Retrowirusy – budowa, rodzaje, zakażenie

Retrowirusy (Retroviridae) to pojęcie, które odnosi się do rodziny wirusów RNA, to jest takich, których materiał genetyczny zawiera się w kwasie rybonukleinowym. Drobnoustroje mają zdolność do przepisywania informacji na zawarty w komórkach kwas deoksyrybonukleinowy (DNA).

Nazwa „retrowirus” pochodzi od kierunku przepływu informacji genetycznej. Co to znaczy? Patogeny mnożą się we wnętrzu komórek gospodarza, gdzie dochodzi do reakcji odwrotnej transkrypcji (inaczej rewertaza).

Głównym materiałem genetycznym retrowirusów jest RNA, a ich informacja genetyczna zostaje przepisana z RNA na DNA, czyli inaczej, niż dzieje się to u większości organizmów.

Retrowirusy wywołują wiele chorób, w tym niektóre nowotwory. Najdokładniej poznanym retrowirusem jest wirus HIV (Human Immunodeficiency Virus), powodujący chorobę o nazwie AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome).

Co wiemy o budowie patogenu? Retrowirusy składają się z materiału genetycznego zamkniętego w otoczce białkowej, która z kolei jest otoczona błoną. Otoczki to przypominające plaster miodu szkielety złożone z sześciokątnych elementów.

Genom retrowirusa zawiera dwie identyczne kopie jednoniciowego RNA i koduje odwrotną transkryptazę. Poza materiałem genetycznym, czyli RNA, w rdzeniu retrowirusów znajdują się także enzymy, zwłaszcza te, które uczestniczą w procesie odwrotnej transkrypcji.

Jak przebiega zakażenie retrowirusami? Po wniknięciu patogenu do organizmu, na przykład wskutek kontaktu z niektórymi wydzielinami ciała osoby chorej lub krwią, drobnoustrój łączy się z komórkami układu immunologicznego, zwanymi komórkami wrażliwymi na zakażenie.

Po rozpoznaniu receptora następuje proces połączenia się błony komórkowej limfocytu i osłonki wirusowej. Kiedy RNA wirusa z enzymami wniknie do wnętrza komórki, uruchamia się proces odwrotnej transkrypcji.

Wskutek przepisanie informacji genetycznej wirusa z RNA na materiał genetyczny, wirus ma postać DNA, czyi taką, jak materiał genetyczny gospodarza. Tak zwane prowirusowe DNA wbudowuje się w jego DNA. Doszło do zakażenia.

Zakażenie wirusowe może mieć formę:

• latentną (utajoną). Genom wirusowy, po wbudowaniu się w genom gospodarza, nie skutkuje pojawieniem się objawów chorobowych. Oznacza ro, że zakażone komórki stanowią rezerwuar wirusa,
• replikacyjną Następuje szybkie i intensywne namnażanie się wirusa w komórce gospodarza. Wiąże się to ze zniszczeniem komórki i pojawieniem się objawów chorobowych.

W obrębie rodziny Retroviridae wyróżnia się dwie podrodziny. To:

• onkowirusy (np. ludzki retrowirus T-limfocytotropowy – HTLV, mogą powodować niektóre typy białaczki),
• lentiwirusy (np. wirus nabytego niedoboru odporności człowieka - HIV).

Lentiwirusy to patogeny o cylindrycznym kształcie. Nie są onkogenne. Powodują długotrwałe zakażenia prowadzące do chronicznych chorób i w konsekwencji do śmierci.

Z kolei onkowirusy mają zdolność unieśmiertelniania komórki zakażonej. Ta nabywa cech charakterystycznych dla komórek nowotworowych, ponieważ w materiał genetyczny stransformowanej komórki wbudowany jest genom wirusa lub jego część.

Wyróżnia się siedem rodzajów retrowirusów, należących do podrodziny Orthoretrovirinae i Spumaretrovirinae.

Podrodzina Orthoretrovirinae to:

• wirusy HTLV-BLV (Deltaretrovirus, np. wirus białaczki ludzkiej[potrzebny przypis])
• retrowirusy ssaków typu C (Gammaretrovirus)
• retrowirusy ptaków typu C (Alpharetrovirus)
• retrowirusy ssaków typu B i retrowirusy typu D (Betaretrovirus)
• lentiwirusy (Lentivirus, np. HIV)
• Epsilonretrovirus

Spumawirusy R (Spumavirus) należą do podrodziny Spumaretrovirinae.

Najdokładniej poznanym retrowirusem jest wirus HIV (Human Immunodeficiency Virus). Co warto wiedzieć? HIV przenosi się drogą krwi, kontaktu seksualnego oraz okołoporodową.

Zakażenie nim skutkuje w pierwszym etapie ostrą chorobą retrowirusową, prowadzi do ciężkiego schorzenia układu odpornościowego – AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome).

AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności, polega na znacznym zmniejszeniu liczby limfocytów pomocniczych we krwi.

Konsekwencją tego jest upośledzenie funkcjonowania układu immunologicznego człowieka oraz pojawianie się zakażeń i nowotworów oportunistycznych. Może to skutkować śmiercią.

Istnieją dwa typy wirusa HIV. To występujący najczęściej HIV-1 oraz HIV-2 (spotykany w Afryce Zachodniej). Retrowirus HIV należy do rodzaju Lentivirus.