Powikłania alergii

U osoby, która posiada wrodzoną skłonność do reakcji alergicznych, obserwować możemy, że proces zapalenia alergicznego wraz z biegiem czasu zajmuje kolejne narządy, przenosi się, „wędruje” z jednego na inny. Początkowo, w okresie niemowlęcym „marsz alergiczny” zaczyna się objawami atopowego zapalenia skóry lub uczulenia pokarmowego. Około 3.–5. roku życia objawy te ustępują, a mogą pojawić się dolegliwości ze strony układu oddechowego: katar alergiczny lub astma. Czasem wszystkie wymienione dolegliwości mogą występować równocześnie. To „roznoszenie się” zapalenia po organizmie wynika z tego, że kiedy w jakimś narządzie, np. skórze, dochodzi do alergicznego zapalenia, zostaje stymulowane tworzenie większej ilości komórek zapalnych, które również mogą reagować w odpowiedzi na alergeny.

W części przypadków przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa, obrzęk śluzówki w nosie, zaleganie wydzieliny doprowadzają do rozwoju przewlekłego zapalenia zatok. Rzadziej pojawiają się w nosie polipy (czyli przerośnięta błona śluzowa), które mogą wpuklać się do jamy nosa i zmniejszać jego drożność. Zazwyczaj jednak po dłuższym czasie trwania alergicznego zapalenia jamy nosowej objawy stają się mniej uciążliwe, czasem samoistnie przemijają.

Atopowe zapalenie skóry może zostać powikłane przez inne dołączające się choroby skóry. Kiedy często myjemy i moczymy dłonie, szczególnie z użyciem detergentów, może dojść do zaostrzenia się atopowego zapalenia skóry. Zmiany na skórze mogą zostać nadkażone bakteriami, wirusami, np. opryszczki, czy grzybicą. Choroba czasem dotyka również narządu wzroku, doprowadzając do alergicznego zapalenia spojówek i powiek. W wyniku ciągłego pocierania i drapania swędzących oczu może dojść do przerostu rogówki, czyli przezroczystej, cienkiej warstwy pokrywającej środkową część oka. Upośledza to widzenie. Przebieg atopowego zapalenia skóry jest trudny do przewidzenia. U około połowy chorujących dzieci objawy zanikają do 5. roku życia. U młodzieży można obserwować dalsze ustępowanie objawów, jednak u części osób choroba nawraca również w wieku dorosłym. U około 50% dzieci, które chorowały na zapalenie skóry w późniejszym wieku, rozwija się choroba alergiczna układu oddechowego – astma lub alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa.

Powikłaniem tej choroby może być zakażenie bakteryjne lub grzybicze zmian skórnych, gdyż skóra objęta procesem alergicznym jest mniej odporna na działanie mikroorganizmów. Tylko u około 1/3 chorujących na kontaktowe zapalenie skóry objawy zanikają po ustaniu kontaktu z alergenem. Najczęściej choroba przewleka się i trudno ją do końca wyleczyć.

Jest niebezpieczną postacią alergii. Najczęściej dochodzi tylko do reakcji miejscowej na użądlenie w postaci opuchnięcia, zaczerwienienia, bólu, czasem z niewielką gorączką lub złym samopoczuciem. U osób skłonnych może doprowadzić do silnej reakcji zapalnej, związanej z rozszerzeniem naczyń i spadkiem ciśnienia tętniczego, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia.

Stan taki nazywa się wstrząsem, a gdy jest on spowodowany nadmierną reakcją na alergen, nazywany jest wstrząsem anafilaktycznym. Najczęstsze przyczyny anafilaksji to użądlenia owadów, a także leki i pokarmy. Mogą wystąpić różne objawy związane z taką reakcją. Pojawiają się one w czasie od 5 do 30 minut po kontakcie z alergenem. Mogą prowadzić do: wysypki pokrzywkowej i obrzęku skóry. U 1/4 osób pojawia się nagłe uczucie gorąca z zaczerwienieniem twarzy. Częste są objawy związane z drogami oddechowymi: świszczący oddech, duszność, zadyszka, a także dławienie się, niemożność mówienia, trudności z połykaniem. Często robi się po prostu słabo, pojawiają się mroczki przed oczami, brakuje siły. U połowy osób, u których doszło do reakcji wstrząsowej, występują dolegliwości związane z przewodem pokarmowym: bóle brzucha, nudności, wymioty, rzadziej inne zaburzenia, jak bóle głowy czy napad padaczkowy. Stan taki może prowadzić szybko do śmierci osoby chorej, a bezpośrednią jej przyczyną jest niedomaganie serca z powodu jego niedokrwienia lub niemożność skutecznego oddychania z powodu zwężenia dróg oddechowych. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Osoba, u której wcześniej wystąpiły takie objawy, powinna bezwzględnie mieć przy sobie odpowiednie leki, aby móc zareagować, gdy tylko pojawią się pierwsze symptomy tej groźnej reakcji alergicznej.

Rokowanie w chorobach alergicznych jest, jak widać, bardzo różne, w zależności od rodzaju reakcji alergicznej. Jeśli zaobserwujemy u siebie objawy związane z omówionymi, groźniejszymi reakcjami alergicznymi, należy udać się do alergologa w celu zdiagnozowania przyczyny i omówienia sposobów zapobiegania podobnym reakcjom, zagrażającym życiu, w przyszłości.

Źródła

1. Campbell J.L., Chapman M.S., Dinulos J.G.H., Habif T.P., Zug K.A. Dermatologia - diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-039-9
2. Antczak A. Wielka interna - pulmonologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2010, ISBN 978-83-60135-76-1
3. Silva-Rodrigues A., Wahl R., Alergologia w praktyce, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2007, ISBN 978-83-7522-017-9
4. Chazan R., Pneumonologia i alergologia praktyczna - badania diagnostyczne i terapia, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2011, ISBN 978-83-7522-061-2