Plemnik – powstawanie, przemieszczanie, rola, żywotność
Plemnik produkowany jest w jądrach, ale mechanizm jego powstawania idzie z góry. To w obszarze mózgu zwanym podwzgórzem tworzy się sygnał do produkcji plemników. Jak wygląda proces powstawania plemników? Jak przemieszcza się plemnik? Jaka jest jego rola? Jak długo żyje plemnik?
1. Powstawanie plemników
Plemniki powstają w jądrach. Wytwarza się ich tam około 120-260 mln w jednym zaledwie mililitrze. Sygnał, który uruchamia proces powstawania plemników, rozpoczyna się w obszarze mózgu zwanym podwzgórzem.
Sygnał ten uaktywnia wytwarzanie hormonu, który bezpośrednio wpływa na proces tworzenia plemników w jądrach. Same jądra nie bez przyczyny umieszczone są w workach mosznowych na zewnątrz ciała mężczyzny.
Dzięki temu plemniki powstają w niższej temperaturze. 36,6 stopni C, która jest temperaturą stałą dla naszego organizmu, sprawiłaby, że plemniki nie mogłyby się rozwijać.
Każde jądro składa się z mikroskopijnych kanalików, które nazywamy nasiennymi. Wnętrze jąder to plątanina kanalików. Plemniki przechodząc przez kanaliki, mają wystarczająco czasu, aby prawidłowo się rozwinąć. Rozwój plemników nazywany spermatogenezą trwa około 72 dni.
2. Przemieszczanie się plemników
Plemnik składa się z główki, która rozwija się pierwsza i energię czerpie ze składników odżywczych. Następnie, gdy główka jest już ukształtowana, plemnik zostaje uwolniony do najądrzy. Rozwinięty plemnik w ruch wprawia witka, która jest zbudowana z bardzo elastycznego włókna.
Dzięki witce plemnik może się przemieścić do celu, którym jest jajeczko. Zdolność do zapłodnienia i ruchliwość po pełnym rozwoju, plemnik utrzymuje przez kilka dni. Jeżeli jednak nie dojdzie do wytrysku, plemnik traci swoją witalność i zanika.
Do prawidłowego rozwoju plemnika niezbędna jest odpowiednia ilość hormonu FHS, LH i testosteronu. Jeżeli jakiegokolwiek hormonu brakuje lub jest niewystarczająca ich ilość, plemniki tracą na witalności, ruchliwości i jest ich zdecydowanie mniej.
3. Rola plemnika
Rola plemnika jest jedna – zapłodnić komórkę jajową i dać początek nowemu życiu. Gruczoły płciowe młodych chłopców nie produkują plemników. Wytwarzanie spermy rozpoczyna się w okresie dojrzewania, czyli około 14. roku życia.
Okres dojrzewania to czas, gdy wytwarzają się męskie hormony pobudzające gruczoły płciowe. Dopiero około 17. – 19. roku życia młody mężczyzna wchodzi w okres reprodukcyjny i jądra zaczynają produkcję plemników.
Co więcej, kiedy rozpocznie się produkcja plemników, to organizm będzie produkował je już stale. Nawet około 90 letni mężczyzna może wytwarzać plemniki.
W wyścigu do jajeczka rusza zawsze kilkadziesiąt lub kilkaset milionów plemników. Tylko połowa z nich jest wystarczająco sprawna, aby ruszyć do wyznaczonego celu. Z bardzo aktywnych plemników szanse na dotarcie do celu ma około 3 miliony. Tylko jeden przedostanie się do komórki jajowej i ją zapłodni. Reszta kończy swój wyścig.
To też warto wiedzieć
4. Żywotność plemników
Plemnikom, jak wspomnieliśmy, nie służy wysoka temperatura. Dlatego jądra są umieszczone na zewnątrz. Do prawidłowego rozwoju i przetrwania plemnik potrzebuje odpowiedniej wilgotności i temperatury.
Poza jądrami i pochwą plemnik ma małe szanse na przeżycie. Jak wiemy w wyścigu do komórki jajowej, wygrywa jeden plemnik. Jeden na kilkadziesiąt milionów. Co dzieje się z resztą, gdy dotrą do pochwy?
Warunki w pochwie są dla plemnika bardzo korzystne. Spełniona jest bowiem odpowiednia wilgotność i temperatura. Plemnik może zatem przetrwać w organizmie kobiety od dwóch do nawet pięciu dni, nawet jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia jajeczka.
Jeżeli nie planujemy ciąży i nie zabezpieczamy się żadnymi środkami antykoncepcyjnymi ani nie stosujemy prezerwatywy, należy wstrzymać się ze stosunkiem płciowym nawet do kilku dni przed owulacją. Plemnik może bowiem poczekać na właściwy moment.
5. Plemniki przyczyną niepłodności
Problemy z płodnością są we współczesnym społeczeństwie coraz częściej spotykane. Dotyczą nie tylko kobiet – panowie również mają obecnie obniżoną płodność. Możliwe, że w dużym stopniu odpowiada za to zanik pewnego specyficznego białka, które pozwala plemnikom sprawnie się poruszać. Tak przynajmniej sugerują wyniki przeprowadzonych niedawno badań.
5.1. Znaczenie białka DEFB126
Produkowane w jądrach mężczyzny plemniki mają do przebycia bardzo długą drogę, zanim dotrą do komórki jajowej. Natura wyposażyła je w kilka specyficznych elementów budowy, które usprawniają ich przemieszczanie się i umożliwiają doprowadzenie do zapłodnienia. Jednym z tych elementów jest pokrywające plemniki białko, działające trochę jak „zasłona maskująca”. Jego specyfika pozwala męskim komórkom rozrodczym penetrować śluz w drogach rodnych kobiety, unikając jednocześnie jej systemu odpornościowego.
Kiedy otoczka białkowa nie jest wystarczająca, prawdopodobieństwo zapłodnienia może drastycznie spadać – być może, jak sugerują badacze, właśnie to odpowiada za niepłodność lub zmniejszoną płodność u znacznej części mężczyzn na całym świecie.
5.2. Wyniki badań nad niepłodnością
Międzynarodowy zespół, którym kieruje Gary Cherr – profesor w Bodega UC Davis Marine Laboratory – odkrył niepokojące zjawisko, występujące prawdopodobnie u mężczyzn na całym świecie.
Chodzi o wadliwy gen, który sprawia, że plemniki pozbawione są otoczki białkowej – nie mogą więc skutecznie przemieszczać się i zapładniać komórki jajowej. DEFB126 jest produkowane w najądrzach – strukturach, w których plemniki dojrzewają i są przechowywane po wytworzeniu ich w jądrach.
Tam właśnie powinny zostać pokryte warstwą tego białka, zanim jeszcze zostaną użyte do zapłodnienia. Wadliwe geny powodują zaburzenie tego mechanizmu, co w efekcie niestety sprawia, że otoczka białkowa jest zbyt cienka lub prawie wcale nie występuje. Naukowcy podejrzewają, że nosicielem tego wadliwego genu może być nawet aż jedna czwarta wszystkich mężczyzn.
5.3. Błędy genetyczne a niepłodność
Badacze pracowali nad białkiem DEFB126 w celu opracowania nowej metody antykoncepcji, opartej na naturalnych mechanizmach płodności. W trakcie testów używano próbek pobranych od mężczyzn z USA, Wielkiej Brytanii i Chin.
Podobne efekty dało sprawdzenie próbek pochodzących z Japonii i Afryki. Podczas analizy budowy plemników odkryto, że deficyt tego właśnie białka prowadzić może do niepłodności u mężczyzny.
Pewne zaskoczenie wzbudził jednak fakt, że 25% wykorzystywanych próbek posiadało dwa błędy genetyczne, powodujące zaburzenia otoczki białkowej plemnika, a aż u połowy stwierdzono wadliwość jednego z odpowiadających za to genów.
Istotne jest to, że plemniki bez otoczki białkowej wyglądają pod mikroskopem właściwie dokładnie tak, jak te prawidłowe, zdolne do zapłodnienia. Są również tak samo ruchliwe w próbce, dlatego obecnie prowadzone badania spermy mężczyzn mogły dawać po prostu mylne wyniki – wskazując prawidłowy rozwój plemników poza drogami rodnymi kobiety.
Zebrane w trakcie badań informacje posłużą najprawdopodobniej do opracowania nowych metod terapii dla par, które bezskutecznie starają się o dziecko. Jak dotąd, w przypadku aż 70% panów przyczyny niepłodności nie dawały się jasno określić – bardzo prawdopodobne, że to brak białkowej otoczki plemnika odpowiada za sporą część tych przypadków.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.