Jaskra z zamkniętym kątem przesączania - przyczyny, objawy, leczenie

Aby zrozumieć rolę kąta przesączania w rozwoju jaskry, należy zapoznać się z podstawowymi wiadomościami o budowie gałki ocznej. Oko to w przybliżeniu kula, której ścianę budują 3 warstwy. Na zewnątrz znajduje się twardówka, która z przodu tworzy rogówkę. Po środku leży naczyniówka od przodu budująca ciałko rzęskowe i tęczówkę. Wewnętrzną warstwę tworzy siatkówka. Ponadto tuż za tęczówką znajduje się soczewka, dzięki której możemy widzieć ostro przedmioty leżące w różnej odległości.

Pomiędzy rogówką a tęczówką znajduje się komora przednia oka, natomiast między tęczówką a soczewką komora tylna. Za soczewką znajduje się zajmująca najwięcej przestrzeni (4/5) komora szklista wypełniona galaretowatym ciałem szklistym.

Ciecz wodnista (produkowana przez ciałko rzęskowe, wypełniające przednią i tylną komorę) odpowiada za właściwe napięcie gałki ocznej i ma największy wpływ na wielkość ciśnienia wewnątrzgałkowego. Prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe zależy od równowagi między produkcją cieczy a jej odpływem z oka do układu krążenia. Ciecz najpierw dostaje się do komory tylnej skąd przez źrenicę (otwór w tęczówce) przepływa do komory przedniej. Z tego miejsca odpływa do krwioobiegu przez kąt przesączania. Kąt przesączania znajduje się między tęczówką a rogówką (tzw. kąt tęczówkowo-rogówkowy). Tworzy go siateczka beleczkowa pełna otworków przez które odpływa ciecz wodnista.

Jeżeli kąt przesączania ulegnie zwężeniu lub zamknięciu, ciecz wodnista nie może odpływać z oka, co powoduje wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Przy całkowitym zamknięciu kąta ciśnienie narasta gwałtownie, co bardzo szybko może doprowadzić do zniszczenia nerwu wzrokowego i ślepoty.

Kąt przesączania może się zamykać pierwotnie (przyczyna nie jest znana) lub wtórnie do istniejących chorób. Ponadto zamknięcie kąta może mieć charakter nagły, okresowy bądź przewlekły.

Pierwotnie kąt może ulec zamknięciu tylko u osób mających specyficznie zbudowaną gałkę oczną. Wąski kąt przesączania grożący zamknięciem występuje w małych gałkach ocznych (np. nadwzroczności), przy małej komorze przedniej oka oraz u ludzi starszych, u których powiększająca się soczewka przesuwa tęczówkę do przodu (co zmniejsza kąt). U osób z wąskim kątem przesączania pomiędzy częścią tęczówki otaczającą źrenicę a soczewką jest bardzo mało miejsca. Rozszerzenie źrenicy powoduje, że tęczówka styka się z soczewką. Wówczas ciecz wodnista nie może odpłynąć z komory tylnej do przedniej. Ponieważ ciecz jest ciągle produkowana, wzrasta ciśnienie w komorze tylnej. Powoduje to wygięcie tęczówki, która zamyka kąt przesączania. W takiej sytuacji bardzo szybko narasta ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Zamknięcie kąta przesączania najczęściej pojawia się:

• przy poszerzeniu źrenic: podczas oglądaniu TV w ciemnym pomieszczeniu, w kinie lub teatrze oraz pod wpływem silnego stresu, przy podaniu leków rozszerzających źrenicę,

• przy zmniejszeniu komory przedniej, np. podczas patrzenia na coś z bliska z pochyloną głową, zwłaszcza w nadwzroczności.

Wówczas dolegliwości pojawiają się szybko. Zwykle mają charakter okresowy (podostry) i ustępują po zwężeniu źrenicy. Źrenice zwężają się w czasie snu, a przy leżeniu na plecach dodatkowo soczewka odsuwa się od tęczówki.

Podanie leków rozszerzających źrenice zwykle przed badaniem okulistycznym powoduje raczej ostre zamknięcie kąta (ostry atak jaskry) i wymaga natychmiastowego leczenia. Długotrwałe (przewlekłe) zamknięcie kąta przesączania przeważnie powstaje, gdy kąt zwęża się powoli i powstają zrosty między tęczówką i siateczką beleczkową. Ciśnienie w oku również narasta stopniowo, co zwłaszcza na początku, nie powoduje charakterystycznych dolegliwości. Wtórne zamknięcie kąta oznacza, że powodem zamknięcia są inne schorzenia prowadzące do przebudowy tej struktury. Najczęściej kąt ulega zamknięciu u cukrzyków, przy zakrzepie żyły środkowej siatkówki oraz zapaleniu błony naczyniowej oka.

Gdy do zamknięcia kąta dojdzie nagle (ostry atak jaskry) dolegliwości są bardzo silne i gwałtownie narastają. Występuje bardzo duży ból oka oraz głowy w okolicy czoła i skroni. Często towarzyszą temu nudności i wymioty. Pogarsza się ostrość wzroku, a osoba chora widzi kolorowe obręcze (koła tęczowe). Oko jest zaczerwienione i bardzo twarde (jak kamień), źrenica szeroka, nie reaguje na światło. Taki stan grozi szybkim zniszczeniem nerwu wzrokowego i ślepotą. Dlatego przy pojawieniu się podobnych objawów trzeba jak najszybciej udać się do lekarza, który natychmiast rozpocznie leczenie.

Przy okresowym zamykaniu kąta przesączania objawy nie są tak spektakularne. Przeważnie pojawiają się przemijające bóle głowy w okolicy czołowej oraz przymglenie obrazu. Przewlekłe zamknięcie kąta przesączania długo może być niezauważone. Może się pojawiać zaczerwienienie oczu, zamazane widzenie, ból głowy ustępujący w czasie snu.

Docelowo każdy przypadek jaskry z zamkniętym kątem przesączania, a nawet osoby z predyspozycją do zamknięcia kąta powinny być leczone zabiegowo. Zabieg polega na wytworzeniu otworu w tęczówce, dzięki któremu ciecz wodnista będzie mogła bez przeszkód przepływać z komory tylnej do przedniej. Można go wykonać za pomocą lasera (irydotomia laserowa) lub operacyjnie. Aby złagodzić nagłe dolegliwości stosuje się krople do oczu oraz leki doustne.