Pracoholizm - objawy, skutki, rodzina

Pracoholizm to uzależnienie od wykonywanej pracy, które skutkuje zburzeniem harmonii w życiu codziennym i rodzinnym danej jednostki. Pracoholikami są najczęściej osoby pilne, perfekcyjne, ale i niepewne siebie, niedowartościowane, bojące się otoczenia, nieśmiałe.

1. Pracoholizm - objawy

Zwykle są to ludzie ambitni, którzy lubią rywalizować z innymi i wygrywać. Często stawiają sobie duże wymagania, a ich głównym celem, do którego uporczywie dążą, jest sukces i uznanie społeczne. Ucieczka w pracę jest dla nich kompensowaniem sobie negatywnej samooceny i sposobem udowadniania własnej wartości.

Terminu „pracoholizm” użyto po raz pierwszy w 1971 roku jako pojęcia pokrewnego od alkoholizmu, co miało wskazywać na ewidentnie patologiczny charakter zjawiska klasyfikowanego jako nałóg. Charakterystyczne symptomy uzależnienia od pracy to m.in.:

Zobacz film: "Polacy pracują ponad 60 godzin tygodniowo"

• życie w nieustannym pośpiechu i stresie;
• brak czasu na relaks;
• niezdolność do odpoczynku;
• bezustanne rozmyślanie o obowiązkach zawodowych;
• perfekcjonizm;
• przedkładanie spraw zawodowych nad inne, np. nad rodzinę;
• pracę po godzinach;
• poczucie winy w sytuacji braku pracy lub w dniu wolnym;
• bezsenność;
• lekceważenie oznak zmęczenia organizmu;
• koncentrację życia wokół pracy, np. rozmowy tylko na tematy zawodowe.

Pracoholicy często z obawą podchodzą do własnego talentu, spontaniczności czy fantazji. Uciekają od konfliktowych sytuacji i stronią od wyrażania własnych sądów. Uzależnienie od pracy może być tak duże, że pracoholik nie będzie miał czasu na sen, spokojne spożycie posiłków, nie mówiąc już o współuczestniczeniu w życiu rodzinnym.

Dla pracoholika najważniejsze jest wywiązanie się ze swoich obowiązków zawodowych. Uzależnienie od pracy może mieć różne postaci – może występować chronicznie, cyklicznie, napadowo lub sporadycznie. Permanentne nadużywanie pracy wymaga leczenia pod kierunkiem psychologa.

Z reguły pozycja zawodowa człowieka w tzw. średnim wieku jest optymalna, co można stwierdzić po jego statusie materialnym, sytuacji finansowej i zakresie sprawowanej władzy. Jednak aktywność zawodowa, górująca nad innymi dziedzinami życia, może pociągać za sobą negatywne skutki. W sytuacji, gdy osoba taka ma na głowie za dużo obowiązków, przestaje sobie radzić z wciąż rosnącymi wymaganiami.

2. Pracoholizm - skutki

Nadmiar pracy może mieć różny wpływ na człowieka, w najlepszym wypadku powodując obciążenie, a w najgorszym – przeciążenie, prowadzące do wypalenia zawodowego. Należy pamiętać, że zbyt duża ilość pracy może zaszkodzić w równym stopniu zdrowiu fizycznemu, co psychicznemu.

Przeciążenie pracą zaburza zdolność wypoczywania i uniemożliwia zrelaksowanie się w wolnych chwilach. Młodzi pracoholicy skupieni wyłącznie na karierze zawodowej są zbyt zmęczeni i zapracowani, by znaleźć czas na życie towarzyskie czy rodzinne. Często żyją samotnie i nie decydują się na małżeństwo.

Nałogowa praca może doprowadzić do przeciążenia i chorób psychicznych. Pracownicy nierzadko rywalizują ze sobą, przesiadując godzinami w biurze i zapominając o wolnym czasie oraz koniecznym dla zdrowia odpoczynku.

Nadmiar obowiązków i stres są w stanie doprowadzić do zjawiska zwanego karōshi, czyli do śmierci z przepracowania. Pierwszy przypadek karōshi odnotowano w Japonii w 1969 roku. Może ono dotknąć ludzi o dobrym stanie zdrowia, w okresie wielkiej aktywności zawodowej. Karōshi nie dotyczy „szarych pracowników”, ale przeważnie ludzi sukcesu.

3. Pracoholizm - rodzina

Pracoholik może ukrywać swoje uzależnienie. Na początku będzie starał się rekompensować brak czasu dla rodziny nowymi zabawkami dla dzieci, prezentami ofiarowywanymi żonie. Będzie tłumaczył się nawałem obowiązków w pracy i koniecznością wywiązania się ze spraw niecierpiących zwłoki.

Jednak kiedy zauważysz, że twój współmałżonek nie ma czasu nawet dla siebie – na codzienną higienę, posiłek, chwilę odpoczynku, ciągle jest zestresowany i rozdrażniony – sprawa wymaga zainteresowania.

Czas wolny dla pracoholika nie istnieje. On ciągle musi mieć coś do zrobienia, bo inaczej dopada go stres. Relaks oznacza marnowanie czasu. Takie symptomy wymagają uwagi i konsultacji psychologicznej. Gonitwa za pieniędzmi, kariera zawodowa oraz pozycja społeczna powodują, że człowiek może stracić kontrolę nad sobą. Popada przez to w różnego rodzaju nałogi i choroby, takie jak depresja.

Pracoholizm jest chorobą. Osoba uzależniona od pracy wymaga psychoterapii. Tylko uświadamiając sobie negatywne skutki pracoholizmu, chory będzie w stanie przywrócić równowagę pomiędzy życiem zawodowym a rodzinnym.

Proces leczenia jest jednak długotrwały i wymaga zaangażowania ze strony zainteresowanego. Obecnie firmy w celu przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu, jak i pracoholizmowi, coraz częściej wprowadzają politykę work-life balance w celu zapewnienia równowagi między życiem zawodowym i prywatnym.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.