Przygotowanie do ciąży (prezentacja edukacyjna)

Kiedy pęcherzyk Graafa osiągnie dojrzałość, pod wpływem nagłego wzrostu stężenia hormonu przysadki – lutropiny (LH) – następuje jego pęknięcie i uwalnia się z jego wnętrza komórka jajowa. Nazywa się to jajeczkowaniem lub owulacją. Owulacja zwykle pojawia się ok. 14 dni przed miesiączką.

Faza owulacyjna jest szczytem płodności kobiety. Często mówi się, że stosunek na dobę przed jajeczkowaniem lub dzień po owulacji daje największe szanse na zajście w ciążę. Jednak w rzeczywistości plemniki są w stanie przeżyć nawet kilka dni. Dlatego też starania o dziecko warto rozpocząć nawet na kilka dni przed owulacją.

Z pozostałości pękniętego pęcherzyka Graafa wykształca się tzw. ciałko żółte. Powstaje ono każdorazowo podczas prawidłowego cyklu miesiączkowego. Ciałko żółte produkuje progesteron.

Progesteron (dawniej luteina) to żeński hormon płciowy, który pozwala na implantację zarodka w błonie śluzowej macicy oraz utrzymanie ciąży. Pod jego wpływem śluzówka macicy się rozrasta, przygotowując się w ten sposób na przyjęcie dziecka. Progesteron powoduje także zmianę wyglądu śluzu szyjkowego na biały i gęsty.

Choć kobiety rodzą się z blisko 1 milionem komórek jajowych, to tylko 300 do 400 zostanie uwolnionych podczas trwania owulacji. Zwykle tylko jedna komórka jajowa uwalniana jest w ciągu miesiąca.

Komórka jajowa podróżuje wzdłuż jajowodu w kierunku macicy, gdzie będzie mogła zostać zapłodniona. Żyje ona tylko 12 do 24 godzin. Obumiera, jeśli w tym czasie nie zostanie zapłodniona przez plemnik. Plemniki żyją natomiast ok. 3-5 dni.

W większości przypadków kobiety mają dni płodne tuż przed owulacją, podczas niej i kilka dni po niej. W przypadku regularnych miesiączek owulacja pojawia się na 14 dni przed kolejnym krwawieniem. Wówczas najlepiej zaplanować współżycie wokół tego terminu (zaleca się stosunek, co 2-3 dni, gdyż zbyt duża aktywność seksualna może zmniejszyć liczbę plemników u mężczyzny).

W przypadku miesiączek pojawiających się w różnych odstępach czasu najlepiej jest skontaktować się z ginekologiem. Specjalista ustali przyczynę problemu oraz pomoże wyznaczyć owulację przy nieregularnych cyklach.

Termin dni płodnych i owulacji można ustalić nie tylko metodą kalendarzową, ale także na podstawie obserwacji własnego ciała. Jedną z metod jest pomiar temperatury każdego ranka (mierzonej tym samym termometrem, o tej samej godzinie, natychmiast po przebudzeniu).

Dlaczego podczas owulacji dochodzi do zmian temperatury ciała? Z pozostałości pękniętego pęcherzyka Graafa wykształca się tzw. ciałko żółte, które produkuje progesteron. Pod jego wpływem śluzówka macicy rozrasta się, przygotowując się w ten sposób na przyjęcie dziecka. Hormon ten powoduje także podwyższenie podstawowej temperatury ciała.

W określeniu owulacji mogą pomóc także testy owulacyjne (testy płodności). Wyróżnia się m.in. testy paskowe, strumieniowe, czy płytkowe. Zestawy te są dostępne w aptekach.

Czy testy na owulację są skuteczne? Zestawy w wielu przypadkach umożliwiają uzyskanie bardzo wiarygodnych wyników (nawet na poziomie 98/99 proc.). Jednak tylko wtedy, jeśli są prawidłowo przeprowadzone. Dlatego też przed ich zastosowaniem konieczne jest zapoznanie się z dołączoną do opakowania instrukcją oraz postępowanie według zaleceń producenta.

Po owulacji komórka jajowa przemieszcza się jajowodem w kierunku macicy i jest w tym czasie gotowa do zapłodnienia. Jeśli w tym czasie nie doszło do zapłodnienia, komórka jajowa rozpada się i po 12-16 dniach zostaje wraz z krwią i tkankami błony śluzowej macicy wydalona. Proces ten zwykle trwa 3-7 dni i nazywa się menstruacją. Po nim rozpoczyna się kolejny cykl.

Czy podczas fazy lutealnej można zajść w ciążę? Ostatnia faza cyklu jest określana, jako dni niepłodne. A szanse na zajście w ciążę w czasie jej trwania określa się jako bardzo małe.

Na etapie planowania ciąży warto także zadbać o zdrową, zróżnicowaną dietę, ponieważ sposób odżywiania wpływa na gospodarkę hormonalną organizmu.

Dobrze, by znalazły się w niej nienasycone kwasy tłuszczowe (np. oliwa z oliwek), białko roślinne (soja), żywność bogata w błonnik, orzechy, produkty pełnoziarniste, ryby morskie, warzywa i owoce, ale i jaja, czy pełnotłusty nabiał.

Jednocześnie dobrze jest ograniczać produkty wysokoprzetworzone, dania typu fast food oraz nadmierne ilości czerwonego mięsa i cukru.

Zarówno nadwaga, jak i niedowaga niekorzystnie wpływają na zdolność zajścia w ciążę. Badania wykazały, że osoby z nadwagą mają większe problemy z poczęciem dziecka niż te o prawidłowej masie ciała. Otyli mężczyźni mają także niższy poziom testosteronu.

Także niedowaga wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Może prowadzić do zaburzeń miesiączkowania, a nawet braku miesiączki. Co więcej, niedowaga może mieć też wpływ na sam przebieg ciąży.

Uważa się, że wiek 20-25 lat, to szczytowy okres płodności kobiety. Z kolei kobieca płodność zmniejsza się wyraźnie po 30 roku życia. Wraz z upływem lat organizm kobiecy produkuje bowiem mniejsze ilości progesteronu, który odpowiada m.in. za zajście w ciążę i jej utrzymanie.

Zdaniem ekspertów, jeśli kobieta poniżej 35 lat w ciągu 12 miesięcy starań o dziecko nie zaszła w ciążę, powinna skonsultować się z lekarzem. Odpowiednie badania pomogą określić jej płodność.

Spadek płodności wraz z wiekiem obserwuje się także u mężczyzn. Choć mężczyźni produkują komórki rozrodcze przez całe życie, to jednak z upływem czasu ilość plemników oraz ich ruchliwość się zmniejsza.

U panów liczebność i ruchliwość plemników spada po 34. roku życia. A po przekroczeniu 40. roku życia zmniejsza się także odsetek plemników o prawidłowej budowie. Jednak ma to miejsce z różnym natężeniem.

Negatywny wpływ na męskie nasienie ma nie tylko upływ czasu, ale także nieodpowiedni styl życia, stres, czy zanieczyszczenia środowiska. Co jeszcze szkodzi plemnikom?

To przede wszystkim alkohol i palenie tytoniu, utrzymywanie nieodpowiedniej wagi, sterydy, niezdrowa dieta, ale i przegrzewanie jąder, infekcje intymne, czy niektóre choroby.