Troponina i pozostałe enzymy w kardiologii

Enzymy sercowe to białka, które znajdują się w komórkach mięśnia serca. Substancje te spełniają w warunkach prawidłowych różne funkcje. Są interesujące z punktu widzenia kardiologa, gdyż podczas zawału, czyli martwicy mięśnia serca, kiedy to dochodzi do śmierci i rozpadu jego komórek z powodu niedokrwienia, substancje te zostają uwolnione w nadmiarze do krwi. Kiedy istnieje podejrzenie zawału, lekarz może zlecić badanie krwi na poziom enzymów sercowych, by zapobiec jego ewentualnemu wystąpieniu.

1. Podstawowe badania w kardiologii

W ten sposób ocenić może czy, a nawet kiedy doszło do martwicy mięśnia sercowego. Oczywiście, wyniki badań analizuje się zawsze biorąc pod uwagę stan pacjenta i jego objawy kliniczne (ból w klatce piersiowej, duszność, omdlenie itd.) oraz wynik badania EKG. Zdarza się bowiem, że poziom omawianych enzymów we krwi jest duży, mimo że nie doszło do zawału serca, a mamy do czynienia z zupełnie innym stanem chorobowym.

To najczęściej oznaczane enzymy sercowe. Pomiar ich stężenia stosuje się standardowo do diagnozowania zawału. Pojawienie się TnT i TnI we krwi jest bowiem czułym wskaźnikiem uszkodzenia komórek mięśnia serca.

Do troponin sercowych zaliczamy troponinę T i I (TnT i TnI). Wchodzą w skład aparatu ruchowego komórki mięśniowej, są niezbędne do jego funkcjonowania, umożliwiającego skurcz mięśnia.

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Prawidłowe stężenie troponin sercowych we krwi wynosi zero. Do rozpoznania zawału serca konieczne jest jednak stwierdzenie poziomu TnI powyżej 0,012 -0,4 ug/l (w zależności od metody stosowanej w danym laboratorium) lub TnT powyżej 0,03 ug/l.

2. Ocena poziomu troponiny w diagnostyce kardiologicznej

• Rozpoznawanie świeżego zawału serca.

Wzrost stężenia troponin stwierdza się po upływie 4 do 8 godzin od dokonania się zawału. Najdokładniejsze wyniki zapewnia pobranie krwi do badania między 6. a 12. godziną, dlatego bardzo często po przyjęciu pacjenta w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym, na Pogotowiu lub na Oddziale Intensywnej Opieki Kardiologicznej pobiera się krew co najmniej dwukrotnie - od razu po zgłoszeniu się chorego z objawami zawału oraz po 6 godzinach. W ten sposób mamy pewność, że nie pomylimy rozpoznania. Poziom troponin sercowych spada do normalnych wartości najczęściej w ciągu 10 dni (zależnie od wielkości ogniska zawałowego, od 7 do 21 dni). Dzięki temu, że trwa to tak długo, zawał serca można też rozpoznawać kilka-kilkanaście dni po jego dokonaniu się.

• Ocena skuteczności leczenia świeżego zawału przez udrażnianie tętnicy wieńcowej.

Szczytowe (najwyższe) stężenie troponin we krwi występuje wcześniej, jeśli udrożnienie było skuteczne ( można pobrać krew bezpośrednio przed rozpoczęciem leczenia i 90 minut później i ocenić różnicę lub iloraz tych wartości).

• Wykrywanie uszkodzenia komórek mięśnia sercowego w stanach innych niż jego martwica - w ciężkiej postaci zatorowości płucnej.

3. Aktywność kinazy kreatynowej (CK) i jej formy ”sercowej” (CK-MB)

Kinaza keratynowa to enzym umożliwiający aktywację kreatyny- substancji, która jest niezbędna do wielu różnych reakcji chemicznych w komórce. CK występuje nie tylko w mięśniu sercowym, ale też w mózgu i „zwykłych” mięśniach szkieletowych, wchodzących w skład aparatu ruchu. Wzrost aktywności tego enzymu we krwi wskazuje więc na uszkodzenie komórek mięśniowych.

Oznaczenie aktywności CK we krwi bywa przydatne w kardiologii. Wartości prawidłowe to 24-195 j.m./l u mężczyzn a 24-170 j.m./l u kobiet (j.m.= jednostka międzynarodowa). Oznacza się także aktywność CK-MB, czyli formy CK najbardziej typowej dla serca (będzie o tym w dalszej części artykułu). Prawidłowa wartość aktywności CK-MB wynosi do 12 j.m./l, natomiast za kryterium rozpoznania świeżego zawału serca uznaje się wzrost aktywności CK z udziałem frakcji CK-MB powyżej 6% lub ze wzrostem aktywności CK-MB powyżej 12 j.m./l, ewentualnie typowe zmiany aktywności ilorazu CK i CK-MB w seryjnych pomiarach.

Pomiar aktywności CK stosuje się w kardiologii w celu:

• rozpoznania świeżego zawału serca, wzrost aktywności CK/CK-MB we krwi następuje w 4-6 godzin od dokonania się zawału, natomiast szczytowa staje się ona po upływie 14-20 godzin. po 48 godzinach aktywność powraca do wartości zbliżonych do normy, ponieważ powrót do wartości prawidłowych następuje stosunkowo szybko, aktywność CK/CK-MB jest przydatnym markerem dorzutu zawału (kolejnego epizodu niedokrwienia po zawale),
• oceny skuteczności leczenia udrażniającego tętnicę wieńcową.

Oprócz tego, aktywność CK wzrasta w stanach takich jak:

• choroby mięśni szkieletowych: uraz, zapalenie, dystrofie mięśniowe i miotonie, działanie miotoksyczne leków, narkotyków, zapalenie wielomięśniowe,
• ciężka zatorowość płucna.

4. Stężenie CK-MB

CK-MB to, jak wyżej wspomniano, najbardziej typowa dla serca odmiana kinazy kreatynowej. Stanowi ona 15-20% całkowitej zawartości CK w sercu (dla porównania, w mięśniach szkieletowych jest jej tylko 1-3%). Dlatego oznaczanie jej stężenia we krwi znalazło zastosowanie w diagnostyce chorób serca, podczas testów diagnostycznych. Wartości prawidłowe to mniej niż 5 ug/l u mężczyzn i do 4 ug/l u kobiet. Zawał rozpoznajemy po przekroczeniu 5-10 ug/l, zależnie od metody oznaczania stosowanej w danym laboratorium.

Zastosowanie oznaczania stężenia CK-MB:

• rozpoznawanie świeżego zawału serca,
• ocena skuteczności leczenia udrażniającego tętnicę wieńcową,
• zaburzenia rytmu serca (częstoskurcze komorowe),
• zapalenie mięśnia sercowego,
• ostra niewydolność serca,
• leki działające toksycznie na serce (kardiotoksyczne),
• uraz serca,
• zatorowość płucna,
• przewlekła niewydolność nerek,
• niedoczynność tarczycy.

5. Mioglobina

Mioglobina jest białkiem magazynującym w mięśniach tlen. Niedotlenienie, uraz lub inny czynnik wywołujący uszkodzenie mięśni (sercowego i szkieletowych) powoduje szybkie uwolnienie mioglobiny do krwi. Można ją tam oznaczyć jeszcze zanim wzrośnie stężenie troponin czy kinazy kreatynowej. Białko to dostaje się również do moczu, ale tylko w innych niż zawał przypadkach uszkodzenia mięśni.

Prawidłowe stężenie mioglobiny we krwi jest mniejsze od 70-110 ug/l, zależnie od zastosowanej metody laboratoryjnej. W moczu natomiast za prawidłowe uznaje się wydalanie do 17 ug tego białka na 1 g kreatyniny. Zwiększone uwalnianie mioglobiny następuje w tych samych przypadkach, co uwalnianie CK i CK-MB.

Badanie to znajduje więc zastosowanie w :

• Rozpoznawaniu świeżego zawału serca. Już po 2-4 godzinach od dokonania się zawaału można zaobserwować podwyższony poziom mioglobiny we krwi (jak wspomniano wyżej, nie stwierdza się tego w moczu). Nie stwierdzenie nadmiaru mioglobiny we krwi w momencie przyjęcia do szpitala (lub na pogotowiu) oraz 4 godziny później prawie na 100% wyklucza zawał. Oznaczanie jej stężenia może więc być pomocne w niepewnych przypadkach - nigdy nie jest jednak wystarczającą metodą potwierdzenia tego rozpoznania samodzielnie, gdyż jej poziom wzrasta w podobnym stopniu w przypadku uszkodzeń innych mięśni niż sercowy.
• Ocena skuteczność leczenia udrażniającego tętnicę wieńcową. Szczyt stężenia enzymu sercowego stwierdzany jest wyższy i występuje wcześniej, jeśli udrożnienie było skuteczne. Powrót do wartości prawidłowych następuje natomiast w ciągu 10-20 godzin.

6. Dehydrogenaza kwasu mlekowego (LDH)

Dehydrogenaza kwasu mlekowego bierze udział w rozkładzie glukozy. Enzym ten znajduje się we wszystkich komórkach organizmu, nie jest specyficzny dla serca, choć podczas zawału do krwi uwalniane są znaczne jego ilości. W praktyce nie jest on już w chorobach serca oznaczany.

Zakres wartości prawidłowych to 120-230 j.m./l. Dla zawału charakterystyczny jest wzrost aktywności LDH rzędu 400-2300 j.m./I. Następuje to 12-24 godziny po dokonaniu się zawału serca i utrzymuje się do 10 doby.
 Badanie elektrokardiograficzne powinno być często wykonywane, jeżeli masz problemy z sercem.

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.