Mylone z rakiem jelit. Objawy chorej trzustki mogą pojawić się na skórze

Trzustka jest gruczołem, który spełnia w naszym organizmie bardzo ważną rolę. Po pierwsze, odpowiada za wydzielanie hormonów wpływających na proces przemiany węglowodanów. Po drugie, dzięki produkowanemu przez nią sokowi trzustkowemu jest możliwe trawienie takich substancji odżywczych, jak m.in. białka i tłuszcze. Chora trzustka przez długi czas nie daje żadnych objawów. - Po czym rozpoznać, że organ szwankuje? Podobnie jak przy raku jelita grubego, te objawy często pojawiają się, gdy choroba trzustki jest bardzo zaawansowana - alarmuje prof. dr hab. n. med. Piotr Eder, gastroenterolog.

Artykuł jest częścią akcji "Pomyśl o sobie – sprawdzamy zdrowie Polaków w pandemii". Wypełnij TEST i dowiedz się, czego tak naprawdę potrzebuje twój organizm.

1. Charakterystyka trzustki

- Trzustka to – nawet dla lekarzy – dość tajemniczy organ, choć bardzo ważny. Jest położona głęboko w jamie brzusznej, co ma istotne znaczenie w sensie trudności diagnostycznych w chorobach tego narządu - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie prof. dr hab. n. med. Piotr Eder z Kliniki Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Zobacz film: "Przeszczepienie wysp trzustkowych - komplikacje"

Trzustka jest narządem gruczołowym, który jest zlokalizowany w górnej części brzucha. Ma nieregularny, wydłużony kształt. Waga trzustki to przeciętnie od 60 do 125 g. Składają się na nią spoisty i miękki miąższ oraz otaczające go różnej długości śnieżnobiałe przewody trzustkowe.

Trzustka ma charakterystyczną powierzchnię o budowie zrazikowej. Jej poszczególne części to głowa, szyjka oraz trzon.

- Jej lokalizacja i anatomia mogą po części powodować, że choroby trzustki bywają rozpoznawane na dość zaawansowanym etapie - dodaje ekspert.

Z kolei, jeżeli weźmiemy pod uwagę funkcje trzustki, to składają się na nią dwie części. Jedna wewnątrzwydzielnicza, która odpowiada za produkcję hormonów, np. insuliny i glukagonu oraz zewnątrzwydzielnicza spełniająca funkcje trawienne.

2. Główne funkcje trzustki

Dwa podstawowe zadania trzustki to wytwarzanie hormonów oraz wpływ na trawienie składników pokarmowych. Za procesy wewnątrzwydzielnicze odpowiadają wyspecjalizowane komórki. Tworzą one nieduże skupiska, które określa się mianem wysp Largenhansa. W trzustce występuje około milion tego typu komórek zlokalizowanych w różnych miejscach narządu. Są podzielone na trzy typy: Alfa, Beta oraz Delta. Komórki Alfa zajmują się produkowaniem glukagonu, z kolei komórki typu Beta wytwarzają insulinę. Te dwa hormony wpływają na procesy przemiany materii oraz na zachowanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Trzeci typ komórek - Delta, wytwarza tzw. somatostatynę, która reguluje wydzielanie glukagonu oraz insuliny.

- W trzustce produkowane są ważne dla organizmu hormony, jak insulina i glukagon. One głównie regulują gospodarkę węglowodanową - potwierdza gastroenterolog.

Druga, równie ważna funkcja spełniana przez trzustkę, to funkcja zewnątrzwydzielnicza. Każdego dnia trzustka zajmuje się produkcją około 1,2–3 litrów soku trzustkowego. To właśnie dzięki zawartym w nim enzymom jest możliwe trawienie białek, tłuszczów i węglowodanów. Są one nieaktywne dopóki nie przedostaną się do jelita cienkiego, w którym następuje rozkładanie składników pokarmowych.

- Druga funkcja trzustki to funkcja zewnątrzwydzielnicza, czyli produkcja i wydzielanie enzymów trawiennych, niezbędnych do trawienia pokarmu. Trzustka wydziela je do światła przewodu pokarmowego, gdzie enzymy mieszają się z pokarmem, co jest jednym z fundamentalnych etapów trawienia spożywanego przez nas jedzenia - tłumaczy ekspert.

3. Objawy chorej trzustki

- Po czym rozpoznać, że trzustka szwankuje? Podobnie jak przy raku jelita grubego, te objawy często pojawiają się, gdy choroba trzustki jest bardzo zaawansowana - alarmuje gastroenterolog.

Objawy chorej trzustki bywają różnorodne. W wielu przypadkach zdarza się, że symptomy chorobowe są na tyle niecharakterystyczne, że mogą wskazywać na wiele schorzeń, w tym właśnie np. chorób jelit.

U wielu pacjentów w przebiegu chorób trzuski pojawia się:

• świąd skóry - świąd w przebiegu chorób trzustki może mieć różne nasilenie. Zazwyczaj jest na tyle łagodny, że nie przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu, ale jednak daje poczucie dyskomfortu. Świąd skóry ma związek z pojawianiem się pod skórą kompleksów z bilirubiną. Skóra nie jest jeszcze zażółcona, ponieważ bilirubiny jest jeszcze zbyt mało, ale reakcja już występuje. Gdy problem nie ustępuje, a dodatkowo pojawiają się wymioty, mdłości i bóle w nadbrzuszu - warto udać się do lekarza,

• rumień wędrujący - kojarzy się zazwyczaj z boreliozą, ale może być niespecyficznym objawem zaburzeń pracy trzustki. Mowa o rumieniu wędrującym. Pojawia się on zazwyczaj w przebiegu guzów trzustki,

• plamy przypominające siniaki - plamy do złudzenia przypominające siniaki mogą być sygnałem ostrzegawczym, jaki daje chora trzustka. Warto w takiej sytuacji poddać się podstawowym badaniom krwi. Przebarwienia mogą być objawem stanu zapalnego. W przebiegu choroby mogą pojawić się także bóle nadbrzusza, wymioty, biegunki czy nudności.

• żółtaczka - wielu pacjentów boryka się z żółtaczką, która pojawia się wskutek nagromadzenia się żółci w organizmie. Żółtaczka, bo o niej mowa, może sygnalizować choroby układu pokarmowego, a także chorobę trzustki. Pojawia się wtedy, gdy do zaburzeń dochodzi w odcinku trzustkowym przewodu żółciowego wspólnego. Niezbędne jest w tym wypadku wykonanie badań diagnostycznych. Podwyższone stężenie bilirubiny we krwi wskazuje, że chory cierpi na tę dolegliwość.

4. Najczęstsze choroby trzustki

Jakie choroby najczęściej związane są z tym narządem?

- Choroby zapalne i rak trzustki to dwa główne schorzenia tego narządu - mówi prof. Eder.

Schorzenia w obrębie trzustki mogą rozwijać się stopniowo, nie powodując początkowo odczuwalnych dolegliwości. Często diagnozuje się je przypadkowo przy innych zaburzeniach. Z tego powodu wiele osób zbyt późno udaje się do specjalistów w celu zastosowania odpowiedniego leczenia. Do najczęstszych chorób trzustki należą ostre oraz przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki, kamica przewodów trzustkowych oraz torbiel trzustki. Zapalenie trzustki pojawia się zazwyczaj po 40. r.ż. i ma związek z trybem życia. Są na nie narażone osoby palące papierosy i pijące alkohol. Częściej chorują mężczyźni.

W przypadku ostrego bólu trzustki – ból jest silny, napadowy i promieniuje aż do pleców. Częstą przyczyną tej choroby jest uzależnienie od alkoholu. Poza tym ból może być spowodowany stosowaniem niektórych leków, np. przeciwpadaczkowych lub moczopędnych, oraz urazami brzucha. Zdarza się, że jest również wynikiem infekcji wirusowej.

Czasami ból trzustki może pojawić się w wyniku przejedzenia, jeżeli jednak ma charakter nawracający, to może oznaczać poważniejsze schorzenie.

Z kolei długotrwały ból brzucha może sygnalizować przewlekłe zapalenie trzustki. Często towarzyszy mu biegunka oraz spadek wagi.

Podstawą diagnozowania chorób trzustki są badania obrazowe oraz enzymów trzustkowych i wątrobowych.

5. Profilaktyka chorób trzustki

- W przypadku trzustki z badaniami profilaktycznymi wiąże się problem. O ile wiemy, że w odniesieniu do raka jelita grubego skutecznym narzędziem skriningowym jest np. kolonoskopia, o tyle w przypadku trzustki nie ma takich badań - mówi prof. Eder i dodaje. - Myślę, że do tego problemu trzeba podejść zdroworozsądkowo – wykonanie raz na rok czy raz na dwa lata USG po 40. roku życia nie zaszkodzi nie tylko w kontekście oceny samej trzustki, ale także innych narządów jamy brzusznej. Ale oczywiście nie można nikogo zapewnić, że wykonywanie co 2 lata USG jamy brzusznej daje pewną możliwość rozpoznania raka trzustki na bardzo wczesnym etapie choroby.

Co pozostaje? Zdaniem eksperta to trochę "liczenie na łut szczęścia", choć niektórych chorób trzustki można uniknąć, znając czynniki ryzyka.

- Najgorzej działającym na trzustkę czynnikiem jest palenie tytoniu. Są badania, które wskazują, że palenie jest równie szkodliwe, a nawet bardziej niż picie alkoholu, które także należy do najwyższych czynników ryzyka zachorowania na choroby trzustki. Na co jeszcze zwrócić uwagę? Na pewno na profilaktykę oraz leczenie nadwagi i otyłości - wymienia gastroenterolog.

Prawidłowa praca trzustki jest niezbędna dla funkcjonowania całego organizmu, dlatego tak ważne jest podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych. W zapobieganiu chorobom trzustki duże znaczenie ma styl odżywiania. Dieta powinna być urozmaicona. Trzeba pamiętać o spożywaniu posiłków o regularnych porach i unikać przejadania się. Dzięki temu nie narażamy trzustki na intensywną pracę związaną z produkcją enzymów trawiennych.

Należy zrezygnować z jedzenia tłustych serów i wędlin. Niewskazane są również wszelkiego typu napoje gazowane, picie mocnej kawy i przede wszystkim picie dużej ilości alkoholu, który wywołuje w trzustce nieodwracalne zmiany. W diecie trzustkowej jest konieczna także eliminacja słodyczy.

Warto wprowadzić do swojego codziennego jadłospisu dużą liczbę owoców i warzyw będących źródłem cennych witamin i minerałów. Trzeba tylko pamiętać, aby nie były to produkty o działaniu wzdymającym, jak np. kapusta lub rośliny strączkowe. Szczególne właściwości korzystne dla pracy trzustki mają m.in. brokuły i szpinak. Smażone potrawy lepiej zastąpić jedzeniem gotowanym lub pieczonym. Korzystne działanie na stany zapalne trzustki wykazuje również spożywanie kefiru, jogurtów lub maślanki.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.