Punkcja zagłębienia maciczno-odbytniczego

Zabieg ginekologiczny ma miejsce na fotelu ginekologicznym. Lekarz zakłada wziernik do pochwy, chwyta sterylnym narzędziem fragment szyjki macicy (pochwowy). Potem wykonuje nakłucie odkażonego jodyną tylnego sklepienia pochwy i pobiera treści zalegające w najniżej położonym fragmencie jamy otrzewnej, czyli w tzw. jamie Douglasa (lub zagłębieniu odbytniczo-macicznym). W tym miejscu może się pojawić krew, ropa lub wyciek wskutek zmian chorobowych. Treść może nie być obecna w zatoce Douglasa, gdy w jamie otrzewnej powstały zatory (np. zrosty otrzewnej).

Samo badanie trwa jedynie kilkanaście minut. Lekarz ocenia pobraną treść, może ją także odesłać do dalszego badania do laboratorium. Jeśli badany nie pobrał substancji zalegającej w zagłębieniu maciczno-odbytniczym, wykonuje on łyżeczkowanie jamy macicy, które zazwyczaj polega na rozszerzeniu kanału szyjki macicy i na pobraniu fragmentu śluzówki kanału, który potem będzie badany pod mikroskopem. Wynik badania podawany jest pacjentce w formie opisu.

Przed punkcją jamy Douglasa należy przeprowadzić badania poprzedzające, tzn. wykonać badanie ginekologiczne i ewentualnie inne badania, w zależności od wskazań do punkcji, jeżeli zlecił je lekarz. Przed badaniem pacjent powinien zgłosić wykonującemu badanie skłonność do krwawień (skaza krwotoczna), jeżeli taka występuje oraz wszystkie informacje wynikające z badania ginekologicznego.

Punkcja zatoki Douglasa jest wykonywana, kiedy poprzedzające badania ginekologiczne wskazują na podejrzenia następujących schorzeń:

• ciąża pozamaciczna;
• krwawienie do jamy brzusznej;
• guzy zapalne;
• ropień jamy Douglasa.

Badanie ma na celu wyjaśnienie, jakie procesy patologiczne toczą się w jamie brzusznej. W zależności od uzyskanej treści z jamy Douglasa można podejrzewać występowanie niektórych schorzeń ginekologicznych, np. ropa świadczy o procesie zapalnym przydatków, a skrzepy krwi o ciąży pozamacicznej (ektopowej).

Choć sama punkcja jamy Douglasa trwa zaledwie kilkanaście minut, pacjentka powinna być nadal obserwowana przez lekarza. Lekarz czasami wypisuje receptę na antybiotyki, które przeciwdziałają możliwości wtórnej infekcji bakteryjnej. Powikłania pojawiają się bardzo rzadko, ale w niektórych przypadkach mogą wystąpić krwawienia do jamy brzusznej oraz przekłucie bańki odbytnicy przy braku odpowiedniej wprawy lekarza.

Dodatkowo mogą wystąpić pewne powikłania związane z zastosowaniem środków znieczulenia miejscowego lub ogólnego, np. osłabienie, ból, duszność, przyśpieszenie oddechu i inne.

Nie ma przeciwwskazań do wykonania badania. Zabieg ten może być przeprowadzany wielokrotnie, bez względu na wiek, a nawet może być wykonany w przypadku kobiet ciężarnych.

Źródła

1. Rak jajnika - diagnostyka
2. Markowska J. Ginekologia onkologiczna, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-60290-12-1
3. Dębski R. Ginekologia kliniczna Tom 1-3, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-013-9
4. Berek J.S., Novak E. Ginekologia, Medipage, Warszawa 2008, ISBN 978-83-89769-46-6