Odczyn Coombsa - co warto wiedzieć?

Odczyn Coombsa to procedura medyczna, która pozwala we krwi pacjenta wykryć przeciwciała skierowane przeciw antygenom erytrocytów. To nie tylko rutynowe badanie diagnostyczne, które zleca się w ciąży w celu wykrycia konfliktu serologicznego. Test wykonuje się także w wielu innych sytuacjach. Co warto wiedzieć?

1. Co to jest odczyn Coombsa?

Odczyn Coombsa (test Coombsa, test antyglobulinowy) to immunologiczna metoda diagnostyczna, która pozwala na wykrycie przeciwciał przeciw antygenom erytrocytów, czyli czerwonych krwinek. Zalicza się go do testów serologicznych, które zajmują się oznaczaniem specyficznych przeciwciał we krwi pacjenta. Nazwa badania pochodzi od nazwiska Robina Coombsa, jednego z odkrywców tego testu.

Test Coombsa jest badaniem, którego celem jest wykrycie przeciwciał odpornościowych. Ma to na celu zapobieganie skutkom kontaktu krwinek czerwonych z niszczącymi je przeciwciałami. Ich obecność we krwi ciężarnej może zagrozić zdrowiu nienarodzonego jeszcze dziecka, a w przypadku wykonywania transfuzji doprowadzić do odrzucenia krwi dawcy przez organizm pacjenta.

2. Wskazania do testu Coombsa

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Badanie wykonuje się przy transfuzjach. To jeden z elementów próby zgodności. Służy on sprawdzeniu, czy biorca krwi posiada przeciwciała, które mogą zniszczyć krwinki czerwone biorcy. Badanie wykonuje się także, jeśli pojawiło się podejrzenie, że wystąpiła już reakcja poprzetoczeniowa.

Test Coombsa wykonuje się u kobiet w ciąży w celu wykrycia przeciwciał, które mogłyby przejść przez łożysko i zaatakować krwinki czerwone dziecka, wywołując [chorobę hemolityczną płodu i noworodka]((https://portal.abczdrowie.pl/choroba-hemolityczna-noworodka) (ChHPiN).

Test antyglobulinowy wykorzystuje się także w diagnostyce zakażeń oraz niedokrwistości autoimmunologicznych, u podstaw której leży wytwarzanie przeciwciał przeciwko własnym krwinkom czerwonym. Tego typu niedokrwistość może być generowana zakażeniami, chorobami rozrostowymi układu chłonnego lub schorzeniami immunologicznymi. Wskazaniami do wykonania odczyny Coombsa jest również podejrzenie innych chorób, w tym brucelozy i listeriozy.

3. Rodzaje testu antyglobulinowego

Wyróżnia się dwa typy testu Coombsa. To:

• bezpośredni odczyn Coombsa (BOC) – bezpośredni test antyglobulinowy (BTA), który stosuje się do wykrywania niedokrwistości hemolitycznych i choroby hemolitycznej noworodka,
• pośredni odczyn Coombsa (POC) – pośredni test antyglobulinowy (PTA), wykonywany rutynowo przed każdą transfuzją krwi, aby zapobiec powikłaniom poprzetoczeniowym oraz w diagnostyce chorób zwierząt i ludzi: brucelozy i listeriozy.

Pośredni test antyglobulinowy (PTA) wykonywany jest także w celu zdiagnozowania niedokrwistości autoimmunologicznej (NAIH), u podstaw której leży wytwarzanie przeciwciał przeciwko własnym krwinkom czerwonym.

4. Przebieg testu Coombsa

Test Coombsa wykonuje się w próbce krwi żylnej pobranej w dowolnym momencie dnia. Nie trzeba się do niego przygotowywać czy być na czczo.

Badanie składa się z dwóch etapów. Najpierw, w celu wywołania reakcji antygen-przeciwciało i opłaszczenia krwinek czerwonych przeciwciałami, czerwone krwinki inkubuje się z badaną surowicą pacjenta. Następnie dodaje się surowicę antyglobulinową, która w obecności oznaczanych przeciwciał powoduje aglutynacje krwinek czerwonych ocenianą makroskopowo.

Dodatni wynik testu antyglobulinowego świadczy o obecności przeciwciał przeciw antygenom krwinek czerwonych. W przypadku stwierdzenia dodatniego odczynu Coombsa konieczna jest ocena innych parametrów układu immunologicznego oraz podjęcie kolejnych kroków terapeutycznych. Odczyn Coombsa ujemny świadczy o braku obecności specyficznych przeciwciał i nie wymaga dalszych interwencji medycznych.

Ile kosztuje badanie? Jeśli test antyglobulinowy zlecony jest przez lekarza posiadającego kontrakt z NFZ i wykonywane jest w laboratorium posiadającym z nim umowę, jest darmowe. Cena odczynu Coombsa wykonanego prywatnie wynosi około 25-35 złotych. W większości przypadków na wynik czeka się do siedmiu dni.

5. Odczyn Coombsa w ciąży

Pośredni odczyn Coombsa – pośredni test antyglobulinowy wykonywany jest obowiązkowo u wszystkich ciężarnych w pierwszym trymestrze ciąży, wraz z oznaczeniem grupy krwi przyszłej mamy. Jeśli nie ma przeciwciał, wykonuje się go ponownie około 30. tygodnia ciąży. U kobiet, które mają ujemny czynnik Rh, test przeprowadza się trzy razy.

U ciężarnych celem testu Coombsa jest badanie przeciwciał w surowicy matki, które mogłyby przejść przez łożysko do krwi dziecka i spowodować uszkodzenie krwinek czerwonych płodu. Wczesne wykrycie przeciwciał może zapobiec wystąpieniu konfliktu serologicznego i jego następstw dla płodu, to jest sytuacji, gdy organizm matki produkuje przeciwciała atakujące komórki dziecka. Znając wynik badania odczynu Coombsa można objąć ciężarną specjalistyczną opieką, między innymi podać jej immunoglobuliny hamujące niepożądaną reakcję immunologiczną.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.