Wszawica - rodzaje, objawy, leczenie
Wszawica to choroba, która może przysporzyć sporo kłopotów. Wywołana jest przez wesz ludzką, najczęściej atakuje dzieci. Bardzo łatwo zarazić się wszawicą, a leczenie bywa długotrwałe, choć ostatecznie skuteczne. Warto wiedzieć, jak chronić się przez zarażeniem i jak postępować w przypadku zauważenia pierwszych objawów.
- 1. Co to jest wszawica
- 2. Jak można zarazić się wszawicą
- 3. Lokalizacja wszawicy
- 4. Objawy wszawicy
- 4.1. Jak wygląda wesz głowowa
- 5. Leczenie wszawicy
- 5.1. Apteczne preparaty na wszawicę
- 5.2. Domowe sposoby na wszawicę
- 5.3. Leczenie wszawicy łonowej
- 6. Postępowanie po leczeniu wszawicy
- 7. Profilaktyka wszawicy
1. Co to jest wszawica
Wszawica jest chorobą pasożytniczą, wywołaną przez 2 gatunki stawonogów: wesz ludzką i wesz łonową (zwaną mendoweszką). Wesz ludzka wywołuje tzw. wszawicę głowową i wszawicę odzieżową, natomiast wesz łonowa jedynie wszawicę łonową. Oba te gatunki wszawicy występują na całym świecie i pasożytują jedynie na człowieku. Potocznie o wszawicy mówi się jako o chorobie włóczęgów i chorobie wagabundy.
2. Jak można zarazić się wszawicą
Choroba najczęściej dotyczy dzieci, ponieważ mają one największy fizyczny kontakt z rówieśnikami - podczas zabawy ocierają się o siebie, uderzają, a także wzajemnie dotykając, nie dbając przy tym szczególnie o zasady higieny i nie zdając sobie sprawy z zagrożenia. Dzieci często przebywają w dużych skupiskach, dzielą się gumkami do włosów, szczotkami, a także śpią blisko siebie.
Na wszawicę wśród dzieci narażone są bardziej dziewczynki, ponieważ mają długie włosy i dużo łatwiej jest o kontakt z zarażoną osobą.
Wszawicą można zarazić się także na wiele nietypowych sposobów - dotyczy to także dorosłych. Wszy mogą bytować przez krótki czas na fotelach i narzędziach fryzjerskich czy na oparciach siedzeń w komunikacji miejskiej.
Wszawicą łonową można zarazić się przede wszystkim poprzez kontakty seksualne, a także korzystanie ze wspólnych ręczników.
3. Lokalizacja wszawicy
Wszy zwykle atakują skórę głowy, ponieważ tam owłosienie jest najgęstsze, a one czują się najbezpieczniej i mają najlepsze warunki życia. Wesz głowowa bytuje przede wszystkim u nasady włosów głowy (zwłaszcza za uszami i w okolicy potylicznej), karku lub na plecach. Składa tam gnidy, które ze wzrostem włosa oddalają się od skóry, co może wskazywać na czas trwania wszawicy.
Innym rodzajem choroby jest tzw. wszawica odzieżowa. W tym przypadku wszy pasożytują przede wszystkim na odsłoniętych częściach ciała. Gnidy przyklejone są wówczas do ubrań, najczęściej wzdłuż szwów. Wszy rozprzestrzeniają się poprzez bezpośredni kontakt z nosicielem albo pośrednio poprzez używanie tych samych ubrań lub grzebieni czy spanie w jednym łóżku. Wszawica dotyczy różnych grup ludzi, często więźniów, żołnierzy i bezdomnych, ale występuje również epidemicznie wśród dzieci przedszkolnych i szkolnych.
Wszy łonowe zwykle bytują w okolicach stref intymnych, szczególnie kiedy są one owłosione. Mogą także zaatakować rzęsy i brwi, składając larwy tuż przy skórze.
4. Objawy wszawicy
Pierwszym objawem wszawicy głowowej, łonowej czy odzieżowej jest uporczywe swędzenie skóry. W miejscu ukąszenia przez wesz ludzką powstaje zaczerwienienie, a następnie czerwone swędzące grudki. Powoduje to ciągłą potrzebę drapania się, co niestety roznosi larwy i prowadzi do wtórnych zakażeń bakteryjnych. Jednym słowem, drapanie się pogłębia problem.
Objawem wszawicy może być także uczucie, że coś przemieszcza się po naszej skórze głowy. Drapiąc się w tym miejscu, możemy wyczuć osobnika lub nawet wyjąć go ze skóry głowy.
Stwierdzenie takich zmian na skórze oraz znalezienie gnid potwierdza rozpoznanie wszawicy. W zaniedbanej wszawicy głowowej wydzielina ze zmian na skórze i cement mogą sklejać włosy i prowadzić do powstania tzw. kołtuna.
Wszy głowowe można zobaczyć także na szczotce i grzebieniu, a także bezpośrednio na skórze glowy - najczęściej na przedziałku, gdzie włosy są rzadsze, a skóra głowy odsłonięta.
4.1. Jak wygląda wesz głowowa
Wesz ludzka ma barwę szaro-białą, każde jej aktywne stadium rozwojowe pobiera krew, a pasożytująca samica składa jaja zwane gnidami, które są przyklejane do włosów lub odzieży warstwą specjalnej substancji zwanej cementem, która nie rozpuszcza się w wodzie i bardzo trudno ją usunąć.
5. Leczenie wszawicy
Leczenie wszawicy opiera się na dwóch etapach - stosowaniu chemicznych preparatów zwalczających pasożyty, a także wyczesywaniu (w przypadku wszawicy głowowej). Środki zwalczające wszy dostępne są w aptekach, a część z nich można kupić bez recepty.
Ważna informacja - absolutnie nie należy stosować produktów przeznaczonych do leczenia wszawicy u zwierząt. Może to doprowadzić do powaznych konsekwencji zdrowotnych i rozległych ran na skórze.
5.1. Apteczne preparaty na wszawicę
Do preparatów najczęściej używanych należy 1% permetryna w szamponie lub kremie, którą pozostawia się na głowie lub na skórze przez 10 min, a następnie zmywa. Stosuje się również 1% heksachlorocykloheksan w postaci emulsji, żelu, szamponu, kremu lub pudru. Ten preparat wymaga pozostawienia na 12 do 24 godzin.
Leczenie z użyciem aptecznych preparatów należy powtórzyć po około 7 dniach od pierwszego zabiegu. Z szamponów i emulsji powinni skorzystać także wszyscy domownicy, przebywający blisko zarażonego.
Preparaty te należy stosować ze szczególną ostrożnością i według ścisłych zaleceń lekarza. Mogą podrażnić skórę. Należy także uważać, aby preparaty nie dostały się do oczu. W przypadku wszawicy ulokowanej przy rzęsach lub na brwiach należy zastosować zupełnie inne preparaty.
Używając szamponów i emulsji należy pamiętać, że zabijają one wszy, ale nie usuwają larw ani gnid z powierzchni skóry. Dlatego bardzo ważnym etapem jest wyczesywanie całej głowy i włosów. Najlepiej robić to specjalnym grzebieniem, który ma bardzo ciasno osadzone ząbki. Dzięki temu jesteśmy w stanie wyjąć wszystkie gnidy, co daje szanse na szybkie i kompletne wyleczenie.
5.2. Domowe sposoby na wszawicę
Jeśli zauważymy pierwsze objawy wszawicy jeszcze zanim zdąży się w pełni rozwinąć, można spróbować poradzić sobie z problemem domowymi sposobami. Najlepszym z nich jest płukanie głowy octem. To może być zwykły ocet spirytusowy lub jabłkowy - aby zminimalizować przykry zapach. W tej sytuacji również konieczne będzie wyczesywanie.
Decydując się na tę metodę, warto zostać przez kilka dni w domu. Po pierwsze, dzięki temu ani my, ani dziecko nie zarazimy innych. Po drugie, intensywny zapach octu utrzymuje się na włosach bardzo długo. Czasem potrzeba nawet kilku intensywnych myć perfumowanymi produktami, aby całkowicie pozbyć się zapachu.
Leczenie dobrze jest powtarzać przez kilka dni, a potem jeszcze co kilka tygodni, dla pewności.
5.3. Leczenie wszawicy łonowej
Niestety w przypadku wszawicy łonowej jedynym słusznym rozwiązaniem jest zgolenie włosów. Jeśli wszy zaatakowały okolice intymne, warto wydepilować także nogi. Jeśli zaatakowały rzęsy lub brwi, także jest to najlepsze rozwiązanie, ale można także kilka razy dziennie smarować zaatakowane miejsca wazeliną, a wszy próbować usunąć przy pomocy pęsety. W przypadku wszy łonowych należy udać się do lekarza, który przepisze specjalne środki, które są bezpieczne także do stosowania w okolicy oczu.
Podstawą leczenie jest także wypranie całej swojej bielizny i ręczników, a najlepiej całej swojej garderoby. Dotyczy to także wszawicy odzieżowej.
6. Postępowanie po leczeniu wszawicy
Kiedy już pozbędziemy się wszy, grzebień po wyczesywaniu będzie czysty, a ślady po gnidach znikną ze skóry i ubrań, warto jeszcze przez kilka - kilkanaście dni sprawdzać, czy gdzieś jeszcze nie zachowały się pojedyncze osobniki. Tak naprawdę wystarczą 3 dorosłe osobniki, aby choroba powróciła. Bardzo ważne jest więc sprawdzanie skóry głowy, a także obserwowanie ciała i regularna depilacja. Warto też regularnie wyczesywać włosy grzebieniem lub czysta, szeroką szczotką.
7. Profilaktyka wszawicy
Zapobieganie rozwojowi choroby jest bardzo ważne, szczególnie w przypadku dzieci. Przede wszystkim warto nauczyć dziecko, że nie powinno korzystać z cudzych ręczników, grzebieni, szczotek czy gumek do włosów i nie pożyczać swoich nikomu. Warto także regularnie sprawdzać skórę głowy dziecka. W szkołach często badania włosów przeprowadzone są przez higienistkę, a w przedszkolach - przez opiekunki. Jeśli zauważymy objawy wszawicy u dziecka, należy niezwłocznie poinformować o tym rodziców i zalecić im natychmiastowe leczenie.
Na czas wizyt w szkole, przedszkolu, a także podczas zajęć grupowych warto wiązać dziecku włosy przy głowie, aby zminimalizować ryzyko zarażenia od innych dzieci.
Zobacz też:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.