Prawidłowy wzrost i waga dziecka – jak ustalić i o czym informuje?

Prawidłowy wzrost i waga dziecka to parametry, które mieszczą się w zakresach ustalonych przez specjalistów norm. Pozwalają obserwować rozwój i stan zdrowia młodego człowieka. Dla opiekującego się nim pediatry stanowią cenną wskazówkę. Są przesłanką, że mały pacjent rozwija się prawidłowo. Dlaczego?

Zakłada się, że zarówno nadwaga, niedowaga czy niski wzrost mogą wskazywać na jakiś problem, chorobę bądź nieprawidłowości. Z tego powodu pomiary dziecka wykonywane są dość często i w miarę regularnie, zwykle podczas cyklicznych bilansów. Dzięki temu, gdy dzieje się coś niepokojącego, lekarz może szybko zareagować, zlecając różne badania diagnostyczne.

Dzieci rosną i rozwijają się w swoim tempie. Zależy to od uwarunkowań genetycznych (głównie wzrostu rodziców) oraz środowiskowych (żywienia, aktywności, warunków życia rodziny, stanu zdrowia, przebytych czy przewlekłych chorób). Z tego powodu nie ustalono konkretnej cyfry oznaczającej prawidłową masę ciała i wzrostu dziecka w danym wieku, która jako wzorzec obowiązywałyby każdego pacjenta.

Do oceny rozwoju dziecka i sprawdzenia, czy jego waga i wzrost są prawidłowe, to jest mieszczą się w normie, służy tak zwana siatka centylowa. Można również posiłkować się innymi narzędziami, takimi jak kalkulator wzrostu i wagi dziecka bądź kalkulator BMI dla dzieci i młodzieży. Wszystkie jednak wzrost i wagę postrzegają w zakresach norm.

Podstawa obliczenia prawidłowego wzrostu i wag dziecka są obiektywne i powtarzalne pomiary:

• masy ciała (wagi),
• długości (wzrostu),
• obwodu głowy (w przypadku niemowlęcia i małego dziecka).

Ważne, by te były wykonywane nie tylko w sposób precyzyjny, ale i za pomocą profesjonalnego sprzętu, najlepiej tego samego w czasie każdej wizyty lekarskiej. Wyniki pomiarów lekarz powinien zapisać w książeczce zdrowia dziecka.

Uzyskane dane nanosi się na siatki centylowe. Jeśli chodzi o kalkulator wagi czy wzrostu, wpisuje się do niego różne wymagane dane. W sytuacji, gdy otrzymany wynik nie mieści się w centylu bądź normie przewidzianych do danego wieku (waga dziecka jest zbyt niska lub zbyt wysoka), warto zgłosić się do lekarza pediatry na konsultację.

Co to są siatki centylowe?

Siatka centylowa to wykres, który można znaleźć zarówno w internecie, jak i książeczce zdrowia dziecka. Każda z nich ma wygląd linii oznaczonych liczbami (to centyle). Składa się z dwóch linii: poziomej i pionowej. Na jednej z nich oznacza się wiek dziecka (miesiące, lata), na drugiej wzrost lub wagę dziecka.

Dzięki nanoszeniu na nie dokonywanych pomiarów można monitorować przebieg wzrastania w czasie oraz ustalić, czy mieści się on w normie (zdefiniowanej jako przedział między linią 3. a 97. Procenta, inaczej centyla).

Na siatce centylowej wykreślone są linie krzyw, które pokazują, jaki procent dzieci w danym wieku, w całej populacji (3%, 10%, 25%, 50%, 75%, 97%) osiąga taką lub mniejszą wartość pomiaru. Linie te wyznaczają tak zwane kanały centylowe. W taki sposób można monitorować zakresy i przebieg wzrostu masy ciała, długości/wysokości lub obwodu głowy - zależnie od rodzaju siatki.

Ustalone normy w poszczególnych grupach wiekowych, określające prawidłowy wzrost i waga dziecka pozwalają ocenić, czy są one odpowiednie do wieku. Dzięki temu możliwe jest szybkie wykrycie ewentualnych odstępstw od normy.

Waga i wzrost dziecka to parametry, który mają znaczenie w ocenie rozwoju i stanu jego zdrowia. Zakłada się, że zdrowe dziecko rośnie i przybiera na wadze w sposób mniej więcej taki, jak określają to opracowane przez specjalistów normy. Ważne również jest, by dziecko rozwijało się harmonijnie (krzywa rozwoju powinna biec w tym samym przedziale centylowym lub dwóch sąsiednich).

Niepokojące zatem jest, gdy waga bądź wzrost dziecka nie mieści się w centylu przewidzianym do danego wieku (jest zbyt niska lub zbyt wysoka) lub gdy obserwuje się spadek wagi lub zatrzymanie przyrostu masy ciała.

W każdym przypadku, gdy waga bądź wzrost dziecka odbiegają znacząco od normy przewidzianej do wieku, należy skonsultować się z lekarzem pediatrą. Zbyt wysoka waga dziecka może świadczyć o jego przekarmieniu, braku ruchu, ale i chorobach.

Zbyt niska może być spowodowana niedożywieniem lub nieprzyswajaniem pokarmów, alergią bądź poważnym schorzeniem. Nie bez znaczenia są także nieprawidłowości w obrębie wzrostu. One także mogą wskazywać na niepokojące procesy zachodzące w organizmie dziecka.