Perinatologia – co to jest i czym się zajmuje? Cele i historia

Perinatologia, nazywana inaczej medycyną matczyno-płodową, to dziedzina medycyny, która zajmuje się kwestiami z zakresu opieki perinatalnej. Jest podspecjalnością położnictwa. Pojęcie perinatologia to połączenie terminów pochodzenia greckiego i łacińskiego, oznaczających naukę na temat rodzenia się.

Perinatologia czerpie wiedzę z różnych dziedzin wiedzy medycznej: położnictwa, neonatologii, chirurgii, kardiologii dziecięcej, genetyki i innych specjalizacji. Obejmuje anatomię, fizjologię i diagnostykę schorzeń kobiety ciężarnej oraz płodu i noworodka.

Perinatologia jest dziedziną medycyny, która zajmuje się zarówno ciężarną matką (profilaktyką oraz leczeniem), jak i jej mającym się narodzić dzieckiem. Kluczową kwestią jest diagnostyka i patologia schorzeń typowych dla kobiet ciężarnych oraz człowieka w okresie jego rozwoju płodowego i pierwszych chwil życia. Oznacza to, że do jej głównych zadań należy wczesne wykrywanie i leczenie chorób płodu, a także niemowlęcia.

Badania wykonywane przez perinatologa, takie jak USG perinatalne, pozwalają wykryć wady wrodzone dziecka na etapie życia płodowego, czyli w łonie matki. Bardzo ważne jest nie tylko ich rozpoznanie, ale i możliwości wykonania ratujących życie zabiegów chirurgicznych. Zdarza się, że leczeniu poddaje się nawet nienarodzone dziecko.

Dzięki rozwojowi perinatologii możliwe jest zdiagnozowanie:

• wady serca płodu, zaburzenia rytmu serca, częstoskurczu serca, niewydolności krążenia,
• rozszczepu kręgosłupa, przepukliny przeponowej,
• jednostronnych wad układu moczowego,
• torbieli czy guzów serca.

W zakresie perinatologii współpracują ze sobą: położnicy, neonatolodzy, genetycy, chirurdzy, kardiolodzy dziecięcy i lekarze innych specjalności, zajmujących się diagnostyką i terapią w okresie przedurodzeniowym i noworodkowym.

Celem współpracy specjalistów i opieki nad ciężarną jest:

• określenie optymalnego sposobu prowadzenia ciąży,
• czasu i zakresu wykonywanych badań prenatalnych,
• sposobu, terminu i miejsca odbycia porodu,
• leczenia w okresie pourodzeniowym.

Celem perinatologii jest:

• wypracowanie optymalnego sposobu działań, który mogą zapewnić opiekę kobietomplanującym dziecko, ciężarnym oraz ich dzieciom,
• zmniejszenie częstotliwości przedwczesnych narodzin, przeciwdziałanie rozwojowi wad, stanów chorobowych i uszkodzeń płodu,
• obniżenie poziomu umieralności ciężarnych kobiet,
• obniżenie poziomu umieralności noworodków,
• zagwarantowanie wszystkim pacjentom, zarówno ciężarnym kobietom, jak i ich dzieciom, dostępu do pomocy medycznej.

Początki perinatologii jako odrębnej gałęzi wiedzy medycznej datuje się na lata 60. XX wieku, co ma związek z postępem badawczym oraz technologicznym, które wpłynęły na poprawę zdolności diagnostycznych medycyny. Wcześniej lekarze prowadzący ciążę opierali się głównie na badaniu czynności akcji serca i obserwacji ruchów dziecka w okresie płodowym. Nauka otworzyła nowe możliwości.

Pierwszy Międzynarodowy Kongres Medycyny Perinatalnej odbył się w 1991 roku. W jego trakcie założono Światowe Stowarzyszenie Medycyny Perinatalnej. To pierwsza międzynarodowa instytucja zajmująca się rozwijaniem i propagowaniem wiedzy perinatologicznej.

W Polsce kwestie podejmowane przez perinatologię podejmuje czasopismo Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” , które ukazuje się jako kwartalnik. Jego redaktorem naczelnym jest prof. dr hab. n. med. Piotr Sieroszewski.

GiPP jest czasopismem edukacyjnym wydawanym w języku polskim pod patronatem Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (dawniej Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego). Publikowane są w nim prace poglądowe, przedruki i komentarze, jak również opisy przypadków, rekomendacje ekspertów oraz listy do redakcji z zakresu ginekologii, perinatologii, a także położnictwa o szczególnych walorach praktycznych i edukacyjnych dla kształcących się lekarzy.

Perinatologia jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną medycyny. Obecnie szczególnie duży nacisk kładzie się na badania nad terapią przy użyciu komórek macierzystych, możliwością przeprowadzenia otwartej operacji płodowej czy kwestie związane z dziedzicznością genów.