Słodzone napoje. To dla organizmu potężne tortury, zobacz, co dzieje się po jednym łyku

W jednej puszce słodzonego napoju gazowanego może znajdować się nawet 7 łyżeczek cukru, czyli ponad 35 gramów. Taka ilość szybko trafia do krwiobiegu i powoduje gwałtowny wzrost poziomu glukozy. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że "cukier w płynie" działa na organizm inaczej niż na przykład ten zawarty w owocach.

Przede wszystkim w napojach nie towarzyszy mu błonnik, który spowalnia wchłanianie i chroni przed nagłymi skokami cukru. Dodatkowo wiele napojów zawiera syrop glukozowo-fruktozowy, barwniki, kwasy i aromaty, czyli popularne składniki, które nadają smak, ale nie mają żadnej istotnej wartości odżywczej. Jest to mało znacząca energia, która szybko zamienia się w nadmiar kalorii i obciążenie dla zdrowia.

Już kilka minut po wypiciu słodzonego napoju poziom glukozy we krwi gwałtownie rośnie. Trzustka natychmiast reaguje i wydziela duże ilości insuliny, czyli hormonu, który pomaga komórkom wchłonąć cukier z krwi. Początkowo daje to krótkie poczucie energii, lecz po niedługim czasie następuje spadek glukozy i pojawia się zmęczenie, senność oraz chęć na kolejną porcję słodkiego doładowania.

Gdy sytuacja powtarza się regularnie, organizm przestaje prawidłowo reagować na insulinę, a taka wadliwość może prowadzić do insulinooporności. Nadmiar cukru, którego nie uda się od razu wykorzystać, trafia do wątroby i jest przekształcany w tłuszcz. W dłuższej perspektywie wpływa to nie tylko na masę ciała, ale także na ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 i zaburzeń lipidowych.

Organizm nie reaguje na kalorie z płynów tak samo jak na te pochodzące z jedzenia. Gdy pijesz napój słodzony, żołądek nie wysyła znaczących informacji o sytości, ponieważ brak w nim błonnika i stałych składników wymagających trawienia. Łatwo wtedy wypić kilkaset kilokalorii i nawet nie poczuć, że dostarczyło się ich aż tyle.

Dla porównania, półlitrowa butelka słodkiego napoju gazowanego zawiera około 200 kalorii, czyli tyle co kanapka z serem, ale z tą różnicą, że kanapka dostarcza białko, błonnik i mikroelementy, a napój tylko kiepskiej jakości kalorie. Takie kalorie są też szybciej magazynowane w postaci tłuszczu, ponieważ poziom glukozy we krwi rośnie "jak na drożdżach". To jeden z powodów, dla których osoby pijące słodzone napoje częściej zmagają się z nadwagą, mimo że nie jedzą więcej niż inni.

Słodzone napoje są dla zębów wyjątkowo trudnym wyzwaniem. Cukry proste stają się pożywką dla bakterii w jamie ustnej, więc tym samym są wsparciem do wytwarzania kwasów osłabiających szkliwo. Jednocześnie sam napój ma często niskie pH, a taka cecha dodatkowo przyspiesza proces demineralizacji. Już po kilku łykach środowisko w ustach staje się kwaśne na nawet 20-30 minut, a w takich warunkach szkliwo traci ochronną warstwę minerałów.

Jeśli napoje są popijane przez cały dzień, zęby nie mają szans na porządną regenerację. W dłuższej perspektywie prowadzi to do nadwrażliwości i próchnicy. Nawet wersje "dietetyczne", pozbawione cukru, nie są bezpieczne pod tym względem, ponieważ zawarty w nich kwas cytrynowy i fosforowy również niszczą szkliwo.

W słodzonych napojach problemem nie jest sam cukier. Wiele z nich zawiera również kofeinę, która w nadmiarze może podnosić ciśnienie krwi i zaburzać sen, najbardziej u dzieci, młodzieży, osób starszych i schorowanych. Częstym dodatkiem są też barwniki, takie jak karmel amoniakalny, w którym podczas produkcji powstają związki mogące obciążać wątrobę.

W składzie pojawiają się konserwanty (benzoesan sodu) oraz regulatory pH i źródła fosforanów (kwas fosforowy). Wysokie stężenie fosforanów utrudnia wchłanianie wapnia, więc jakby nie patrzeć, podczas regularnego stosowania ma warunki do tego, by osłabić kości i zęby.

Takie dodatki poprawiają trwałość i wygląd napojów, ale nie mają niestety żadnej ważnej dla zdrowia wartości odżywczej. Tutaj wyjątkiem są napoje wzbogacane witaminami i minerałami.

Słodziki często postrzegane są jak zdrowsza alternatywa dla cukru, ale ich wpływ na organizm wciąż budzi wiele pytań. Nie dostarczają kalorii, dzięki czemu pomagają ograniczyć kaloryczność diety, co jest w wielu sytuacjach bardzo przydatne i nie powinno podlegać dyskusji, jednak nie są niestety całkowicie obojętne dla zdrowia.

Badania wskazują, że niektóre substancje, takie jak aspartam czy acesulfam K, mogą wpływać na mikrobiotę jelitową oraz zmieniać odczuwanie smaku słodkiego. U części osób zwiększa się chęć na słodkie, a problemy pojawiają się wtedy, gdy ta chęć zamienia się w podjadanie, które stopniowo podbija dzienny bilans energetyczny.

Naturalne zamienniki, na przykład erytrytol, mają lepszą ocenę bezpieczeństwa, ale w nadmiarze mogą powodować dolegliwości trawienne. W codziennym, w miarę rozsądnym życiu najzdrowszym rozwiązaniem jest stopniowe ograniczanie słodkiego smaku, aż organizm przyzwyczai się do mniej intensywnych bodźców.

Ograniczenie słodzonych napojów nie musi oznaczać całkowitej rezygnacji z przyjemności. Najłatwiej zacząć od stopniowego rozcieńczania ulubionego napoju wodą gazowaną lub po prostu sięgania po mniejsze porcje. Bardziej radykalnym, ale naprawdę zdrowym sposobem jest też zastąpienie ich wodą z dodatkiem owoców, mięty lub plasterka cytryny, ponieważ są to składniki, które dodają lekkości i naturalnego smaku.

Dobrze działają również domowe napoje na bazie herbat ziołowych lub owocowych bez cukru, ponieważ gaszą pragnienie, ale nie podnoszą poziomu glukozy we krwi. Warto też zwrócić uwagę na nawyki, ponieważ często sięga się po napój z automatu, a nie z potrzeby. Po kilku tygodniach zmiany kubki smakowe nie wymagają już tak intensywnie słodkich smaków, a organizm zaczyna lepiej rozpoznawać naturalne sygnały pragnienia. Taka zmiana przychodzi stopniowo, ale przynosi trwały efekt w postaci lepszego samopoczucia i większej kontroli nad ilością spożywanego cukru.

Słodzone napoje intrygują smakiem i orzeźwieniem, ale dla organizmu są solidną katorgą. Picie takich napojów wpływa na metabolizm, zęby i układ krążenia, a przy tym nie daje uczucia sytości, ani energii na którą można liczyć. Warto więc rozważyć zamianę lub hybrydę z wodą, naparami lub naturalnymi napojami bez cukru, które zaspokoją pragnienie bez uszczerbku na zdrowiu.

Źródła: https://www.mdpi.com/2072-6643/11/8/1840 https://www.jci.org/articles/view/37385 https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4025425/ https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6363527/ * https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8954878/

Źródła

1. NaukaJedzenia.pl