Siatki centylowe - zasady działania, rodzaje, siatki dla wcześniaków

Siatki centylowe to specjalne tabele, w których zawarte są wyniki pomiarów - wagi, wzrostu i obwodu główki maluszka. Są one dostępne w każdej książeczce zdrowia dziecka z podziałem na dziewczynki, chłopców, niemowlęta oraz dzieci starsze.

Pozwalają określić, czy rozwój niemowlęcia jest prawidłowy i jak maluch wypada na tle rówieśników pod względem wzrostu i wagi. Zasada posługiwania się siatką centylową jest prosta: na osi znajduje się wiek dziecka (w miesiącach), na pionowej wzrost.

Na każdej z tych osi są zaznaczone parametry, po czym od każdej z nich wyprowadza się linie proste, które przetną się na jednej z kilku krzywych, przebiegających przez wykres.

Jeżeli mierzysz wzrost dziecka, a wynik znajdzie się na linii z liczbą 25, będzie to znaczyć, że 25% dzieci w tym wieku ma wzrost niższy od twojego dziecka, a 75% - wyższy. Siatki centylowe dla niemowląt pozwalają na obserwację rozwoju dziecka. Wynik poniżej 3. centyla może świadczyć o dużym zaburzeniu.

Średnia waga i wzrost dziecka w danym wieku mieszczą się na 50 centylach. Granice normy są pomiędzy 3. a 97. centylem. Wartości niższe bądź wyższe wymagają kontroli u specjalisty. Maluchy z wynikiem powyżej 97. centyla są bardzo wysokie i ciężkie, natomiast te z najniższymi wynikami są niskie i lekkie.

Niemowlę przybiera przeciętnie 500-600 gramów na miesiąc. Długość ciała niemowlaka mierzy się w pozycji leżącej, od szczytu główki do podeszwy stóp. Nóżki niemowlęcia powinny być wyprostowane.

W pierwszych trzech miesiącach nie mierzy się malucha w domu (jedynie w szpitalu lub przychodni). Dziecko po raz pierwszy samodzielnie możesz mierzyć dopiero w czwartym miesiącu życia.

Jeśli będziesz systematycznie notować wagę i wzrost swojego malucha, po analizie siatki centylowej będziesz w stanie uzyskać krzywą rozwoju, z której odczytasz, jak na przestrzeni kilku miesięcy zmieniało się twoje dziecko.

Dziecko, u którego krzywa rozwoju na siatce centylowej systematycznie wzrasta rozwija się harmonijnie. Natomiast duże dysproporcje w krzywych mogą świadczyć o nieprawidłowościach, z którymi warto wybrać się do lekarza.

Nie można mierzyć dziecka zbyt często, ponieważ różnice będą minimalne i można się niepotrzebnie niepokoić, że dziecko nie rośnie czy nie przybiera na wadze.

Istnieją oddzielne siatki centylowe dla dziewczynek i chłopców, bo ich tempo wzrostu wyraźnie się różni. Z kolei niemowlęta zmieniają się tak szybko, że stworzono dla nich osobne tabele.

Opracowano także oddzielne siatki dla wcześniaków, a nawet dla malców urodzonych z pewnymi wadami genetycznymi, np. z zespołem Downa. Przy czym warto pamiętać, że tempo rozwoju dzieci zmienia się na przestrzeni kolejnych pokoleń.

Współczesny przedszkolak rośnie zdecydowanie szybciej niż jego rówieśnik sprzed kilkudziesięciu lat. Dlatego wykresy centylowe są co pewien czas aktualizowane. Prawidłową ocenę rozwoju fizycznego dziecka za pomocą siatek centylowych jest w stanie wykonać lekarz pediatra.

Dzięki mierzeniu i ważeniu dziecka w równych odstępach czasu i nanoszeniu wyników na siatki centylowe można regularnie śledzić tempo jego rozwoju fizycznego.

Z myślą o wcześniakach stworzono specjalne siatki uwzględniające wiek płodowy. Za pomocą zwykłych siatek centylowych, można bowiem jedynie orientacyjnie ocenić wzrost maluszka, ale od wieku kalendarzowego dziecka trzeba odjąć tyle tygodni, ile brakowało w chwili narodzin do prawidłowego czasu ciąży.

Idealna sytuacja jest wtedy, kiedy zarówno wzrost jak i waga usytuowane są przez cały czas na tym samym centylu albo różnią się co najwyżej o dwa kanały. Powody do niepokoju to:

• nagłe załamanie w górę lub w dół krzywej wzrostu lub masy,
• duża dysproporcja między krzywą wzrostu a krzywą wagi,
• znaczne wykraczanie wagi i wzrostu poza normę.

Warto pamiętać, że rozwoju dziecka nie ocenia się tylko i wyłącznie na podstawie siatek centylowych. Bardzo ważna jest przede wszystkim codzienna obserwacja malucha oraz pozostałe badania. Dopiero wszystkie te czynniki wzięte razem pod uwagę, pozwalają dokonać rzetelnej oceny rozwoju.