Szczelina odbytu - objawy, leczenie
Szczelina odbytu to wąskie pęknięcie lub owrzodzenie błony śluzowej kanału odbytu. Powstaje przy nadmiernym napięciu końcowego odcinka odbytu (wysiłek fizyczny, uporczywe zaparcia i in.), chronicznym niedokrwieniu błony śluzowej i infekcji w tym miejscu. Szczelina odbytu może wystąpić w każdym wieku, niezależnie od płci. U kobiet czynnikiem zwiększającym pojawienie się szczeliny odbytu jest duża liczba ciąż i porodów.
1. Szczelina odbytu - objawy
Przyczyny powstania szczeliny odbytu są zróżnicowane. Wśród najczęstszych wymienia się szczeliny powstałe w wyniku urazu mechanicznego, zbyt słabego ukrwienia błony śluzowej kanału odbytu, nieprawidłowości odruchu hamowania odbytniczo-odbytowego. Do powstania szczeliny odbytu może także przyczynić się słabsze podparcie tylnej ściany kanału odbytu. Szczelina odbytu znacznie częściej występuje u osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna (zapalenie jelita), gruźlicę i białaczkę. Ponadto ryzyko wystąpienia szczeliny odbytu wzrasta u nosicieli wirusa HIV oraz u osób uprawiających seks analny. Choroba bardzo często występuje u niemowląt, które mają problemy z wypróżnieniem.
Wyróżniamy dwa rodzaje szczelin odbytu:
- ostrą szczelinę odbytu – mówimy o niej w przypadku świeżych ubytków pierścienia wokół odbytu,
- przewlekłą szczelinę odbytu – uszkodzenia błony śluzowej odbytu, które nie zostały wyleczone w ciągu 6 tygodni.
W przypadku przewlekłej szczeliny odbytu może dojść do nadmiernego przerostu fałdu skórnego u brzegu kanału odbytu. Mogą także pojawić się dookoła odbytu stwardniałe brodawki.
Objawy szczeliny odbytu są podobne do tych, które występują przy hemoroidach czy przetoce odbytu. Pojawiają się: ból, pieczenie, krwawienie przy oddawaniu stolca. Krew można zauważyć zarówno w kale, jak i na papierze toaletowym czy bieliźnie. Ból przy szczelinie odbytu może trwać nawet do kilku godzin po oddaniu stolca. Czasami objawom tym towarzyszy świąd okolicy odbytu. Każde wypróżnienie pogłębia uszkodzenia w obrębie błony śluzowej odbytu.
2. Szczelina odbytu - leczenie
Chory, który zaobserwuje u siebie niepokojące objawy, powinien zgłosić się do lekarza. Ten najpierw przeprowadzi szczegółowy wywiad, następnie zaś zbada pacjenta (badanie per rectum). Jeśli pacjent cierpi na ostrą szczelinę odbytu, wówczas badanie wywołuje ból. Lekarz obserwuje u takiej osoby liniowe pęknięcie kanału odbytu. Przewlekłą szczelinę odbytu lekarz rozpoznaje po obecności zgrubiałego fałdu skóry (tzw. guzek wartowniczy) oraz brodawek okołoodbytniczych.
U osób ze szczeliną odbytu wykonuje się badanie endoskopowe jelita grubego. Badanie umożliwia pobranie fragmentu komórek jelita do histopatologii. Ponadto wykonuje się kolonoskopię, która polega na obserwowaniu zmian w jelicie grubym. Badania szczeliny odbytu niekiedy odkłada się w czasie z uwagi na ogromny ból towarzyszący chorobie.
W większości przypadków leczenia szczeliny odbytu wystarcza terapia farmakologiczna (leki przeciwzapalne, sterydy). Niekiedy jednak konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Wskazaniem do leczenia operacyjnego są częste nawroty choroby. Leczenie szczeliny odbytu powinno zmniejszyć napięcie zwieracza odbytu, a także unormować ukrwienie błony śluzowej.
Aby zmniejszyć objawy szczeliny odbytu, chorzy powinni stosować dietę bogatą w błonnik oraz przyjmować preparaty zmiękczające stolec. Chorzy powinni także przyjmować dużo płynów. Wskazane są również środki zmniejszające napięcie mięśni odbytu. Czasami szczelinę odbytu leczy się za pomocą hydroterapii.
Zapobieganie wystąpieniu szczeliny odbytu polega głównie na unormowaniu rytmu wypróżnień oraz niedopuszczaniu do zaparć.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.