Trepanobiopsja – przebieg, przygotowania, wskazania
Trepanobiopsja jest zabiegiem, który polega na pobraniu fragmentu kości wraz ze szpikiem kostnym z użyciem specjalnej igły, w celu przeprowadzenia badania histopatologicznego. Wykorzystuje się ją głównie w diagnostyce chorób hematologicznych. Co warto o niej wiedzieć?
1. Co to jest trepanobiopsja?
Trepanobiopsja to zabieg polegający na wycięciu fragmentu kości wraz ze szpikiem kostnym w celu przeprowadzenia badań histopatologicznych. Do pozyskania ich używa się specjalnej igły. Badanie wykorzystuje się głównie w diagnostyce chorób hematologicznych. Jest ważne, ponieważ oprócz oceny komórek szpikowych umożliwia analizę cech szpiku: rozmieszczenie i architekturę czy stopień zasiedlenia go przez komórki krwiotwórcze. Może też pokazać strukturę szpiku kostnego, a nie tylko jego komórki. Drugim rodzajem biopsji stosowanym do badania szpiku kostnego jest biopsja aspiracyjna. To również badanie inwazyjne, które polega na pobraniu próbki krwi szpikowej.
2. Kiedy wykonuje się trepanobiopsję?
Trepanobiopsję wykonuje się w przypadku podejrzenia choroby układu krwiotwórczego, zarówno w celu postawienia rozpoznania, jak i w przypadku już zdiagnozowanych chorób, w celu oceny postępu leczenia. Badanie szpiku jest jednym z najważniejszych elementów diagnostyki chorób układu krwiotwórczego. Zabieg jest inwazyjny, stąd nie wykonuje się go rutynowo. Przeprowadza się go, gdy mniej inwazyjna biopsja aspiracyjna okazała się nieefektywna bądź nieudana (co skutkuje brakiem materiału z biopsji aspiracyjnej) lub w celu diagnozowania i monitorowania leczenia niektórych grup chorób. To nowotwory mieloproliferacyjne (na przykład białaczki szpikowe, ostra białaczka szpikowa, przewlekła białaczka szpikowa), zespoły mielodysplastyczne, przerzuty nowotworowe do szpiku i zajęcie szpiku przez tzw. nowotwory limfoproliferacyjne, aplazja i hipoplazja szpiku, choroby spichrzeniowe oraz choroby niehematologiczne, w tym zakażenia. Wskazaniem jest również monitorowanie leczenia hematologicznego.
3. Jak się przygotować do zabiegu?
Trepanobiopsję w większości przypadków przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Jak się do niej przygotować?
Zwykle na kilka godzin przed zabiegiem konieczne jest powstrzymanie się od jedzenia i picia w ciągu. Bardzo ważne jest, by poinformować lekarza o chorobach (przebytych i aktualnych), przyjmowanych lekach, uczuleniach, nosicielstwie patogenów przenoszonych drogą krwi (WZW B, WZW C, wirus HIV) czy ciąży. Zdarza się, że należy odstawić bądź zmienić dawkowanie niektórych leków. W przypadku dużego niepokoju mogą zostać podane środki uspokajające. Ponieważ zalecenia są różne, należy przestrzegać indywidualnych wskazówek lekarza. Zabieg nie może być przeprowadzony bez zgody pacjenta.
4. Jak przebiega trepanobiopsja?
Zabieg trepanobiopsji wykonywany jest z użyciem igły biopsyjnej, która jest przystosowana do przebicia i wycięcia fragmentu kości (jest ona nieco grubsza, dłuższa niż igła do biopsji aspiracyjnej, nie posiada też ogranicznika głębokości wkłucia). Przed jej wprowadzeniem podawane jest znieczulenie miejscowe, by zminimalizować ból.
Trepanobiopsję przeprowadza się zwykle na talerzu kości biodrowej. Podyktowane jest to tym, że dostęp do szpiku w tej lokalizacji jest dość łatwy i bezpieczny, a objętość szpiku relatywnie duża. Ponadto z talerza biodrowego możliwe jest również uzyskanie fragmentu kości (trepanobioptatu). Punkcji dokonuje się w miejscu, gdzie kość biodrowa jest najlepiej wyczuwalna pod skórą. Podczas zabiegu może być ułożony na brzuchu, na boku lub na plecach.
Igłę wprowadza się okrężnymi ruchami, poruszając się prostopadle do brzegu grzebienia biodrowego, równolegle do płaszczyzny talerza biodrowego. Następnie lekarz porusza nią wahadłowo. Następuje odcięcie fragmentu tkanki i osadzenie go w igle. Po wyjęciu igły pobrany materiał jest z niej wypychany i zabezpieczany. Na miejsce wkłucia zakłada się opatrunek, który należy pozostawić nawet na 12 godzin. Bardzo ważne jest, aby pacjent ciężarem ciała uciskał miejsce po zabiegu. Ile trzeba leżeć po biopsji szpiku? Zwykle około 10 minut. Wyniki badania otrzymuje się po co najmniej kilku dniach od pobrania materiału.
5. Przeciwwskazania do trepanobiopsji
Przeciwwskazaniem do wykonania trepanobiopsji są:
- duże, niewyrównane zaburzenia krzepnięcia krwi (tzw. skazy krwotoczne),
- zakażenia skóry,
- zakażenia tkanki podskórnej,
- radioterapia.
W przypadku stosowania znieczulenia ogólnego należy rozważyć przeciwwskazania odnośnie danego typu znieczulenia.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.