Promieniowanie jonizujące – charakterystyka, rodzaje, wykorzystanie, skutki uboczne

Promieniowanie jonizujące to promieniowanie elektromagnetyczne (rentgenowskie, gamma) oraz promieniowanie korpuskularne (alfa, beta). Podczas promieniowania emitowana jest energia. Promieniowanie jonizujące pojawia się tylko kiedy obecne jest źródło promieniowania (izotop pierwiastka promieniotwórczego lub lampa rentgenowska).

Promieniowanie jonizujące można podzielić na promieniowanie sztuczne (izotopy promieniotwórcze nie występują w przyrodzie, aparaty rentgenowskie) oraz naturalne (występuje w przyrodzie np. w glebach, roślinach oraz w kosmosie).

Promieniowanie jonizujące elektromagnetyczne jest wykorzystywane w przeprowadzaniu badań radiologicznych (potocznie badań rentgenowskich) takich jak RTG czy TK (tomografia komputerowa). Za jego pomocą lekarz może zbadać organizm i zobaczyć struktury narządów i tkanek.

Promieniowanie jonizujące korpuskularne możemy podzielić na:

• promieniowanie jądrowe,
• promieniowanie kosmiczne,
• promieniowanie wytwarzane w akceleratorach.

Ze względu na rodzaj cząstek promieniowanie jonizujące korpuskularne możemy podzielić na:

• promieniowanie alfa,
• promieniowanie beta,
• promieniowanie neutronowe,
• promieniowanie protonowe.

Promieniowanie jonizujące wykorzystuje się w wykonywaniu badań rentgenowskich. Za jego pomocą można wykryć wiele poważnych chorób kości, płuc, serca oraz innych narządów.

Promieniowanie rentgenowskie jest szkodliwe dla kobiet w ciąży. Może ono spowodować poważne wady u dziecka i wpłynąć na przebieg porodu.

Promieniowanie jonizujące może doprowadzić do obumarcia zapłodnionego zarodka. Najbardziej narażona na promieniowanie jest kobieta w I trymetrze ciąży.

Promieniowanie jonizujące może uszkadzać system krwionośny. Jeżeli czerwone krwinki zostaną napromieniowane to może dojść do anemii. Napromieniowanie białych krwinek może prowadzić do osłabienia układu odpornościowego.

Promieniowanie jonizujące uszkadza szpik kostny, powoduje wypadanie włosów oraz zaczerwienienie skóry i wysypkę.

Działania niepożądane promieniowania jonizującego to:

• mdłości i wymioty,
• wysypka,
• wypadanie włosów,
• zmiany w krwi,
• zmęczenie,
• mniejsza żywotność,
• biegunka,
• niezdolność do pracy,
• zgon.

Skutki uboczne promieniowania jonizującego zależą od dawki promieniowania.

Promieniowanie rentgenowskie może wpływać na wady rozwojowe u dziecka napromieniowanego w czasie ciąży.

Powoduje zahamowanie rozwoju, a także:

• małogłowie,
• mongolizm (Zespól Downa),
• opóźnienie rozwoju umysłowego,
• wodogłowie,
• zaburzenia rozwoju rdzenia kręgowego,
• uszkodzenia kośćca (wady budowy i kostnienia czaszki, rozszczep podniebienia,
• uszkodzenia oczu (zaćma)
• wady rozwojowe gruczołów rozrodczych,
• zniekształcenia małżowin usznych.