Terapia biologiczna raka piersi

W sytuacji zaburzonej regulacji wzrostu, może dojść do nadmiernych i nieprawidłowo przebiegających podziałów komórkowych, a w konsekwencji do rozwoju nowotworu. Wśród wielu czynników regulatorowych mających znacznie w rozwoju nowotworu, ważną rolę odgrywa nadmierna ekspresja receptora oznaczanego jako HER-2. Nadekspresję receptora HER-2 można wykryć u około 20-25% chorych na raka piersi.

W warunkach prawidłowych, na błonie komórkowej występuje pewna określona liczba receptorów HER-2 i innych receptorów z tej rodziny. Po połączeniu cząsteczki zwanej ligandem (czynnika wzrostu) przekazywany jest sygnał do wnętrza komórki, który pobudza ją do podziału. W sytuacji patologicznej, na błonie komórkowej receptor HER-2 występuje w nadmiarze, co skutkuje nieprawidłową prolifercją (rozrostem).

Nadmierna ekspresja receptorów HER wywołana jest zwielokrotnieniem liczby genów kodujących ten receptor, dlatego istnieją dwie metody wykrywania nadekspresji receptorów HER-2:

• metoda immunohistochemiczna - w której wykrywany jest nadmiar receptorów występujących na błonie komórkowej, jest to jednak metoda mało precyzyjna i często wymagająca weryfikacji metodą FISH,
• metoda FISH - określa, ile kopii genu dla receptora HER-2 znajduje się w jądrze komórkowym. Za nieprawidłową uznaje się więcej niż pięć kopii. Badanie FISH jest trudniejsze i droższe, wykonuje się je w przypadku niejednoznacznego wyniku badania histochemicznego.

Nadmierna ekspresja receptorów HER-2 wiąże się z ważnymi dla przebiegu i leczenia raka piersi skutkami. Chore z nadekspresją HER-2 mają gorsze rokowanie, jest to negatywny czynnik rokowniczy. Jednak nadekspresja HER-2 daje szanse na odpowiedź w przypadku zastosowania w leczeniu leku - trastuzumabu (herceptyny). Chore bez nadekspresji HER-2 praktycznie nie odpowiadają na ten lek i nie powinien być u nich stosowany. Prawdopodobnie nadekspresja HER-2 wiąże się z częstszą opornością na tamoksyfen, co może mieć wpływ na skuteczność stosowania tego leku w terapii uzupełniającej.

Terapia biologiczna polega na ingerowaniu we wzrost nowotworu, takimi metodami jak:

• immunoterapia,
• stosowanie leków pobudzających różnicowanie komórek nowotworowych,
• stosowanie leków blokujących wzrost naczyń guza,
• terapię genową.

Terapia genowa jest jeszcze na etapie badań. W terapii biologicznej raka sutka można zastosować lek - trastuzumab (nazwa handlowa - Herceptin). Trastuzumab jest to ludzkie, rekombinowane przeciwciało monoklonalne typu IgG, łączące się wybiórczo z receptorem ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu typu 2 (Human Growth Factor Receptor – HER-2). Przeciwciało po połączeniu z receptorem blokuje przekazywanie sygnału podziałowego do jądra komórkowego, co powoduje zahamowanie wzrostu nowotworu.

Trastuzumab jest lekiem podawanym wyłącznie dożylnie, może być stosowany w monoterapii, jak również w skojarzeniu z chemioterapią. Lek podaje się raz w tygodniu lub raz na trzy tygodnie w zwiększonej dawce. Podanie preparatu jest wskazane u chorych z przerzutami, u których zastosowano co najmniej dwa schematy chemioterapii i występuje nadekspresja HER-2. Może być również zastosowany w przypadku wczesnego raka piersi po zastosowaniu leczenia operacyjnego, chemioterapii i radioterapii, jeśli jest udowodniona nadekspresja HER-2.

Jak każde leczenie terapia biologiczna nie jest wolna od działania niepożądanych. Stosowanie trastuzumabu jest dość dobrze tolerowane. Jednak może wystąpić szereg działań ubocznych takich jak:

• reakcje uczuleniowe - duszność, wysypka, spadek ciśnienia,
• objawy grypopodobne,
• zaburzenia układu pokarmowego,
• toksyczny wpływ na serce (kardiotoksyczność).

Najpoważniejszym działaniem niepożądanym jest kardiotoksycznośćm, szczególnie w połączeniu z antracyklinami stosowanymi często w chemioterapii raka sutka. Dlatego nie należy łączyć trastuzumabu z tymi lekami. Jeśli antracykliny były stosowane wcześniej, wpływa to niekorzystnie na serce, w przypadku włączenia trastuzumabu.

Leczenie biologiczne jest bardzo drogie i skuteczne tylko w przypadkach odpowiedniego doboru pacjentek, w zależności od ich stanu i rodzaju nowotworu (czy występuje nadekspresja HER-2). Tylko w takiej sytuacji mogą odnieść one korzyść z zastosowanego leczenia.

Źródła

1. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T., Immunologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, ISBN 978-83-01-15154-6
2. Pawlicki M. Rak piersi - nowe nadzieje i możliwości leczenia, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2011, ISBN 978-83-7522-067-4
3. Pieńkowski T. Rak Piersi. Leczenie ogólnoustrojowe., Medipage, Warszawa 2011, ISBN 978-83-62875-03-0
4. Jassem J., Krzakowski M., Rak piersi. Praktyczny przewodnik dla lekarzy., Via Medica, Gdańsk 2009, ISBN 978-83-7555-161-7