Podagra - przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie, dieta, powikłania

Podagra to popularna nazwa dny moczanowej. Chorobę powoduje zbyt wysoki poziom kwasu moczowego we krwi, który tworzy niewielkie kryształki, odkładające się w stawach, a najczęściej w dużym palcu u stopy. Podagra częściej pojawia się u osób spożywających alkohol i czerwone mięso. Prowadzi do bolesnych zniekształceń i deformacji stawów. Czym charakteryzuje się ta choroba? Jakie są przyczyny i objawy podagry? W jaki sposób przebiega rozpoznanie i leczenie? Jak często dna moczowa występuje w społeczeństwie?

1. Co to jest podagra?

Podagra, dna moczanowa i artretyzm to określenia jednej choroby. Jest to specyficzny stan zapalny tkanek, które mają niewielką ilość naczyń krwionośnych, najczęściej dotyczy stawu śródstopno-paliczkowego palucha.

Może jednak pojawić się w innych miejscach, na przykład w kolanie (gongara), kręgosłupie (rachiradagra) czy stawie barkowym (chiragra). Przyczyną bólu i zniekształceń stawów jest nadmiar kwasu moczowego.

Zobacz film: "Stawy nie muszą boleć"

Pochodzi on rozpadu z tkanek i ilości spożywanych puryn. Zbyt duże stężenie kwasu moczowego (powyżej 7 mg/dl) sprawia, że przestaje się on rozpuszczać się we krwi. Wówczas zaczyna się krystalizować i odkładać w stawach oraz tkankach okołostawowych.

Kryształki, czyli moczany, są bardzo ostre i mają nieregularne kształty. Powodują uszkodzenia tkanek i są przyczyną stanu zapalnego. Ze zmianami walczą leukocyty, ale nie zawsze są w stanie cokolwiek zmienić. Wyróżnia się dwa rodzaje podagry:

• pierwotna podagra - organizm z nieznanego powodu wytwarza zbyt dużo kwasu moczowego i ma trudności z jego wydalaniem,
• wtórna podagra - to ok. 10% przypadków, pojawia się między innymi na skutek złej diety, niewłaściwego odchudzania się, głodówek, picia dużej ilości alkoholu lub stosowania niektórych leków.

2. Przyczyny podagry

Dokładne przyczyny podagry nie są znane. Podejrzewa się, że do powstania podagry przyczynia się:

• zmniejszona wydajność nerek,
• nieprawidłowa dieta,
• spożywanie zbyt dużej ilości puryny (związku odpowiedzialnego za powstawanie kwasu moczowego),
• picie napojów słodzonych fruktozą,
• jedzenie owoców morza,
• picie alkoholu,
• predyspozycje genetyczne,
• operacje,
• odwodnienie,
• zespół Lescha-Nyhana,
• siedzący tryb życia,
• nadwaga,
• otyłość,
• nadciśnienie,
• choroba wieńcowa,
• cukrzyca,
• zaburzenia gospodarki lipidowej,
• choroby rozrostowe szpiku kostnego,
• łuszczyca,
• stosowanie niektórych leków moczopędnych,
• zażywanie salicylanów lub sulfonamidów,
• przyjmowanie witaminy B1 i B12,
• kłębuszkowe zapalenie nerek.

3. Objawy podagry

Podagra przez pierwszych kilkanaście dni nie daje żadnych symptomów. Możną ja wykryć jedynie po wykonaniu badań krwi, ponieważ w organizmie występuje podwyższone stężenie kwasu moczowego, czyli hiperurykemia. Objawy podagry to:

• nagły, ostry ból w stawie,
• ból pojawiający się w nocy lub wcześnie rano,
• narastający ból,
• nasilanie bólu z dnia na dzień,
• wrażliwość na dotyk,
• obrzęk stawu,
• zaczerwienienie,
• napięcie skóry,
• błyszczenie skóry,
• czerwona lub sinopurpurowa barwa,
• zwiększona ciepłota chorego miejsca,
• podwyższona temperatura,
• dreszcze,
• zmęczenie.

Często symptomy znikają po upływie kilku dni, ale nie znaczy to, że choroba ustąpiła. Dolegliwości powrócą ze zwiększoną siłą, mogą też objąć inne miejsca.

Okres trwania objawów kolejnym razem jest dłuższy, a przerwa między kolejnym znacznie krótsza. Można wyróżnić etapy przebiegu podagry:

• okresy między napadami,
• ostre napady zapalenia stawów,
• okres bezobjawowej hiperurykemii,
• podagra przewlekła (zaawansowana).

Jeżeli leczenie nie zostanie wdrożone od razu po pierwszym ataku moczany zaczną odkładać się w tkankach miękkich. Mogą pojawić się na pięcie, palcach, uszach i w kaletkach maziowych stawów.

4. Rozpoznanie podagry

Podstawą diagnostyki podagry jest wywiad lekarski, ponieważ najczęściej chory odczuwa charakterystyczne objawy. Często zleca się też wykonanie badań krwi, aby określić poziom kwasu moczowego. Wyniki powyżej 6 mg% u kobiet i 7 mg% u mężczyzn mogą wskazywać na podagrę.

Można również sprawdzić dobową ilość wydalanego kwasu z moczem. W rozpoznaniu podagry równie skuteczna jest analiza płynu stawowego wykonana pod mikroskopem. Próbkę do badania pobiera się z chorego stawu i szuka się w nich drobinek moczanu sodu.

W ten sposób możliwe jest dokonanie rozróżnienia między dną moczanową, a dną rzekomą, którą charakteryzuje występowanie kryształków różnych rodzajów. Kolejną metodą jest zdjęcie rentgenowskie RTG, która służy zlokalizowaniu nadżerek, guzków dnawych i zwężenia szczeliny stawowej.

Czasami wykonuje się również USG stawów. Postępowanie diagnostyczne jest indywidualne dla każdego pacjenta, ponieważ czasami rozpoznanie podagry nie jest łatwe.

5. Leczenie podagry

Podagra jest chorobą nieuleczalną i stosuje się jedynie leczenie objawowe, które ma za zadanie zniwelować dolegliwości. Pacjent musi regularnie zażywać leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.

Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu, które sprzyja wydalaniu kryształków. Niewskazane jest też długie przebywanie na mrozie oraz intensywny wysiłek fizyczny.

Chory powinien przestrzegać odpowiednio skomponowanej diety. Powinien unikać spożywania dużej ilości mięs - zwłaszcza wieprzowego, podrobów i dziczyzny, a także tłustego nabiału, roślin strączkowych i niektórych typów grzybów (np. pieczarek i prawdziwków).

Istotne jest jedzenie niewielkich posiłków 5-6 razy w ciągu dnia i utrzymywanie prawidłowej masy ciała. W sytuacji, kiedy wywołane podagrą zmiany są już zaawansowane, pacjent może zostać skierowany na rehabilitację, która pozwoli przywrócić zdeformowanym stawom względną sprawność.

Czasami chory ma przepisane leki zmniejszające stężenie kwasu moczowego we krwi lub blokującego jego wytwarzanie. Gdy wystąpi atak podagry należy jak najszybciej unieruchomić staw i zażyć kolchicynę.

Substancja jest toksyczna, więc niemożliwe jest jej częste stosowanie. Zaleca się też przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Ważne jest też wykrycie i leczenie pozostałych schorzeń, przede wszystkich zaburzeń gospodarki lipidowej i węglowodanowej, kamicy moczowej, chorób nerek oraz nadciśnienia tętniczego.

W niektórych sytuacjach chory jest kierowane na operację, która ma na celu usunięcie guzków moczanowych i kamieni nerkowych.

Leki stosowane w leczeniu dny moczanowej znajdziesz w aptekach dzięki wyszukiwarce KtoMaLek.pl. Wypróbuj jej możliwości i sprawdzaj dostępność leków w ponad 10 700 aptekach w Polsce! Zarezerwuj swój lek online i zapłać za niego w aptece.

6. Podagra a dieta

W przypadku wystąpienia podagry niewskazana jest dieta niskokaloryczna (poniżej 1200 kalorii) i głodówka. Taki sposób żywienia poskutkuje nasileniem objawów choroby i zwiększy wydzielanie kwasu moczowego.

Chory powinien wypijać co najmniej dwa litry płynów. Najlepiej wody mineralnej, ewentualnie niesłodzonej herbaty, dzięki temu nerki zaczną wydalać nadmiar kwasu z organizmu.

Dozwolone jest również picie kawy i kakao. Należy natomiast mocno ograniczyć alkohol i mięso wieprzowe. Najlepiej wzbogacić jadłospis o warzywa i świeże owoce. Zupy powinny być natomiast przygotowywane na bulionach warzywnych.

Wędliny lepiej zastąpić serami i twarogiem. Można też przygotowywać pasty twarogowe z odrobiną ziół, chrzanu i przecieru pomidorowego. Najlepiej nie spożywać więcej niż 10 dag mięsa i wędlin dziennie.

Wołowina, cielęcina i drób powinien być gotowany w wodzie, bez dodatku tłuszczu. Można też jeść kurki, ponieważ nie zawierają puryn, a mają wspaniały smak.

Dozwolone jest również jedzenie gotowanych lub pieczonych ziemniaków. Chory ponadto powinien zrezygnować z zamienników cukrów, takich jak fruktoza, sorbitol czy ksylitol.

Ostatni posiłek powinien zostać zjedzony 3-4 godziny przed snem, ponieważ w nocy organizm nie jest w stanie sprawnie wydalać kwasu moczowego. Bardzo ważna jest również codzienna aktywność fizyczna, ale o odpowiedniej intensywności.

7. Powikłania podagry

Ignorowanie objawów podagry i unikanie wizyty u lekarza może skutkować ostrym lub przewlekłym zapaleniem stawów, może też dojść do ich zniekształcenia oraz zesztywnienia. Podagra może być też przyczyną niewydolności nerek i nadciśnienia tętniczego.

8. Częstotliwość występowania podagry

Podagra dotyczy około 2% populacji, mężczyźni chorują ponad dwadzieścia razy częściej. Przebieg choroby jest znacznie silniejszy, jeżeli rozpoczął się przed 30. rokiem życia.

Najczęściej jednak podagra występuje między 45. a 60. rokiem życia. Narażone są także osoby w starszym wieku, u których schorzenie objawia się w postaci zapalenia stawów.

Szacuje się, że podagra ujawnia się u 7% panów po 65. roku życia. Podagra u kobiet pojawia się w wieku 65 lat, ponieważ do czasu menopauzy żeńskie hormony płciowe chronią przed wzrostem stężenia kwasu moczowego we krwi.

Mężczyźni nie mają bariery hormonalnej, dodatkowo częściej jedzą mięso, piją piwo i inne rodzaje alkoholu. W perspektywie czasu błędy żywieniowe mają ogromny wpływ na stan zdrowia.

Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.