Takie są normy witaminy D dla Polaków. "Są ludzie, którzy biorą końskie dawki"

Witamina D to nie tylko składnik odżywczy, ale hormon regulujący pracę setek genów, wpływający na odporność, nastrój, układ sercowo-naczyniowy i zdrowie kości. Nic więc dziwnego, że jest przedmiotem zainteresowania medyków i naukowców.

Na swoim profilu instagramowym na nowo zwróciła na nią uwagę dr n. med. Magdalena Cubała-Kucharska, specjalistka medycyny rodzinnej.

"Pamiętaj – witamina D jest absolutnie niezbędna do życia, ale jej przedawkowanie jest niebezpieczne i może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. To nie jest 'więcej = lepiej'. Zrób badanie i sprawdź, czy twoja dawka jest odpowiednia!" - czytamy we wpisie lekarki.

O jaki dawkach mowa? Co znaczy, że ma być "odpowiednia"? Odpowiedzi na te pytania daje czasopismo "Nutrients", w którym zostały opublikowane aktualne wytyczne suplementacji witaminy D dla Polaków.

Zobacz także: Ekspertka obala popularny mit dietetyczny. Tych produktów wcale nie trzeba unikać

Zgodnie z najnowszymi polskimi wytycznymi z "Nutrients" z 2023 r. ("Vitamin D Supplementation Guidelines for General Population and Groups at Risk of Vitamin D Deficiency in Poland - 2023 Update"), cholekalcyferol (witamina D₃) jest pierwszym wyborem w profilaktyce i leczeniu niedoborów. W niektórych przypadkach (np. zaburzenia wchłaniania czy choroby wątroby) stosuje się kalcyfediol, który szybciej podnosi poziom 25(OH)D we krwi.

Zalecane dawki profilaktyczne:

• niemowlęta (0-6 mies.) – 400 IU/d,

• 6-12 mies. – 400–600 IU/d,

• dzieci 1-10 lat – 600-1000 IU/d,

• młodzież 11-18 lat – 1000-2000 IU/d,

• dorośli 19-65 lat – 1000-2000 IU/d,

• seniorzy >65 lat – 2000-4000 IU/d.

U osób z nadwagą i otyłością zaleca się podwójne dawki. Jak podkreślają eksperci, "w tej grupie osiągnięcie właściwego poziomu 25(OH)D wymaga wyższych dawek niż u osób o prawidłowej masie ciała".

Witamina D odgrywa kluczową rolę w czasie ciąży. Jej odpowiedni poziom chroni przed cukrzycą ciążową, stanem przedrzucawkowym i porodem przedwczesnym.

Autorzy tekstu z "Nutrients" podają konkretne zalecenia. "Po potwierdzeniu ciąży, aż do zakończenia karmienia piersią, suplementację cholekalcyferolem należy prowadzić pod kontrolą stężenia 25(OH)D, aby osiągnąć i utrzymać wartości optymalne w zakresie >30–50 ng/ml. Jeśli oznaczenie poziomu 25(OH)D nie jest możliwe, zaleca się stosowanie cholekalcyferolu w dawce 2000 IU dziennie (50 µg/dzień) przez cały okres ciąży i laktacji"

Jak podkreślono we wspomnianym raporcie, witamina D ma działanie plejotropowe, czyli wpływa na wiele układów organizmu. Odpowiada nie tylko za wchłanianie wapnia i zdrowe kości, ale także:

• wzmacnia odporność, pobudzając limfocyty T i ograniczając stany zapalne,

• chroni serce i naczynia, poprawiając funkcję śródbłonka,

• zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2, wpływając na wrażliwość tkanek na insulinę,

• działa przeciwnowotworowo, wspomagając naturalne mechanizmy obronne organizmu,

• poprawia nastrój i poziom energii, co potwierdzają liczne badania kliniczne.

Jak podkreślili autorzy opracowania: "Poprawa statusu witaminy D w populacji i leczenie grup ryzyka muszą ponownie stać się elementem polityki zdrowotnej, aby ograniczyć ryzyko wielu chorób."

Najdokładniejszym wskaźnikiem jest poziom 25-hydroksywitaminy D [25(OH)D] we krwi. Optymalne wartości to 30–50 ng/ml, natomiast:

• poniżej 20 ng/ml oznacza niedobór,

• 20–30 ng/ml – stan suboptymalny,

• powyżej 100 ng/ml – ryzyko toksyczności.

Eksperci nie zalecają badań przesiewowych u wszystkich, ale podkreślają, że oznaczenie poziomu witaminy D warto wykonywać u osób z otyłością, ograniczoną ekspozycją na słońce, chorobami przewlekłymi oraz u kobiet w ciąży i seniorów.

Zobacz także: Odchudza i leczy. Nie tylko celebryci coraz częściej sięgają po to warzywo

Głównym naturalnym źródłem jest słońce – witamina D powstaje w skórze pod wpływem promieni UVB. W Polsce efektywna synteza zachodzi tylko od maja do września, przy 15-30 minutach ekspozycji na słońce dziennie, z odsłoniętymi przedramionami i nogami (bez kremu z filtrem).

W diecie witamina D występuje głównie w:

• tłustych rybach morskich (łosoś, śledź, makrela),

• tranie,

• żółtkach jaj i produktach wzbogacanych.

Zimą synteza skórna praktycznie ustaje, dlatego suplementacja staje się koniecznością – poziom witaminy D może spaść nawet o 70 proc. w stosunku do lata.

Witamina D jest niezbędna do życia, ale w nadmiarze może być toksyczna. Poziomy powyżej 100 ng/ml mogą prowadzić do hiperkalcemii, zaburzeń rytmu serca i uszkodzenia nerek. O groźnych konsekwencjach przedawkowania w swoim poście mówi dr Cubała-Kucharska.

- Są ludzie, którzy biorą końskie dawki witaminy kupowane w sklepach dla koni, a medinfluencerzy ich czasami do tego zachęcają. Moja przyjaciółka, nefrolog, codziennie przyjmuje kogoś na oddział, kto ostro przedawkował witaminę D i doprowadził do hiperkalcynozy, czyli ostrego podwyższenia wapnia we krwi - opowiada w nagraniu na Instagramie.

- Jak się przewlekle bierze za wysokie dawki witaminy D, można doprowadzić do nieodwracalnych zwapnień miąższu nerkowego - przypomina ekspertka. - Jako ciekawostkę powiem wam, że witamina D w wysokich dawkach w Stanach Zjednoczonych bywa stosowana jako trutka na szczury - dodaje.

Dlatego przed rozpoczęciem suplementacji warto przeprowadzić badania i ustalić właściwą dawkę z lekarzem.

Magdalena Pietras, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła

1. Nutrients
2. Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna
3. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu