Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Magdalena Pikul

Wypadanie macicy i pochwy - na czym polega

W warunkach prawidłowych macica i pochwa są utrzymywane we właściwym położeniu
W warunkach prawidłowych macica i pochwa są utrzymywane we właściwym położeniu (adobestock)

Wypadanie macicy i pochwy zazwyczaj spowodowane jest u pacjentek osłabieniem mięśni miednicy. U kobiet po menopauzie, wypadanie narządu rodnego jest często następstwem niskiego poziomu estrogenów. W innych przypadkach, zaburzenia statyki narządów płciowych mogą być skutkiem uszkodzenia do którego doszło w trakcie porodu naturalnego. W jaki sposób leczy się wypadniętą macicę lub pochwę? Jak przebiega nieoperacyjne leczenie tego problemu?

spis treści

1. Co to jest pochwa?

Pochwa to mięśniowo-błoniasty przewód o cylindrycznym kształcie, który stanowi końcowy odcinek kobiecego układu rozrodczego. Narząd ten odgrywa szereg ważnych funkcji w kobiecym organizmie. Pozwala na prokreację, a także na czerpanie przyjemności w trakcie stosunku seksualnego. Jest naturalnym ujściem dla krwi miesiączkowej.

Średnia długość pochwy waha się od sześciu do ośmiu centymetrów, z kolei szerokość od dwóch do trzech centymetrów. Ściany (przednia, tylna, boczna lewa, boczna prawa), z których zbudowany jest odcinek żeńskich dróg rodnych posiadają około trzech milimetrów grubości. Warto zaznaczyć, że są one niezwykle elastyczne i rozciągliwe, dlatego umożliwiają urodzenie dziecka siłami natury.

2. Co to jest macica?

Zobacz film: "Mięśniaki macicy - dlaczego warto o nich mówić?"

Macica to nieparzysty, wewnętrzny narząd żeńskiego układu rozrodczego, który swoim kształtem przypomina gruszkę. W jej skład wchodzi cieśń, trzon oraz kanał szyjki macicy. U zdrowej kobiety usytuowana jest na środku miednicy, między odbytnicą, a pęcherzem moczowym.

Pełni ona niezwykle ważną funkcję w procesie prokreacji. Odpowiada za przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej, pozwala na rozwój oraz ochronę płodu do momentu narodzin. Pozornie niewielka, potrafi w znacznym stopniu zwiększyć swoją objętość. Jej ściany zbudowane są z tkanki mięśniowej.

Czy macica może wypaść? Tak. Do takiej sytuacji może dojść wskutek nadmiernego rozciągnięcia mięśni miednicy, pochwy oraz odbytu. Obniżona macica jest problemem nie tylko kobiet dojrzałych, ale również młodych matek.

3. Na czym polega wypadanie macicy i pochwy?

Wypadanie macicy i pochwy to negatywne skutki zaburzenia statyki narządów płciowych, wynikające z zachwiania równowagi między siłami działającymi na narządy płciowe a mechanizmami utrzymującymi ich właściwe ułożenie. W efekcie dochodzi do przemieszczenia narządów rodnych pod postacią ich obniżenia lub wypadania.

Zaburzenia statyki narządu rodnego objawiające się w postaci wypadnięcia macicy czy obniżenia ścian pochwy częściej dotyczą kobiet w wieku pomenopauzalnym, nie jest to jednak reguła. U kobiet w nieco młodszym wieku mogą one pojawić się po porodzie i stanowić problem nie tylko anatomiczny, ale również emocjonalny. W celu zdiagnozowania wypadnięcia narządów płciowych musi być przeprowadzone badanie ginekologiczne.

Obniżona lub wypadnięta macica, podobnie jak wypadanie pochwy, może powodować u kobiety dyskomfort, obniżenie samopoczucia, uczucie ciężkości, utratę pewności siebie. W niektórych przypadkach problem ten skutkuje również bólem w trakcie stosunku seksualnego z partnerem.

W celu zdiagnozowania wypadnięcia macicy i pochwy musi być przeprowadzone badanie ginekologiczne.

4. Przyczyny wypadania macicy i pochwy

W warunkach prawidłowych macica i pochwa są utrzymywane we właściwym położeniu przez tak zwany aparat podporowy oraz aparat wieszadłowy. Aparat podporowy stanowią mięśnie, powięzie i więzadła, które zamykają od dołu wejście do miednicy. Są one zgrupowane w dwie anatomiczne struktury, mianowicie przeponę miednicy i przeponę moczowo-płciową. Ich funkcją jest właśnie podpieranie z boków i od dołu pochwy i macicy.

Aparat wieszadłowy z kolei tworzą przymacicza i więzadła macicy, które „przyczepiają” jej ściany do ścian kostnych miednicy. Oba te aparaty, jeśli są sprawne, przeciwstawiają się skutecznie siłom działającym na narządy rodne, występującym podczas wysiłku fizycznego, parcia przy oddawaniu stolca czy porodu. Dlatego fizjologicznie ściany pochwy nigdy nie ukazują się w szparze sromowej ani w spoczynku, ani podczas wysiłku. Inaczej wygląda sytuacja, kiedy dochodzi do uszkodzenia aparatów podporowego i wieszadłowego, czego konsekwencją jest wypadanie macicy i pochwy. Najczęstsze tego przyczyny to uszkodzenia podczas porodu, zwłaszcza związane z nacięciem krocza. Pewne znaczenie w przypadku wypadania macicy i pochwy może mieć także pogorszenie jakości tkanki łącznej dna miednicy, związane z pomenopauzalnymi zmianami hormonalnymi.

Niedobór estrogenu stanowi najczęstszą przyczynę zaburzeń statyki narządów płciowych kobiet dojrzałych. Zbyt mały poziom tego hormonu prowadzi do zmniejszenia jędrności oraz elastyczności tkanek w obrębie miednicy.

Wypadnięcie lub obniżenie się ścian pochwy lub macicy niejednokrotnie związane jest również z wykonywaniem wyczerpującej organizm pracy fizycznej. Dźwiganie ciężkich przedmiotów powoduje nacisk na narząd rodny, a w konsekwencji może powodować osłabienie aparatu podtrzymującego macicę i pochwę.

Intensywny sport, np. sztuki walki, dźwiganie ciężarów, częste zaparcia, wypróżnianie się w sposób nieodpowiedni – wszystkie te czynności mogą doprowadzić do opuszczenia, obniżenia lub całkowitego wypadania pochwy lub szyjki macicy.

Choroby cywilizacyjne takie jak nadwaga lub otyłość mogą spowodować osłabienie mięśni podtrzymujących narządy miednicy. Wśród innych przyczyn tego problemu zdrowotnego lekarze wymieniają schorzenia, które doprowadzają do zwiększenia ciśnienia w obrębie jamy brzusznej. Wśród innych przyczyn zaburzeń statyki narządów rodnych warto wyróżnić: pracę w pozycji stojącej, przewlekłe zaparcia lub kaszel.

5. Objawy wypadania macicy i pochwy

Do nasilenia dolegliwości związanych z obniżeniem narządu rodnego dochodzi w ciągu dnia. W godzinach porannych nie są one tak nasilone, jak np. w godzinach popołudniowych czy wieczornych. Wśród najczęstszych objawów pochwowych pacjentki wymieniają:

  • dyskomfort odczuwany w obrębie podbrzusza
  • silne bóle o charakterze pociągania w podbrzuszu i okolicy krzyżowej,
  • zaburzenia mikcji pod postacią nietrzymania moczu (zwłaszcza przy kaszlu, kichaniu),
  • zaburzenia defekacji pod postacią uczucia parcia na stolec,
  • obniżenie ścian pochwy spowodowane zwiotczeniem mięśni dna miednicy.

Jak wygląda obniżona bądź też wypadająca macica? Obniżenie narządu często jest opisywane przez pacjentki jako "jajo w pochwie". Problem ten może objawiać się w postaci:

  • uczucia wypełnienia szpary sromowej
  • uczucia wysuwania się macicy
  • uczucie ciągłego parcia oraz ciągnięcia.

Wypadanie macicy i pochwy może mieć różny stopień obniżenia – w skrajnych przypadkach następuje nawet całkowite wysunięcie macicy wraz z wynicowaniem pochwy. Całkowite wypadnięcie może skutkować urazami lub otarciami w obrębie tych narządów.

Rozpoznanie zaburzeń statyki narządów płciowych opiera się na starannie zebranym wywiadzie oraz wykonaniu badania ginekologicznego.

5.1. Wypadanie macicy i pochwy a współżycie

Bardzo powszechnym objawem, który towarzyszy opuszczeniu ścian pochwy bądź wypadaniu szyjki macicy jest bolesne współżycie. Ból występuje nie tylko w trakcie uprawiania stosunku, ale również po jego zakończeniu. W przypadku II stopnia obniżenia narządów miednicy ból można załagodzić za pomocą niektórych srodków farmaceutycznych oraz regularnych ćwiczeń mięśni Kegla. Zaawansowane opadnięcie macicy może całkowicie uniemożliwić odbywanie stosunków seksualnych kobiecie. W takich przypadkach zalecane jest założenie pessara lub wykonanie zabiegu chirurgicznego pozwalający na uniesienie macicy.

6. Nieoperacyjne leczenie wypadanie macicy i pochwy

W mniej zaawansowanych postaciach wypadania macicy i pochwy statyki narządów płciowych stosuje się leczenie nieoperacyjne. Polega ono na podawaniu estrogenów w maściach i globulkach. Poprawiają one jakość tkanki łącznej dna miednicy, co ma znaczenie zwłaszcza u kobiet po menopauzie. Zaleca się również ćwiczenie mięśni dna miednicy za pomocą różnych technik oraz ewentualnie zabiegi fizjoterapeutyczne pod postacią elektrostymulacji. Profilaktyka wypadania macicy i pochwy powinna polegać na właściwym prowadzeniu porodu i wykonaniu we właściwy sposób nacięcia krocza.

6.1. Jakie ćwiczenia wykonywać przy wypadaniu macicy lub pochwy?

Ćwiczenia na wypadanie macicy lub pochwy opierają się na treningu mięśni Kegla, zwanych również mięśniami dna miednicy . Usytuowane są pomiędzy kością łonową, a guziczną i sięgają w kierunku odbytnicy. Trening mięśni Kegla znacząco wpływa na stan zdrowia oraz poczucie komfortu kobiet po porodzie, osób borykających się z problemem obniżenia ścian pochwy lub szyjki macicy, wysiłkowego nietrzymania moczu lub kału. W znaczący sposób mogą również wpłynąć na odczuwanie satysfakcji w trakcie stosunku seksualnego,

W jaki sposób możemy wzmocnić mięśnie dna miednicy? Wykonując następujące ćwiczenie: po położeniu się na plecach, uginamy nogi w kolanach, a następnie opierając stopy płasko na ziemi rozstawiamy je na szerokość naszych bioder.

Dłonie w tym samym czasie wkładamy pod odcinek lędźwiowy kręgosłupa. W kolejnym kroku dociskamy odcinek lędźwiowy do dłoni, przy jednoczesnej próbie oderwania bioder od podłoża oraz zaciskaniu mięśni. Wracamy do pozycji wyjściowej, a następnie rozluźniamy ciało.

7. Leczenie operacyjne wypadania macicy i pochwy

Leczenie operacyjne wypadania macicy i pochwy polega na wykonywaniu zabiegów korygujących aparat wieszadłowy i/lub podporowy. Istnieje wiele technik tych operacji i mogą być one wykonywane zarówno z dostępu brzusznego, jak i pochwowego.

Wśród najczęściej wykonywanych zabiegów warto wyróżnić:

  • zabieg chirurgiczny pozwalający na uniesienie macicy przy pomocy specjalnej siatki,
  • zabieg chirurgiczny, w trakcie którego lekarze podwieszają macicę do kości krzyżowej.

Kolejną metodą wykorzystywaną w leczeniu tego problemu zdrowotnego jest zabieg pozwalający na odtworzenie więzadeł, które odpowiadają za poprawną statykę narządu rodnego. Alternatywą dla słabnących więzadeł okazuje się specjalna, polipolipropylenowa taśma.

Wynik operacji wypadania macicy i pochwy zazwyczaj jest zadowalający, choć zdarza się, że dochodzi do nawrotów zaburzeń lub też mogą one prowadzić do zwężenia pochwy i związanego z tym bolesnego współżycia.

8. Pessar na wypadanie macicy

Pessar wykorzystywany jest w leczeniu zaburzeń statyki narządów rodnych, a także
wysiłkowego nietrzymania moczu. Stosowany jest również, by zapobiec przedwczesnemu porodowi lub zespołowi bólowemu miednicy mniejszej.

Ten niewielki element wykonany z silikonu medycznego lub winylu. Jego dobór zawsze uzależniony jest od indywidualnych potrzeb pacjentki oraz zaleceń lekarza specjalisty.

Wśród najpopularniejszych rodzajów pessara warto wyróżnić:

  • pessary cewkowe – wskazaniem do ich stosowania jest wysiłkowe nietrzymanie moczu, współwystępujące z obniżeniem ścian pochwy
  • pessary pierścieniowe – wykorzystywane są w leczeniu nietrzymania moczu, a także problemów ze statyką narządów płciowych takich jak obniżona lub wypadająca macica, wypadająca pochwa, obniżenie ścian pochwy
  • pessarry kołnierzowe
  • pessary talerzowe perforowane
  • pessary kostkowe – wskazaniem do ich stosowania są problemy ze statyką narządów rodnych u kobiet w każdym wieku
  • pessary grzybkowe – stosuje się je u kobiet, które borykają się z zaawansowanym wypadaniem pochwy lub macicy (III i IV stopień).

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Endometrioza
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze