Troponina i pozostałe enzymy w kardiologii
Enzymy sercowe to białka, które znajdują się w komórkach mięśnia serca. Substancje te spełniają w warunkach prawidłowych różne funkcje. Są interesujące z punktu widzenia kardiologa, gdyż podczas zawału, czyli martwicy mięśnia serca, kiedy to dochodzi do śmierci i rozpadu jego komórek z powodu niedokrwienia, substancje te zostają uwolnione w nadmiarze do krwi. Kiedy istnieje podejrzenie zawału, lekarz może zlecić badanie krwi na poziom enzymów sercowych, by zapobiec jego ewentualnemu wystąpieniu.
1. Podstawowe badania w kardiologii
W ten sposób ocenić może czy, a nawet kiedy doszło do martwicy mięśnia sercowego. Oczywiście, wyniki badań analizuje się zawsze biorąc pod uwagę stan pacjenta i jego objawy kliniczne (ból w klatce piersiowej, duszność, omdlenie itd.) oraz wynik badania EKG. Zdarza się bowiem, że poziom omawianych enzymów we krwi jest duży, mimo że nie doszło do zawału serca, a mamy do czynienia z zupełnie innym stanem chorobowym.
To najczęściej oznaczane enzymy sercowe. Pomiar ich stężenia stosuje się standardowo do diagnozowania zawału. Pojawienie się TnT i TnI we krwi jest bowiem czułym wskaźnikiem uszkodzenia komórek mięśnia serca.
Do troponin sercowych zaliczamy troponinę T i I (TnT i TnI). Wchodzą w skład aparatu ruchowego komórki mięśniowej, są niezbędne do jego funkcjonowania, umożliwiającego skurcz mięśnia.
Prawidłowe stężenie troponin sercowych we krwi wynosi zero. Do rozpoznania zawału serca konieczne jest jednak stwierdzenie poziomu TnI powyżej 0,012 -0,4 ug/l (w zależności od metody stosowanej w danym laboratorium) lub TnT powyżej 0,03 ug/l.
2. Ocena poziomu troponiny w diagnostyce kardiologicznej
- Rozpoznawanie świeżego zawału serca.
Wzrost stężenia troponin stwierdza się po upływie 4 do 8 godzin od dokonania się zawału. Najdokładniejsze wyniki zapewnia pobranie krwi do badania między 6. a 12. godziną, dlatego bardzo często po przyjęciu pacjenta w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym, na Pogotowiu lub na Oddziale Intensywnej Opieki Kardiologicznej pobiera się krew co najmniej dwukrotnie - od razu po zgłoszeniu się chorego z objawami zawału oraz po 6 godzinach. W ten sposób mamy pewność, że nie pomylimy rozpoznania. Poziom troponin sercowych spada do normalnych wartości najczęściej w ciągu 10 dni (zależnie od wielkości ogniska zawałowego, od 7 do 21 dni). Dzięki temu, że trwa to tak długo, zawał serca można też rozpoznawać kilka-kilkanaście dni po jego dokonaniu się.
- Ocena skuteczności leczenia świeżego zawału przez udrażnianie tętnicy wieńcowej.
Szczytowe (najwyższe) stężenie troponin we krwi występuje wcześniej, jeśli udrożnienie było skuteczne ( można pobrać krew bezpośrednio przed rozpoczęciem leczenia i 90 minut później i ocenić różnicę lub iloraz tych wartości).
- Wykrywanie uszkodzenia komórek mięśnia sercowego w stanach innych niż jego martwica - w ciężkiej postaci zatorowości płucnej.
3. Aktywność kinazy kreatynowej (CK) i jej formy ”sercowej” (CK-MB)
Kinaza keratynowa to enzym umożliwiający aktywację kreatyny- substancji, która jest niezbędna do wielu różnych reakcji chemicznych w komórce. CK występuje nie tylko w mięśniu sercowym, ale też w mózgu i „zwykłych” mięśniach szkieletowych, wchodzących w skład aparatu ruchu. Wzrost aktywności tego enzymu we krwi wskazuje więc na uszkodzenie komórek mięśniowych.
Oznaczenie aktywności CK we krwi bywa przydatne w kardiologii. Wartości prawidłowe to 24-195 j.m./l u mężczyzn a 24-170 j.m./l u kobiet (j.m.= jednostka międzynarodowa). Oznacza się także aktywność CK-MB, czyli formy CK najbardziej typowej dla serca (będzie o tym w dalszej części artykułu). Prawidłowa wartość aktywności CK-MB wynosi do 12 j.m./l, natomiast za kryterium rozpoznania świeżego zawału serca uznaje się wzrost aktywności CK z udziałem frakcji CK-MB powyżej 6% lub ze wzrostem aktywności CK-MB powyżej 12 j.m./l, ewentualnie typowe zmiany aktywności ilorazu CK i CK-MB w seryjnych pomiarach.
Pomiar aktywności CK stosuje się w kardiologii w celu:
- rozpoznania świeżego zawału serca, wzrost aktywności CK/CK-MB we krwi następuje w 4-6 godzin od dokonania się zawału, natomiast szczytowa staje się ona po upływie 14-20 godzin. po 48 godzinach aktywność powraca do wartości zbliżonych do normy, ponieważ powrót do wartości prawidłowych następuje stosunkowo szybko, aktywność CK/CK-MB jest przydatnym markerem dorzutu zawału (kolejnego epizodu niedokrwienia po zawale),
- oceny skuteczności leczenia udrażniającego tętnicę wieńcową.
Oprócz tego, aktywność CK wzrasta w stanach takich jak:
- choroby mięśni szkieletowych: uraz, zapalenie, dystrofie mięśniowe i miotonie, działanie miotoksyczne leków, narkotyków, zapalenie wielomięśniowe,
- ciężka zatorowość płucna.
4. Stężenie CK-MB
CK-MB to, jak wyżej wspomniano, najbardziej typowa dla serca odmiana kinazy kreatynowej. Stanowi ona 15-20% całkowitej zawartości CK w sercu (dla porównania, w mięśniach szkieletowych jest jej tylko 1-3%). Dlatego oznaczanie jej stężenia we krwi znalazło zastosowanie w diagnostyce chorób serca, podczas testów diagnostycznych. Wartości prawidłowe to mniej niż 5 ug/l u mężczyzn i do 4 ug/l u kobiet. Zawał rozpoznajemy po przekroczeniu 5-10 ug/l, zależnie od metody oznaczania stosowanej w danym laboratorium.
Zastosowanie oznaczania stężenia CK-MB:
- rozpoznawanie świeżego zawału serca,
- ocena skuteczności leczenia udrażniającego tętnicę wieńcową,
- zaburzenia rytmu serca (częstoskurcze komorowe),
- zapalenie mięśnia sercowego,
- ostra niewydolność serca,
- leki działające toksycznie na serce (kardiotoksyczne),
- uraz serca,
- zatorowość płucna,
- przewlekła niewydolność nerek,
- niedoczynność tarczycy.
5. Mioglobina
Mioglobina jest białkiem magazynującym w mięśniach tlen. Niedotlenienie, uraz lub inny czynnik wywołujący uszkodzenie mięśni (sercowego i szkieletowych) powoduje szybkie uwolnienie mioglobiny do krwi. Można ją tam oznaczyć jeszcze zanim wzrośnie stężenie troponin czy kinazy kreatynowej. Białko to dostaje się również do moczu, ale tylko w innych niż zawał przypadkach uszkodzenia mięśni.
Prawidłowe stężenie mioglobiny we krwi jest mniejsze od 70-110 ug/l, zależnie od zastosowanej metody laboratoryjnej. W moczu natomiast za prawidłowe uznaje się wydalanie do 17 ug tego białka na 1 g kreatyniny. Zwiększone uwalnianie mioglobiny następuje w tych samych przypadkach, co uwalnianie CK i CK-MB.
Badanie to znajduje więc zastosowanie w :
- Rozpoznawaniu świeżego zawału serca. Już po 2-4 godzinach od dokonania się zawaału można zaobserwować podwyższony poziom mioglobiny we krwi (jak wspomniano wyżej, nie stwierdza się tego w moczu). Nie stwierdzenie nadmiaru mioglobiny we krwi w momencie przyjęcia do szpitala (lub na pogotowiu) oraz 4 godziny później prawie na 100% wyklucza zawał. Oznaczanie jej stężenia może więc być pomocne w niepewnych przypadkach - nigdy nie jest jednak wystarczającą metodą potwierdzenia tego rozpoznania samodzielnie, gdyż jej poziom wzrasta w podobnym stopniu w przypadku uszkodzeń innych mięśni niż sercowy.
- Ocena skuteczność leczenia udrażniającego tętnicę wieńcową. Szczyt stężenia enzymu sercowego stwierdzany jest wyższy i występuje wcześniej, jeśli udrożnienie było skuteczne. Powrót do wartości prawidłowych następuje natomiast w ciągu 10-20 godzin.
6. Dehydrogenaza kwasu mlekowego (LDH)
Dehydrogenaza kwasu mlekowego bierze udział w rozkładzie glukozy. Enzym ten znajduje się we wszystkich komórkach organizmu, nie jest specyficzny dla serca, choć podczas zawału do krwi uwalniane są znaczne jego ilości. W praktyce nie jest on już w chorobach serca oznaczany.
Zakres wartości prawidłowych to 120-230 j.m./l. Dla zawału charakterystyczny jest wzrost aktywności LDH rzędu 400-2300 j.m./I. Następuje to 12-24 godziny po dokonaniu się zawału serca i utrzymuje się do 10 doby. Badanie elektrokardiograficzne powinno być często wykonywane, jeżeli masz problemy z sercem.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.