Te leki zwiększają ryzyko guzów wątroby. Mogą się pojawić już po kilku latach

O tym, że antykoncepcja hormonalna zwiększa ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych czy niebezpieczeństwo zachorowania na raka piersi - mówi się dość często. Bardzo rzadko jednak wspomina się o występowaniu guzów na wątrobie.

1. Guzy na wątrobie powikłaniem po antykoncepcji

Każda z metod antykoncepcji hormonalnej może nieść ryzyko ewentualnych skutków ubocznych. Informują o tym zarówno lekarze, jak i producenci. Do tych najczęściej omawianych bez wątpienia należą powikłania zatorowo-zakrzepowe.

Jak podaje WHO, u kobiet stosujących taką formę antykoncepcji ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej jest 3-6 razy większe niż u kobiet, które jej nie stosują.

Zobacz film: "Koszmary senne mogą być objawem choroby"

Występowanie dodatkowych czynników ryzyka, a zwłaszcza wrodzonej nadkrzepliwości, zwiększa to ryzyko wielokrotnie.

Innymi często omawianymi powikłaniami są m.in.:

• bóle głowy,
• tycie,
• zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi,
• skąpe lub nasilone krwawienia z tzw. odstawienia hormonów,
• nudności,
• wymioty,
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi.

Od niedawna wiadomo, że jednym z powikłań antykoncepcji hormonalnej może być także występowanie guzów na wątrobie. Niestety, bardzo mała liczba kobiet zdaje sobie sprawę z tak poważnych konsekwencji, jakie niesie za sobą stosowanie antykoncepcji hormonalnej.

- Istnieją dowody naukowe na to, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej, zwłaszcza długoletnie, zwiększa ryzyko występowania guzów wątroby. W przewadze są to guzy łagodne, które mają charakter gruczolaków, ale mogą się ujawnić także w postaci FNH, czyli ogniskowego rozrostu guzkowego wątroby - wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Anna Boroń-Kaczmarska, hepatolog i specjalistka chorób zakaźnych.

- Jest on drugim pod względem częstości występowania niezłośliwym guzem wątroby. Stwierdzany jest 6-8 razy częściej u kobiet, zwykle między 30. a 50. rokiem życia. Pojawienie się takiego guza wymaga niestety odstawienia antykoncepcji hormonalnej i wybrania innej formy protekcji – komentuje ekspertka.

- Zaleca się, aby nie operować tego typu zmian, tylko je obserwować. W przypadku gruczolaków warto wykonać też biopsję, mimo że jest to metoda, którą wykonuje się w dzisiejszych czasach niechętnie. Podstawową metodą diagnostyczną jest natomiast rezonans magnetyczny z kontrastem oraz markery biochemiczne, markery nowotworowe. W uzasadnionych przypadkach nakłucia wątroby – dodaje hepatolog.

2. Antykoncepcja a rak wątrobowokomórkowy

Do najczęściej występujących powikłań po antykoncepcji hormonalnej w obrębie wątroby zalicza się gruczolaki wątroby, ogniskowy rozrost guzkowy wątroby, torbiele oraz naczyniaki. Warto jednak wiedzieć, że w skrajnych przypadkach może dojść także do rozwoju raka wątrobowokomórkowego.

W metaanalizie opublikowanej na łamach ''American Journal of Obstetrics and Gynecology'' naukowcy przeanalizowali 19 badań i wykazali, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej wiązało się ze wzrostem ryzyka wystąpienia nowotworów wątroby. Autorzy zauważyli jednak, że bezwzględne ryzyko rozwoju jest bardzo niskie.

Podobne wnioski płyną z badania kliniczno-kontrolnego opublikowanego w ''British Journal of Clinical Pharmacology''. Wykazano w nim, że stosowanie hormonalnej antykoncepcji wiązało się ze zwiększonym ryzykiem nowotworów wątroby, szczególnie u kobiet, które stosowały antykoncepcję estrogenową w dużych dawkach lub stosowały ją przez okres kilku lat. Uważa się, że już po pięciu latach przyjmowania doustnej antykoncepcji zwiększa się ryzyko niezłośliwych guzów wątroby.

- Trzeba podkreślić, że zmiany złośliwe po stosowaniu antykoncepcji hormonalnej zdarzają się niezwykle rzadko. Z reguły, aby do tego doszło, dana osoba musi mieć pewne czynniki genetyczne lub być narażona na czynniki środowiskowe. Uważa się, że rak wątrobowokomórkowy najczęściej rozwija się z powodu marskości wątroby, a do marskości wątroby doprowadza m.in. nadużywanie alkoholu oraz zakażenia wirusami HBV I HCV, stłuszczenie wątroby czy stosowanie niektórych leków – tłumaczy hepatolog.

- W związku z tym, że niektóre ze składników tabletek antykoncepcyjnych mogą mieć negatywny wpływ na wątrobę, powinno się co jakiś czas wykonać kontrolne badania prób wątrobowych: poziomu AspAT-u, ALATU, bilirubiny oraz GGTP, po to, aby mieć wątrobę pod kontrolą – radzi prof. Boroń-Kaczmarska.

3. Inne leki, które uszkadzają wątrobę

Lekarka dodaje, że istnieje szereg preparatów, które mogą doprowadzić do tzw. polekowego uszkodzenia wątroby. Choć nie diagnozuje się go często, jako bezpośrednią przyczynę ostrej niewydolności wątroby rozpoznaje się u blisko 50 proc. pacjentów.

- Polekowe uszkodzenie wątroby (drug-induced liver injury – DILI) to zespół kliniczny, który może być spowodowany toksycznym oddziaływaniem na wątrobę niemal każdego leku, preparatu ziołowego lub suplementu diety. Doprowadza to do uszkodzenia wątroby i wzrostu biochemicznych wskaźników czynności wątroby (ALT, ALP, bilirubina) – wyjaśnia prof. Boroń-Kaczmarska.

Ekspertka podkreśla, że uszkodzenie wątroby może mieć różny charakter - od dyskretnego i krótkotrwałego po cięższe i długotrwałe.

- Niektóre antybiotyki powodują przejściowe podwyższenie wartości podstawowych enzymów wskazujących na uszkodzenie komórki wątrobowej, ale może dojść także do długotrwałych uszkodzeń, które pojawiają się po zaprzestaniu przyjmowania leków. Zdarzają się też niestety ostre uszkodzenia wątroby, które mogą stanowić zagrożenie życia, natomiast dzieje się to stosunkowo rzadko – wyjaśnia prof. Boroń-Kaczmarska.

- Ta mozaika obrazów chorobowych jest niestety bardzo różna i stanowi dla lekarza wyzwanie diagnostyczne. Innymi lekami, które doprowadzają do tzw. DILI, są także leki przeciwpadaczkowe, niesterydowe leki przeciwzapalne czy leki stosowane w terapii HIV – precyzuje hepatolog.

Prof. Boroń-Kaczmarska podkreśla, że obraz kliniczny polekowego uszkodzenia wątroby może przypominać ostrą lub przewlekłą niewydolność wątroby. Może mieć też przebieg bezobjawowy.

- Nie ma charakterystycznych objawów, a jedyną oznaką może być zwiększona aktywność enzymów wątrobowych we krwi. Niektórzy chorzy zgłaszają zmęczenie, utratę łaknienia, niechęć do spożywania tłustych posiłków, dyskomfort w okolicy wątroby lub w nadbrzuszu – informuje lekarka.

Hepatolog podkreśla, że objawy ostrego uszkodzenia wątrobowokomórkowego w 90 proc. przypadków ustępują w ciągu 1-2 miesięcy po odstawieniu leku. Mogą utrzymywać się jednak znacznie dłużej.

- W niektórych przypadkach polekowe uszkodzenie wątroby może nawracać. Najczęściej dzieje się to u chorych, u których występują cechy uszkodzenia wątroby zależne od innego leku niż ten, który spowodował uszkodzenie wątroby po raz pierwszy. W wielu przypadkach wątroba regeneruje się po odstawieniu leków, które wywołały DILI. Niestety, są także pacjenci, którzy przekroczyli możliwości regeneracyjne wątroby. Im pomóc jest niezwykle trudno – kończy lekarka.

Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.