc te powikłania półpaśca powodują czasami dramatyczne sytuacje - mówi dr n. med. Grażyna Cholewińska-Szymańska, ordynator w Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym w Warszawie, mazowiecki konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych.
O wieloletnich zmaganiach z półpaścem opowiadała też Grażyna Szapołowska, która porównuje ból towarzyszący chorobie do doświadczeń związanych z porodem. - Ból przeciągał się do tego stopnia, że uniemożliwiał mi nawet zwykłe siedzenie na krześle podczas kolacji czy jakikolwiek posiłków. Bez przerwy się kładłam - wspominała aktorka.
- Znam przypadek pacjenta onkologicznego, który trafił do naszego szpitala, któremu przez intensywnie rozsiany półpasiec przerwano chemioterapię i radioterapię raka pęcherza moczowego na prawie cztery miesiące. To spowodowało, że w tym czasie doszło do przerzutów nowotworowych. To pokazuje, że konsekwencje półpaśca są bardzo dotkliwe - podkreśla specjalistka chorób zakaźnych.
2. Depresja zwiększa ryzyko rozwoju półpaśca
Trwa Tydzień Wiedzy o Półpaścu, dlatego przypominamy, jakie są objawy choroby i jak się przed nią chronić. Za półpaśca odpowiada wirus Varicella zoster, który pierwotnie wywołuje ospę wietrzną, a po jej ustąpieniu zostaje na zawsze w zwojach czuciowych układu nerwowego.
- Można powiedzieć, że ten wirus jest wredny i pozostaje w komórkach nerwowych zwojów czuciowych w stanie uśpionym. Aktywizuje się, dopiero kiedy człowiek popadnie w stan osłabionej odporności, wtedy mamy do czynienia z chorobą o nazwie półpasiec - tłumaczy dr Cholewińska-Szymańska.
- To może być nawet duże przemęczenie, przemarznięcie czy jakaś ostra infekcja i wtedy dojdzie do ujawnienia półpaśca - dodaje w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Anna Boroń-Kaczmarska, specjalistka chorób zakaźnych.
Dr Cholewińska zaznacza, że w raportach epidemiologicznych brakuje danych na temat skali zachorowań na półpaśca. Szacuje się, że może zachorować co trzecia osoba po 50. roku życia, która wcześniej przechodziła ospę. Z kolei raporty Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH wskazują, że od 1 stycznia do 15 lutego 2024 r. odnotowano 21 tys. 139 przypadków ospy, w całym 2023 r. ponad 190 tys.
- Mamy wyłącznie dane szacunkowe i wynika z nich, że tych zachorowań na półpasiec jest między 130 a 150 tys. rocznie. Choroba dotyka głównie ludzi po 50. roku życia, częściej kobiety niż mężczyzn, nie wiemy dlatego. Zazwyczaj są to pacjenci z chorobami onkologicznymi, z przewlekłą depresją, która silnie wpływa na stan immunologiczny, pacjenci po przeszczepach, po rozległych urazach, długo leczeni immunosupresją z chorobami autoimmunologicznymi np. autoimmunologicznym zapaleniem jelit albo reumatoidalnym zapaleniem stawów. Takich pacjentów widzimy najwięcej - wymienia ekspertka.
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest pęcherzykowa wysypka zlokalizowana po jednej stronie ciała.
- To są charakterystyczne pęcherzyki zlewające się w duże konglomeraty, potem te pęcherzyki pękają, wylewa się z nich płyn surowiczy i w tym miejscu powstaje strup, który pozostawia blizny - tłumaczy lekarka.
- W zależności od umiejscowienia wykwitów, możemy mówić o półpaścu lędźwiowym lub piersiowym, półpaścu głowy i szyi, twarzy. Szczególnie niebezpieczne jest zajęcie ucha i oka, bo wtedy dochodzi do zapalenia nerwu ocznego, do uszkodzenia wzroku, słuchu. To są ciężkie powikłania - podkreśla dr Cholewińska-Szymańska.
3. "Nic tak nie boli"
Lekarka podkreśla, że najbardziej charakterystycznym i dotkliwym problemem w półpaścu jest ból neuropatyczny.
- Znamy przypadki pacjentów, u których powikłania ciągną się miesiącami, a nawet latami. Nic tak nie boli, jak tkanka nerwowa, a szczególnie tkanka czuciowa. Każdy przeżył w życiu ból zęba - to jest właśnie taki ból. Na tej podstawie możemy sobie wyobrazić, jak silne są te dolegliwości przy półpaścu. Ten ból jest tak dotkliwy, że powoduje zaburzenia snu, depresję, a nawet myśl samobójcze - zaznacza.
- Ten ból neuropatyczny dotyka ok. połowy chorujących na półpasiec w starszym wieku. Oni wymagają podawania silnych leków znieczulających nawet o działaniu opioidowych albo leczenia w poradniach leczenia bólu - dodaje dr Cholewińska-Szymańska.
Jak wynika z raportu "Półpasiec oczami pacjentów. Zapobieganie – leczenie – profilaktyka" część pacjentów zgłaszała nawet kilka powikłań. Poza bólem były to m.in.: świąd i pieczenie skóry, blizny, niedosłuch, zaburzenia nastroju i codziennego funkcjonowania, działania niepożądane stosowanych leków.
- Powikłaniem półpaśca bywa również zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych i takie przypadki też widzimy, szczególnie u pacjentów z obniżonym stanem odporności - przyznaje lekarka i dodaje, że po półpaścu rośnie też ryzyko rozwoju udaru niedokrwiennego mózgu i zawału serca.
- Rzeczywiście ta ostra infekcja półpaścowa indukuje takie mechanizmy w śródbłonkach naczyń, które powodują zatkanie drobnych naczyń. Amerykańskie badania na dużej populacji potwierdziły, że przebycie półpaśca w ciągu ostatnich sześciu miesięcy zwiększało ryzyko wystąpienia udaru mózgu i zawału serca - podkreśla.
4. Czy można zachorować po raz kolejny?
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania półpaścowi, ale również jego powikłaniom jest szczepienie. Od 2023 r. w Polsce jest dostępna nowa szczepionka Shingrix. Od stycznia 2024 r. preparat jest dostępny z 50-proc. refundacją, ale tylko dla osób powyżej 65. roku życia, o zwiększonym ryzyku zachorowania.
- Szczepionka ma po pierwsze zapobiegać, żeby się ten uśpiony wirus nie ujawnił, a po drugie, jeśli już się zdarzy zachorowanie, zapobiec rozwojowi bólu neuropatycznego. Podaje się dwie dawki w odstępie dwóch miesięcy - tłumaczy specjalistka chorób zakaźnych.
Dr Cholewińska-Szymańska przypomina, że przejście półpaśca nie oznacza, że już więcej nie zachorujemy. - Około 8-10 proc. pacjentów z grup ryzyka ma tendencję do nawrotu półpaśca i może na niego zachorować po raz drugi i trzeci - wyjaśnia.
- Często dostaję pytanie od pacjentów: "czy jeśli chorowałem na półpasiec, to mam się szczepić". Odpowiadam - "tak", ponieważ zawsze istnieje ryzyko, że "przypląta" nam się jakaś choroba, która doprowadzi do obniżenia odporności i uaktywnienia wirusa VZV - podkreśla ekspertka.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
