Wkładka wewnątrzmaciczna - działanie, przeciwwskazania, zalety, wady

Trzeba pamiętać, że nie jest odpowiednia dla każdej kobiety. Zapytaj lekarza o to, czy w twoim przypadku nie ma wyraźnych przeciwwskazań do używania wkładki wewnątrzmacicznej. Jeżeli lekarz będzie miał uwagi i wątpliwości, z pewnością nie pozwoli ci narażać zdrowia i zaproponuje inną formę antykoncepcji.

Już w starożytności Hipokrates umieszczał w macicy kobiet krążki z drewna, szkła, kości słoniowej czy złota. W średniowieczu Avicenna proponował zaś wkładki z miedzi, korzeni mandragory lub z ośmiornicy. Pierwszym nowoczesnym zastosowaniem wkładki wewnątrzmacicznej było leczenie tyłozgięcia macicy, przez co miała wspomagać zapłodnienie.

Sprawdziło się jedynie pierwsze zastosowanie, macica przybierała korzystniejsze położenie, ale ilość zapłodnień pozostawała na tym samym poziomie. Po raz pierwszy w 1880 roku została ona świadomie użyta jako metoda antykoncepcyjna, jednak ówczesny ostry, metalowy przedmiot powodował liczne perforacje macicy.

Od 1909 roku zaczęto stosować inne materiały, służące do wykonania wkładki wewnątrzmacicznej, np. metali nierdzewnych, catgutu (strun chirurgicznych, wykonanych z baranich lub kozich jelit), jedwabnych nici. Ojcem antykoncepcji domacicznej został Ernst Grafenberg, który w latach 1928-30 stworzył tzw. pierścienie (gwiazdy) Grafenberga (złożone z jedwabnej nici oraz złotego lub srebrnego drutu). Metoda ta nie sprawdziła się, ponieważ powodowała liczne zakażenia.

Przełom nastąpił dopiero 1959 roku, kiedy Oppenheimer i Ternei Ota zastosowali skuteczne wkładki wykonane z tworzywa sztucznego, nie wywołujące stanów zapalnych i nadmiernych krwawień. Posiadały one również (tak jak obecne) nitkę wystającą do pochwy i ułatwiające łatwe ich usuwanie. W roku 1969 Zipper dał początek aktywnym wkładkom wewnątrzmacicznym, owijając wcześniejsze drucikiem miedzianym.

Antykoncepcyjna wkładka wewnątrzmaciczna, zwana potocznie „spiralą” to mały, giętki przedmiot, o długości 2-4 centymetry. Zbudowana jest z trzonu i ramion, najczęściej ma kształt litery T, S lub (rzadziej) spirali. Obecnie produkowane są różne rodzaje wkładek wewnątrzmacicznych. Najczęściej używa się polichlorku winylu lub innych obojętnych dla organizmu ludzkiego tworzyw sztucznych o dużej elastyczności, które tworzą trzon. Dodatkowo zawierają one jony: miedzi, srebra, złota i platyny, w celu zwiększenia skuteczności antykoncepcyjnej.

Większość środków wewnątrzmacicznych nasycona jest solami baru, co pozwala uwidocznić je na zdjęciach rentgenowskich. Innowacyjną alternatywą są wkładki wewnątrzmaciczne bez ramion, w których nitka z pojemniczkiem uwalniającym miedź, jest wszczepiona w dno macicy. Ta budowa ma zmniejszyć częstość działań niepożądanych.

kładki wewnątrzmaciczne posiadają nici wykonane z polietylenu, które pozwalają na sprawdzanie ich położenia. Działanie polega na wytworzeniu tzw. sterylnego stanu zapalnego, uniemożliwiającego zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej. Przed założeniem wkładki wewnątrzmacicznej należy wykonać badania wykluczające przeciwwskazania do tej formy antykoncepcji.

Umieszczenie wkładki wewnątrzmacicznej ma miejsce w ostatnim dniu miesiączki, gdy macica ma rozszerzone wejście, a układ rozrodczy jest bardziej odporny na infekcje. Wkładka wewnątrzmaciczna jest elastyczna, bez problemów mieści się w aplikatorze i z łatwością przyjmuje w macicy odpowiedni kształt oraz położenie.

Hormonalna wkładka wewnątrzmaciczna zawiera, jak nazwa wskazuje, hormony czynne. Antykoncepcja hormonalna wykorzystuje pochodne progesteronu. Progesteron wytwarzany jest przez ciałko żółte podczas owulacji. Wkładka wewnątrzmaciczna to antykoncepcja hormonalna, która powoduje zmiany w błonie śluzowej macicy i zwiększa konsystencję śluzu.

Bezwzględnie wkładkę wewnątrzmaciczną jako metodę antykoncepcyjną wykluczają: ciąża pozamaciczna w wywiadzie, czynne zakażenie w obrębie narządów rodnych, nadżerki, torbiele jajników, krwawienia z pochwy o niejasnej etiologii, niedokrwistość, mięśniaki macicy, guzy przydatków, wady anatomiczne macicy, leczenie immunosupresyjne, zakażenie wirusem HIV lub pełnoobjawowy AIDS, uczulenie na miedź, choroba Wilsona, wady anatomiczne zastawek serca oraz podejrzenie ciąży.

Tak jak inne metody antykoncepcji, w tym antykoncepcja hormonalna, wkładka wewnątrzmaciczna może wywołać pewne skutki uboczne. Przez 1-3 miesiące od założenia, kobieta może odczuwać bóle podbrzusza i krzyża, pojawić się też mogą obfitsze miesiączki i plamienia międzymiesiączkowe. Jest to normalne, ponieważ w ten sposób organizm przyzwyczaja się do ciała obcego. Inne skutki uboczne wkładki wewnątrzmacicznej to przemieszczenie wkładki, ewentualne przebicie macicy podczas zakładania, zapalenie jajowodów i jajników, a także ciąża pozamaciczna.

Spirala antykoncepcyjna odznacza się wysoką skutecznością i niską ilością ciąż pozamacicznych. Antykoncepcja hormonalna sprawia, że krwawienia są mniej obfite lub ustają w ogóle, znikają bóle menstruacyjne, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia zapalenia przydatków.

Wkładka wewnątrzmaciczna ma ściśle określony czas działania. Po pewnym czasie należy ją usunąć, gdyż środek aktywny przestaje działać, nitki mogą ulec urwaniu, a elastyczność wkładki zmniejsza się. Usunięcie wkładki wewnątrzmacicznej może mieć miejsce w dowolnym dniu, choć optymalny jest ostatni dzień krwawienia miesiączkowego. Na 3-4 dni przed wyjęciem spirali należy zachować wstrzemięźliwość. Po upływie miesiąca i po wykonaniu badań ogólnych można umieścić w macicy kolejną wkładkę. Jeśli kobieta została zarażona rzeżączką, wkładka wewnątrzmaciczna musi być usunięta.

Źródła

1. Wkladka antykoncepcyjna
2. Hanretty K. P. Położnictwo, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-89581-34-5
3. Bręborowicz G. Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3082-X
4. Lew-Starowicz Z. (red.), Seksualność człowieka, Urban & Partner, Wrocław 2010, ISBN 978-83-7609-250-8
5. Guillebaud J., Szarewski A., Wszystko o antykoncepcji, Medycyna Praktyczna, Kraków 1997, ISBN 83-86657-31-6