Trwa ładowanie...

Tętnica – budowa, położenie, rola i rodzaje naczyń

Avatar placeholder
Monika Grudzińska 30.06.2023 15:19
Tętnica to duże to naczynie krwionośne, które prowadzi krew z serca do narządów ciała.
Tętnica to duże to naczynie krwionośne, które prowadzi krew z serca do narządów ciała. (Adobe Stock)

Tętnica, inaczej naczynie tętnicze, to duże to naczynie krwionośne, które prowadzi krew z serca do narządów ciała. Jest grube, elastyczne, o nieprzepuszczalnej ścianie. Posiada zdolność do kurczenia się i rozkurczania w rytm pracy serca. Co warto o niej wiedzieć?

spis treści

1. Co to jest tętnica?

Tętnica, inaczej naczynie tętnicze (łac. arteria), to największe naczynie krwionośne o nieprzepuszczalnych ściankach, które rozszerza i zwęża się w rytmie pracy serca. Odbiera z niego krew, która dzięki niej jest rozprowadzona po całym organizmie.

Tętnice stanowią ważny element układu krwionośnego, nazywanego układem naczyniowym. Jego pozostałe elementy to serce i krew oraz inne naczynia krwionośne, takie jak żyły i włosowate naczynia krwionośne.

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Główne funkcje układu krwionośnego to transport tlenu, dwutlenku węgla, hormonów i substancji odżywczych (witaminy, aminokwasy, sole mineralne, glukoza) oraz wydalanie zbędnych produktów przemiany materii, utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała i obrona przed wykrwawieniem (poprzez krzepnięcie krwi).

2. Rodzaje tętnic

Tętnice - pod względem wielkości - dzieli się na trzy grupy: duże, średnie i małe. Do pierwszych, czyli dużych, zalicza się aortę i jej główne odgałęzienia. Tętnice średnie to tętnice mięśniowe, na przykład tętnice wieńcowe serca czy tętnice krezkowe układu pokarmowego.

Małe tętnice nazywane są tętniczkami. Przechodzą w naczynia włosowate. Ze względu na budowę, wyróżnia się tętnice sprężyste, największe, najbliżej serca.

Drugi typ to tętnice mięśniowe (stanowią większość naczyń tętniczych), będące odgałęzieniami tętnic sprężystych oraz typ – mieszany (tętnica szyjna zewnętrzna oraz tętnica pachowa).

3. Budowa tętnicy

Tętnica to naczynie krwionośne o nieprzepuszczalnej ścianie, które mają postać różowawych, tętniących cew, rozszerzających się i zwężających zgodnie z pracą serca. Ruchy tętnic to tętnienie.

Ściany tętnic składają się z kilku warstw. To:

  • warstwa wewnętrzna lub błona wewnętrzna (łac. tunica intima),
  • błona sprężysta wewnętrzna (łac. membrana elastica interna),
  • warstwa środkowa lub błona środkowa (łac. tunica media),
  • błona sprężysta zewnętrzna (łac. membrana elastica externa),
  • warstwa zewnętrzna, przydanka lub błona zewnętrzna (łac. tunica adventitia lub tunica externa).

Tętnice są unerwione czuciowo i ruchowo. Obydwa rodzaje włókien tworzą gęstą sieć dookoła naczynia i w jego błonie zewnętrznej.

Czym się różni tętnica od żyły i naczynia włosowatego?

Tętnica jest naczyniem krwionośnym zbudowanym z grubych i elastycznych ścianek (zawiera wiele elementów sprężystych oraz komórek mięśniowych regulujących napięcie ściany). Ma to związek z tym, że panuje w niej wysokie ciśnienie. Za sprężystość odpowiada duża ilość tkanki łącznej sprężystej znajdująca się w ich ścianach.

Żyły są naczyniami krwionośnymi, których ścianki są znacznie cieńsze od ścianek tętnic (krew płynie w nich pod małym ciśnieniem). Ich zadanie to doprowadzanie krwi z tkanek do serca lub wątroby w przypadku żyły wrotnej.

Ważnym elementem są zastawki żylne, które zapobiegają cofaniu się krwi. Jest między nimi jeszcze inna różnica. Tętnice to naczynia wyprowadzające krew z komór serca na obwód. Żyły to naczynia, którymi krew powraca do serca.

Naczynia włosowate to z kolei drobne naczynia krwionośne, które łączą żyły z tętnicami. Ich funkcją jest wymiana między krwią a tkanka substancji pokarmowych, zbędnych produktów przemiany materii, tlenu, dwutlenku węgla oraz hormonów. Dzięki nim układ naczyń tętniczych jest połączony z układem naczyń żylnych (poprzez sieć naczyń włosowatych).

4. Główne tętnice człowieka

Jakie są ważne tętnice człowieka? Duże naczynia w bezpośrednim sąsiedztwie serca to aorta, pień ramienno-głowowy, tętnice szyjne wspólne i wewnętrzne, tętnice podobojczykowe, tętnice biodrowe wspólne oraz tętnice płucne. Najważniejszą tętnicą w organizmie człowieka jest aorta.

W kończynie dolnej do najważniejszych należą następujące tętnice:

  • tętnica udowa,
  • tętnica podkolanowa,
  • tętnica piszczelowa przednia,
  • tętnica piszczelowa tylna,
  • tętnica grzbietowa stopy,
  • tętnica podeszwowa przyśrodkowa,
  • tętnica podeszwowa boczna.

Gdzie jest tętnica na ręce? Najważniejsze tętnice kończyny górnej to tętnice:

  • tętnica pachowa,
  • tętnica ramienna,
  • tętnica promieniowa,
  • tętnica łokciowa.

Gdzie jest tętnica szyjna? Warto wiedzieć, że z zasady tętnica kieruje się do obszaru unaczynianego najkrótszą drogą.

5. Choroby tętnic

Do najpoważniejszych, jednocześnie najczęściej rozpoznawanych chorób tętnic należy miażdżyca (arterioskleroza). To schorzenie przewlekłe związane z odkładaniem się blaszek miażdżycowych, które z czasem zwężają światło naczynia krwionośnego.

Ma to poważne konsekwencje dla samopoczucia i zdrowia. Niedrożność i zatkanie tętnicy może nie tylko wywoływać nieprzyjemne objawy, takie jak bóle głowy czy zaburzenia równowagi, ale i skutkować niedokrwieniem mózgu bądź serca czy zawałem.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze