Oliguria (skąpomocz) - przyczyny, objawy, leczenie
Oliguria, czyli skąpomocz, polega na oddawaniu bardzo małych ilości moczu. Nie jest to jednostka chorobowa, a jeden z objawów towarzyszących różnym zaburzeniom. Choć nie wygląda to groźnie, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Zbagatelizowana i nieleczona oliguria wpływa na funkcjonowanie organizmu i bywa poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Co warto o niej wiedzieć?
1. Czym jest oliguria?
Oliguria (skąpomocz) to nic innego jak zmniejszone oddawanie moczu w ciągu doby. Nie jest to samodzielna jednostka chorobowa. To objaw, który towarzyszy wielu dolegliwościom.
Oliguria pojawia się bez względu na wiek czy płeć: u niemowląt i dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Kiedy mówi się o skąpomoczu? Skąpomocz u niemowląt diagnozuje się, gdy maluchy wydalają mniej niż 1 mililitr na kilogram masy ciała na godzinę.
Z kolei oliguria u starszych dzieci oznacza oddawanie pół mililitra moczu na kilogram masy ciała na godzinę. U osób dorosłych o oligurii mówi się, gdy dzienne wydalanie moczu wynosi mniej niż 400-500 ml. Prawidłowo powinno się wydalać powyżej 2,5 l moczu w ciągu doby.
Warto pamiętać, że zakres normy zależy od cech fizycznych pacjenta. Ponadto objętość wydalanego moczu jest zależna od objętości przyjmowanych płynów. Jeżeli ich podaż jest ograniczona, konsekwencją jest wydalanie mniejszych objętości moczu.
2. Przyczyny i objawy oligurii
Oligurię stwierdza się na podstawie objętości wydalanego moczu. Wówczas obserwuje się jego zagęszczenie, zmianę barwy moczu z jasnożółtej na mętnożółtą bądź brązowawą.
Zwykle pojawia się również ból brzucha, nudności i wymioty, a także osłabienie, niechęć do jedzenia. Objawem towarzyszącym może być także krwiomocz.
Wyróżnia się trzy rodzaje oligurii:
- skąpomocz pochodzenia przednerkowego, który jest związany z zaburzeniami w krążeniu nerkowym. Te przyczyniają się do wytwarzania mniejszych ilości moczu niż zakłada norma,
- skąpomocz pochodzenia nerkowego, spowodowany uszkodzeniem struktury nerek i upośledzeniem ich funkcji. Narządy nie mogą wykonywać swojego głównego zadania, czyli filtrowania,
- skąpomocz pochodzenia pozanerkowego, który wynika z utrudnionego odpływu moczu z dróg moczowych.
Każdy rodzaj skąpomoczu jest wywołany innymi przyczynami, stąd wiążą się z nimi różne dolegliwości. Skąpomocz przednerkowy może być spowodowana przez wymioty, gorączkę czy odwodnienie.
Powodem może być również zaburzenie krążenia nerkowego, oligowolemia, czyli spadkek objętości krwi krążącej w ustroju w wyniku krwotoków lub rozległych oparzeń, a także niewydolność serca.
Zwykle pojawiają się wówczas duszności czy przyspieszone tętno. Inne przyczyny to wstrząs septyczny lub kardiogenny. Oliguria nerkowa może być wywołana uszkodzeniem nerek. Wówczas wydalanie niewielkich ilości moczu ma związek z mocznicą, ostrym i przewlekłym zapaleniem nerek kłębuszkowym lub śródmiąższowym zapaleniem nerek.
Z kolei oliguria pozanerkowa może wynikać z przerostu prostaty bądź raka, a także kamicy nerkowej lub guzów nerkowych.
3. Diagnostyka i leczenie skąpomoczu
Ponieważ oliguria nie jest chorobą samą w sobie, należy znaleźć przyczynę, która ją wywołuje. Od tego zależy terapia. Skąpomocz może stanowić nie tylko sygnał, ze w organizmie dzieje się coś niepokojącego, ale i być zagrożeniem dla zdrowia i życia. Nie wolno go bagatelizować.
Kiedy iść do lekarza? Sygnałem alarmowym może być nawet utrzymywanie się skąpomoczu dłużej niż jeden dzień (przy prawidłowej podaży płynów), a także objawy towarzyszące, takie jak brak apetytu, osłabienie, wymioty, bóle brzucha, krwiomocz.
Na szczególną uwagę zasługuje skąpomocz w ciąży. Może to być bowiem objaw zagrażającego życiu ciężarnej i dziecka stanu przedrzucawkowego (gestoza, czyli zatrucie ciążowe).
Jego konsekwencją może być rzucawka ciążowa, a skutkiem odklejenie się łożyska, niedotlenienie dziecka, poród przedwczesny, a nawet śmierć dziecka. W diagnostyce skąpomoczu kluczowy jest wywiad lekarski.
Lekarz powinien przeanalizować objawy kliniczne, inne choroby czy przyjmowania leków. Zleci również różne badania diagnostyczne, zarówno laboratoryjne z krwi i moczu, jak i obrazowe (badanie USG, tomografia komputerowa), jeśli to będzie konieczne.
Metody postępowania przy skąpomoczu są różne. Czasem niezbędne jest podanie elektrolitów. Ma to miejsce, gdy u podłoża skąpomoczu leżą biegunki, wymioty czy odwodnienie.
Niekiedy niezbędne jest nawadnianie dożylne. W przypadkach skrajnych oligurii włącza się leczenie nerkozastępcze (dializę), do czasu przywrócenia prawidłowej pracy nerek.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.