Staw ramienny – budowa, ruch i przyczyny bólu
Staw ramienny jest stawem, który łączy kość ramienną z obręczą barkową. Jego budowa pozwala na szeroki zakres ruchu we wszystkich płaszczyznach. Niestety ze względu na anatomię, aktywność i intensywne używanie barku, a także w związku z ilością struktur, które go otaczają, staw ramienny jest podatny na urazy i kontuzje. Co warto wiedzieć?
1. Budowa stawu ramiennego
Staw ramienny (łac. articulatio humeri), potocznie często nazywany stawem barkowym, to staw kulisty wolny, który łączy kończynę górną z obręczą barkową. Jest częścią stawu barkowego i największym stawem w obrębie ręki, który cechuje duża ruchomość.
Jak zbudowany jest staw ramienny? Tworzy go główka stawowa, której podstawą jest głowa kości ramiennej oraz panewka stawu ramiennego (łopatkowa), na którą składają się elementy łopatki.
Główkę stawową tworzy głowa kości ramiennej, a panewkę wydrążenie stawowe oraz obrąbek stawowy łopatki, przyczepiony do brzegów wydrążenia stawowego. Najważniejszym elementem główki stawowej jest głowa kości ramiennej. Staw ramienny jest chroniony przed uszkodzeniami więzadłami, ścięgnami oraz mięśniami.
Torebka stawowa jest wspierana przez więzadła stawu ramiennego:
- więzadło kruczo-ramienne,
- więzadła obrąbkowo-ramienne,
- więzadła kruczo-barkowe. Torebkę stawową ochraniają i wzmacniają mięśnie, które ją okalają i się do niej przyczepiają. To:
- mięsień podłopatkowy,
- mięsień nadgrzebieniowy;
- mięsień podgrzebieniowy;
- mięsień obły mniejszy.
Zabezpieczają ją także ścięgna, które wchodzą w skład tzw. pierścienia rotatorów:
- mięśnia obłego mniejszego,
- mięśnia nadgrzebieniowego,
- mięśnia podgrzebieniowego,
- mięśnia podłopatkowego,
Ścięgna mięśni, które zrastają się z torebką stawową, to tak zwane więzadła czynne. Ponadto torebka stawu ramiennego posiada działające i wzmacniające ją biernie więzadła właściwe:
- więzadło kruczo-ramienne,
- więzadło obrąbkowo-ramienne,
- więzadło kruczo-barkowe.
Za unaczynienie stawu ramiennego odpowiadają gałązki stawowe:
- tętnicy przedniej i tylnej okalającej ramię,
- tętnicy nadłopatkowej, biegnące od tętnicy podobojczykowej,
- tętnicy podłopatkowej - od tętnicy pachowej.
Za unerwienie stawu ramiennego odpowiadają nerwy odchodzące od splotu ramiennego
- nadłopatkowy,
- podłopatkowy,
- pachowy.
2. Ruch stawu ramiennego
Staw ramienny łączy głowę kości ramiennej z wydrążeniem stawowym łopatki pogłębionym przez obrąbek stawowy. Cechuje go duża ruchomość. Ma to związek z tym, że panewka jest stosunkowo mała w stosunku do głowy stawu, a torebka stawowa jest obszerna i luźna.
To staw kulisty wolny i wieloosiowy. Dzięki temu ruchy w stawie ramiennym odbywają się w trzech płaszczyznach. To:
- ruch odwodzenia i przywodzenia,
- ruch zginania i prostowania,
- ruchy obrotowe (rotacja zewnętrzna i wewnętrzna),
- obwodzenie (ruch ten powstaje z połączenia zgięcia i prostowania z odwodzeniem i przywodzeniem).
Zarówno zgięcie, jak i odwodzenie w stawie ramiennym zachodzi tylko do płaszczyzny poziomej. Możliwość uniesienia ramienia ponad płaszczyznę poziomą to efekt pracy stawów: mostkowo-obojczykowego i barkowo-obojczykowego.
3. Ból stawu ramiennego
Przyczyny bólu w obrębie stawu ramiennego mają różne przyczyny. Dolegliwości może wywołać zarówno kontuzja, jak i przeciążenie czy zwyrodnienie.
Urazy stawu ramiennego zdarzają się często. Ma to związek zarówno z anatomią stawu, jak i ilością struktur, które go otaczają. Nie bez znaczenia jest duża ruchomość oraz intensywne używanie barku, typowe nie tylko dla sportowców czy osób ciężko pracujących fizycznie.
Uszkodzenie stawu ramiennego objawia się bólem oraz prowadzi do niestabilność struktury. Ma to związek z pojawieniem się stanu zapalnego, który powoduje stopniowo narastający ból i ogranicza zakres ruchów.
Najczęstsze patologie w obrębie stawu ramiennego to:
- zwichnięcie stawu ramiennego, skręcenie i naderwanie stawu ramiennego, objawem czego jest ból, opuchlizna, nadlany krwiakiem lub siny staw barkowy,
- zwyrodnienie stawu ramiennego. To najczęściej konsekwencja mikrourazów, które prowadzą do uszkodzenia kości oraz degeneracji chrząstek stawowych,
- niestabilność stawu ramiennego, co wiąże się z bólem oraz ograniczeniem ruchów stawowych. Najczęściej jest następstwem niewłaściwie leczonego zwichnięcia stawu, niewłaściwie prowadzonej rehabilitacji,
- zapalenie stawu barkowego, objawem którego jest ból barku, problemy z poruszaniem ręką czy obrzęk i poranna sztywność kończyny. Przyczyną stanu zapalnego bywa uraz lub przeciążenie ręki.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.