Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry - charakterystyka, czynniki ryzyka

Choroba przebiega w dwóch fazach. Pierwsza to faza indukcji. Polega na penetracji związków chemicznych w głąb naskórka i tworzeniu kompleksów z białkami. Druga faza choroby to faza wyzwalania reakcji alergicznej. Ma ona na celu prezentację powstałych kompleksów, m.in. limfocytów T, które zostają swoiście uczulone na dany alergen. Z tego powodu po ponownym kontakcie z uczulającą substancją limfocyty aktywują się i ujawniają się objawy kliniczne w postaci wypryskowych zmian skórnych.

Zapalenie skóryna tle alergicznym objawia się najczęściej grudką wysiękową oraz pęcherzykiem. Ogniska wyprysku kontaktowego nie są wyraźnie odgraniczone od otoczenia. Często towarzyszy im dość dokuczliwy świąd.

Zmiany skórne ustępują bez pozostawienia śladu. Inne objawy alergicznego kontaktowego zapalenia skóry to: rumień o wyraźnych krawędziach, łuszczenie się naskórka, obrzęk z pęcherzykami. Okolice ciała, w których najczęściej pojawia się wyprysk kontaktowy, to narządy płciowe i skóra okolicy oczodołów.

W tych miejscach kontaktowe zapalenie skóry może również objawiać się poprzez obrzęk.
 Przewlekłe kontaktowe zapalenie skóry może prowadzić do lichenizacji, czyli stanu, w którym skóra w miejscu zmian staje się sucha, szorstka i pogrubiała – przypomina skórę słonia.


Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry najczęściej wywołują:

• chrom (zapałki, farby i barwniki, cement, botom);
• nikiel, kobalt (ozdoby, elementy ubioru, np. guziki);
• formaldehyd, terpentyna, guma, lateks;
• kosmetyki, kremy do stosowania zewnętrznego z lanoliną, perfumy, olejki, farby do włosów;
• leki (neomycyna, benzokaina);
• konserwanty.

Czynnik ryzyka reakcji alergicznej stanowi predyspozycja genetyczna osoby. Alergen może dostać się do skóry drogą krwiopochodną, np. przez spożycie niektórych potraw, podanie leku, poprzez inhalację. Objawy zapalenia skóry mają wówczas charakter rozsiany i dają zmiany symetryczne. Przebieg choroby jest wieloletni i nawrotowy, a ustalenie czynnika wywołującego objawy nie zawsze jest proste, dlatego chorzy na alergiczne kontaktowe zapalenie skóry walczą z chorobą przez wiele lat.

Niekiedy w rozpoznaniu alergenu pomaga umiejscowienie zmian skórnych. Zazwyczaj stosuje się testy płatkowe. Polegają one na przyłożeniu bibułki nasączonej danym alergenem do skóry i odczytaniu wyników po dwóch, trzech i pięciu dobach. O dodatnim wyniku próby świadczy obrzęk, rumień lub zmiany grudkowe w miejscu przyłożenia płatka. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry leczy się miejscowo kremami z kortykosteroidami, które działają przeciwzapalnie oraz ogólnie za pomocą leków antyhistaminowych.

Źródła

1. Kaszuba A. (red.), Dermatologia - diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-039-9
2. Mędrala W., Podstawy alergologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006, ISBN 83-89009-53-6
3. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
4. Obłutowicz K., Alergologia praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, ISBN 978-83-200-4233-7