Rodzaje torbieli jajnika – torbiel czynnościowa, czekoladowa, nowotworowa

Torbiel czynnościowa to gładkościenny pęcherzyk wypełniony treścią płynną. Może mieć wielkość od kilku milimetrów do nawet kilkunastu centymetrów. Jej powstanie jest efektem nieprawidłowości hormonalnych. Przy zbyt niskich stężeniach hormonów płciowych, może nie dojść do pęknięcia pęcherzyka owulacyjnego i wówczas przekształca się on w torbiel czynnościową pęcherzykową, która podczas kolejnych cykli może się powiększać, zmniejszać i zaniknąć lub nie zmieniać wielkości.

Jeśli doszło do owulacji, a nie nastąpiło zapłodnienie, pęknięty pęcherzyk Graafa powinien przekształcić się w ciałko żółte, które stopniowo zanika. Przy zaburzeniach hormonalnych nie następuje jego zanik, a wręcz zbiera się w nim płyn surowiczy, co skutkuje powstaniem torbieli czynnościowej ciałka żółtego.

Torbiel czynnościowa może wystąpić praktycznie w każdym wieku – od okresu płodowego, kiedy powstają na skutek stymulacji hormonalnej organizmu matki, przez okres pokwitania aż do menopauzy. Ze względu na fakt, że po wystąpieniu ostatniej w życiu miesiączki, poziomy hormonów powinny ustabilizować się na niezmiennych, niskich wartościach, tworzenie się torbieli w okresie pomenopauzalnym jest zjawiskiem niepokojącym i zawsze wymaga dodatkowej, pogłębionej diagnostyki.

Tworzenie się licznych torbieli czynnościowych jest jednym z kryteriów rozpoznania zespołu policystycznych jajników, zwanego też zespołem wielotorbielowatych jajników. Polega on na nadmiernej stymulacji żeńskich gonad przez zbyt duże ilości męskich hormonów płciowych, występujących w organizmie kobiety.

Torbiel czekoladowa to jeden z objawów endometriozy. Choroba ta polega na przemieszczeniu błony śluzowej macicy, czyli endometrium poza obręb jej jamy. Warto zaznaczyć, że przemieszczona błona śluzowa jest zdolna do odpowiedzi na zmiany hormonalne tak samo, jak ta prawidłowo zlokalizowana.

W sytuacji gdy endometrium znajduje się w obrębie jajnika, w terminie miesiączki zaczyna się ono łuszczyć, co powoduje nagromadzenie krwi w tkance jajnika i powstanie torbieli nią wypełnionej. Ze względu na barwę cysty, nazywa się ją torbielą czekoladową.

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

• Co oznacza obecność kilku torbieli na jajniku? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
• O czym świadczy krwawienie przy torbieli pęcherzykowatej? - odpowiada lek. Zbigniew Żurawski
• Czy taka torbiel może być groźna? - odpowiada lek. Katarzyna Szymczak

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Powstawanie torbieli przed dojrzewaniem i po menopauzie jest zawsze niepokojącym sygnałem i może świadczyć o rozwoju nowotworu.

W okresach tych fizjologicznie powinna występować cisza hormonalna. W przeciwieństwie do torbieli czynnościowych, torbiele nowotworowe nie są gładkim pęcherzykiem, ale tworem z wypustkami, przegrodami, wypełnionym zarówno treścią płynną, jak i litą. Mają nieregularny kształt i są silnie unaczynione.

Źródła

1. Położnictwo i ginekologia, red. naukowa G.H. Bręborowicz, PZWL, 2016