Dopalacze - rodzaje, skutki uboczne, uzależnienie, kwestia prawna

Dopalacze (ang. designer drugs) są środkami odurzającymi, nieobjętymi zakazem antynarkotykowym, można je kupić w internecie lub w specjalnych sklepach.

Składniki w nich zawarte są legalne, jednak nie warto ich zażywać – są tak samo szkodliwe jak narkotyki, a w media coraz częściej donoszą o przypadkach śmiertelnych.

Dopalacze cieszą się dużą popularnością wśród młodzieży, która nie ma świadomości. Jako niezakazane środki psychoaktywne dopalacze stanowią alternatywę dla nielegalnych narkotyków, ponieważ nie zostały uwzględnione na liście w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.

Mogą przyjmować postać kadzidełek, suszu, skrętów, fajek, tabletek (tzw. party pills), proszków w torebkach, znaczków do lizania czy mieszanek aromatycznych. Główny składniki dopalaczy to BZN (benzylopiperazyna), która działa jak amfetamina.

BZN powoduje przyśpieszenie tętna, odwodnienie organizmu i prowadzi do uzależnienia.

Jeszcze do niedawna za legalne dopalacze uważano popularne mieszanki ziołowe: susz roślinny, liście drzewa mitragyna speciosa (stymulują ośrodkowy układ nerwowy), kratom, szałwia wieszcza (wywołuje halucynacje) oraz muchomor czerwony lub plamisty.

Dopalacze są zażywane przez młodych ludzi w celu wprowadzenia się w stan błogości, nastrój euforyczny oraz do poprawy kondycji seksualnej i fizycznej niezbędnej podczas intensywnych zabaw tanecznych. Najbardziej popularniejszym rodzajem dopalaczy w Polsce są środki typu „spice” w postaci suszu i mieszanek roślinnych.

Większość dopalaczy zawiera substancję silnie stymulującą, która obciąża układ krążenia,, powodując przyspieszenie rytmu serca i podwyższenie ciśnienia.

Dlatego długotrwałe stosowanie dopalaczy może powodować uszkodzenie serca i naczyń krwionośnych, problemy z oddychaniem, śpiączkę, a nawet śmierć.

Skład chemiczny dopalaczy ulega ciągłej zmianie w celu ominięcia zakazów antynarkotykowych. Wraz z wejściem ustawy zabraniającej obrotu konkretną substancją psychoaktywną producenci zamieniają ją na jej analog, czyli składnik, który ma bardzo podobne działanie, a jeszcze nie został zakazany.

W Stanach Zjednoczonych, Australii i Nowej Zelandii rozszerzono definicję nielegalnych substancji psychotropowych, dzięki czemu taki proceder jest niemożliwy. Kolejnym problemem prawnym w Polsce jest fakt, że produkty oficjalnie nieprzeznaczone do spożycia nie podlegają kontroli Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej.

Warto pamiętać, że rzadko zdarza się, aby na opakowaniu umieszczono pełną listę substancji psychoaktywnych zawartych w danym produkcie. Według badań, potencjalnych substancji jest ponad 12 tysięcy.

Wyróżnia się trzy rodzaje dopalaczy. Pierwszym z nich są susze i kadzidełka (tzw. „spice”) - pochodzenia najczęściej roślinnego, których działanie jest zbliżone do marihuany lub opium, a zażywa się je za pomocą spalania w fajkach lub skrętach, w ich składzie może znajdować się także kofeina, wanilina, THC czy eugenol.

Dopalacze w tabletkach (party pills) to środki głównie pochodzenia syntetycznego, będące mieszanką halucynogenów, stymulantów, opioidów, empatogenów lub dysocjantów; ich działanie ma być pobudzające i poprawiające nastrój, a także wspomagające przy braku energii.

Na rynku dostępne są również dopalacze w formie małych pigułek lub znaczków do lizania - w składzie których jest tylko jedna substancja.

Dopalacz ma negatywny wpływ na zdrowie zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Substancja ta wpływa na zmiany w mózgu oraz w jego funkcjonowaniu. Powoduje zniekształcenie otaczającej rzeczywistości, tzw. halucynacje.

Dopalacze mogą także powodować delirium, czyli stan dezorientacji, w który osoba traci kontakt z rzeczywistością, odczuwa irracjonalny strach, lęk lub złość oraz mówi rzeczy, które nie mają sensu dla osoby słuchającej. Delirium może się pojawić nawet po pierwszym zażycia środka tego typu.

Skutki zażywania dopalaczy nie są jeszcze do końca zbadane. Skład dopalaczy wielokrotnie ulegał zmianie, dlatego nie wiadomo do końca, jakie są następstwa ich stosowania. Jedno jest pewne - są poważne. W zależności od wrażliwości organizmu skutki dopalaczy obejmują:

• nudności,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• stany lękowe,
• bezsenność,
• drgawki,
• problemy z oddychaniem,
• znużenie,
• urojenia,
• ataki szału,
• wysoką gorączkę,
• nadmierna potliwość,
• śpiączkę,
• wymioty,
• biegunkę,
• brązowienie na skórze.

Po kilkudziesięciu śmiertelnych przypadkach zatrucia dopalaczami zaczęto akcję zamykania sklepów z tego typu używkami. Z danych Centrum Kryzysowego Ministerstwa Zdrowia wynika, że zamknięcie punktów sprzedaży dopalaczy przyczyniło się do redukcji hospitalizacji na oddziałach toksykologicznych w całej Polsce.

Coraz częściej słyszy się, jak młodzi ludzie dyskutują o dragach, dropsach, wódce w żelu i dopalaczach. Gorsze jest jednak to, że często młodzież sięga po te środki. Dzieci z gimnazjum wiedzą, jak połączyć substancje, aby uzyskać lepszy „odjazd”, poczucie mocy i siły.

Zdarza się tak, że sami rodzice serwują swoim pociechom bomby kaloryczne, energetyczne i pobudzające w słodyczach, napojach, sztucznym pożywieniu. Brak świadomości jest pierwszym podstawowym błędem popełnianym przez rodziców.

Serwując dziecku sztuczne tłuszcze, słodziki, konserwanty zawarte w różnych produktach, narażamy dziecko na różne niebezpieczeństwa. Co piąte dziecko w Polsce ma alergię, prawie 10 procent objawy ADHD, a coraz więcej z nich cierpi na zaburzenia emocjonalne.

• Dopalacze - charakterystyka, zdrowie, skutki uboczne
• Śmiercionośne dopalacze – jak naprawdę wpływają na nasz organizm?
• Mefedron – charakterystyka, działanie, zażywanie, skutki uboczne

Dostępne prawie w każdym sklepie i niebudzące najmniejszych podejrzeń, zawierają niewielkie dawki substancji uzależniających. Te substancje to guarana i tauryna. Guarana to znany brazylijski afrodyzjak, który pobudza i zwiększa sprawność seksualną.

Bezsenność, zaburzenia lękowe i depresja to stany, do których może doprowadzić zażywanie guarany. Natomiast tauryna poprawia metabolizm na krótki czas oraz daje przypływ energii.

Znane są przypadki osób, u których po odstawieniu napojów energetycznych, zaobserwowano typowe objawy abstynencji jak w alkoholizmie, na przykład drgawki.

Dopalacze to produkty zawierające substancje psychoaktywne, które nie zostały dodane do listy zabronionych. Często figurują pod innymi nazwami, między innymi jako produkty kolekcjonerskie, co pozwala sprzedawcom na obejście zakazu sprzedaży.

Dopalacze mają działanie podobne do narkotyków, jednak mogą być dużo bardziej niebezpieczne - brakuje informacji o ich składzie i zawartych w nich substancjach, co utrudnia proces odtrucia pacjenta w szpitalu. Pomimo tego, ludzie nadal po nie sięgają.

Koncerny szybko zmieniają składy swoich produktów, a prawo nie nadąża umieścić ich na liście substancji zakazanych. Takie składniki mogą spowodować wielkie spustoszenie w organizmie człowieka.

Źródła

1. Król M., Panasiuk L., Szponar E., Ostre zatrucia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3862-0.
2. Piotrowski J., Podstawy toksykologii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2008, ISBN 978-83-204-3401-9.
3. Szukalski B., NARKOTYKI – kompendium wiedzy o środkach uzależniających, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2005, ISBN 83-85705-73-2.
4. Vetulani J., MÓZG – fascynacje, problemy, tajemnice, Homini, Kraków 2011, ISBN 978-83-61568-37-7.
5. Wanat W., Narkotyki i narkomania, Iskry, Warszawa 2006, ISBN 83-244-0009-5.