Zakazane, gdy wychodzisz na słońce. "To są zmiany na całe życie"

Leki i słońce to może być toksyczne połączenie. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że popularne leki, stosowane przez miliony Polaków każdego dnia, mogą być przeciwskazaniem do opalania. Kluczem jest uważne przeczytanie ulotki preparatu, w przeciwnym wypadku na skórze może pojawić się uciążliwa wysypka.

1. Leki mogą powodować reakcję fototoksyczną

Pisaliśmy niedawno o ziołach, które pod wpływem promieni słonecznych mogą wywołać poważne i trudno gojące się zmiany na skórze. Taka sama reakcja może się ujawnić po przyjmowaniu wielu leków, a także suplementów diety.

- Reakcje mogą być bardzo różne. Począwszy od zmian bardzo łagodnych, jak rumień, zaczerwienienie, swędzenie, lekki obrzęk, po zmiany pęcherzowe. Jeżeli pojawią się tego typu zmiany, wymaga to absolutnie konsultacji lekarskiej - mówi dermatolog dr Barbara Walkiewicz-Cyrańska.

Zobacz film: "Testy na grypę, COVID i RSV niemal niedostępne. Pustki w aptekach"

Eksperci wyjaśniają, że w zależności od rodzaju przyjmowanych leków po ekspozycji na promieniowanie słoneczne może dojść do reakcji fototoksycznej lub fotoalergicznej. Odczyn fototoksyczny przypomina oparzenia słoneczne i obejmuje przede wszystkim te części ciała, które były wystawione na promieniowanie słoneczne.

- Reakcja fototoksyczna powoduje uszkodzenie komórek skóry, jej leczenie trwa dłużej i wymaga stosowania sterydów. Zmiany pojawiają się wyłącznie w miejscach narażonych na promieniowanie i ujawniają się w ciągu kilku minut do godziny po ekspozycji na słońce - wyjaśnia Angelika Talar-Śpionek, farmaceutka współpracująca z serwisem GdziePoLek.pl.

- Z kolei fotoalergia pojawia się zwykle później, nawet po trzech dniach od ekspozycji na słońce i różni się tym od fototoksyczności, że zmiany pojawiają się nie tylko w miejscach odsłoniętych, tylko również na częściach, które nie były bezpośrednio wystawione na słońce. Jest to związane z tym, że w tym przypadku dochodzi do aktywacji układu immunologicznego i powstaje stan zapalny na skórze - dodaje ekspertka.

2. Leki, które nie lubią słońca

Lista leków, które mogą prowadzić do wystąpienia uczulenia na słońce, jest długa - w jej skład wchodzą nie tylko leki stosowane w chorobach przewlekłych, ale również preparaty kupowane bez recepty, a nawet olejki eteryczne. Chodzi m.in. o popularne niesteroidowe leki przeciwzapalne jak ibuprofen, leki przeciwalergiczne - loratadyna, cetyryzyna, prometazyna, astemizol, czy statyny (atorwastatyna, simwastatyna) stosowane w leczeniu hipercholesterolemii.

W najgorszej sytuacji są pacjenci cierpiący na wielochorobowość, która wiąże się z równoczesnym przyjmowaniem kilku leków - to zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. Portal Farmakoekonomika szacuje się, że odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne odpowiadają za osiem procent wszystkich działań niepożądanych leków.

- Wiele osób nie pamięta, że również niektóre maści przeciwbólowe i przeciwzapalne działają w ten sposób. Po ich zastosowaniu i ekspozycji na słońce w pierwszym etapie może wystąpić podrażnienie skóry, czasami występuje też wysypka. Może wystąpić nawet poparzenie drugiego stopnia - to też się zdarza. Takie reakcje mogą powodować również leki przeciwbólowe, przeciwzapalne stosowane doustnie. Mam tu na myśli preparaty zawierające ketoprofen, diklofenak czy naproksen. Warto też pamiętać, że dotyczy to w zasadzie całej grupy leków przeciwzapalnych, dlatego należy uważać również na bardzo popularny ibuprofen - tłumaczy farmaceutka Paulina Front.

Angelika Talar-Śpionek wśród preparatów, na które trzeba uważać planując opalanie, wymienia leki przeciwgrzybicze, jak ketokonazol, Itrakonazol - często stosowane w okresie letnim na grzybicę paznokci.

- Uwaga też na popularne spraye na ból gardła zawierające benzydaminę, których powinno się unikać przy ekspozycji na słońce. Z innych często stosowanych leków fotoalergiczne są diuretyki, jak popularne hydrochlorotiazyd i furosemid, stosowane w leczeniu nadciśnienia. Przy intensywnej ekspozycji na słońce mogą doprowadzić do wystąpienia pęcherzy na skórze - wyjaśnia farmaceutka i dodaje, że tego typu zmiany bardzo często dotykają też diabetyków.

- Metformina stosowana powszechnie w leczeniu cukrzycy typu 2 może wywołać pseudoporfirię, czyli czerwone plamy. Wielu pacjentów myśli, że przyczyną jest wykrzepianie wewnątrznaczyniowe, a okazuje się, że to reakcja na słońce. U osób z cukrzycą przebarwienia na skórze w okresie letnim są dosyć częste. Fotoalergie mogą też wywołać leki przeciwhistaminowe, dlatego osoby, które przyjmują na stałe tego typu środki, np. z powodu kataru siennego, również powinny unikać ekspozycji na słońce - zaznacza Talar-Śpionek.

Leki o potencjalnym działaniu fototoksycznym lub fotoalergicznym:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne – ketoprofen, ibuprofen, naproksen, diklofenak, indometacyna, celekoksyb;

• sercowo-naczyniowe – furosemid, bisoprolol, kaptopril, enalapril, atenolol, amiodaron, amilorid, hydrochlorotiazyd;

• neurologiczne i psychiatryczne – lorazepam, midazolam, diazepam, promazyna, haloperidol, doksepina, amitryptylina, karbamazepina;

• przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze – azytromycyna, doksycyklina, tetracyklina, ciprofloksacyna, ketokonazol, terbinafina;

• przeciwcukrzycowe – metformina, glipizyd;

• przeciwhistaminowe – cetyryzyna, loratadyna;

• obniżające poziom lipidów – atorwastatyna, simwastatyna, fenofibrat;

• doustne leki antykoncepcyjne.

3. Zmiany mają tendencję do nawracania

Dr Walkiewicz-Cyrańska przypomina o ryzyku związanym z powstaniem przebarwień po intensywnym opalaniu u osób stosujących leki hormonalne. Z antykoncepcji hormonalnej korzysta 16 proc. Polek, z kolei z hormonalnej terapii zastępczej - 4 proc.

- Kobiety stosujące środki antykoncepcyjne i hormonalną terapię zastępczą powinny szczególnie uważać. Te leki przy ekspozycji na słońce mogą powodować przede wszystkim przebarwienia, które mogą się ujawnić dopiero po jakimś czasie od opalania, nawet po dwóch-trzech tygodniach - podkreśla lekarka i dodaje, że panie przyjmujące antykoncepcję powinny szczególnie rygorystycznie podchodzić do stosowania filtrów przeciwsłonecznych.

- Zalecamy, żeby powtarzać aplikację co 1,5-2 godziny, zwłaszcza na twarzy, bo tam te przebarwienia pojawiają się najczęściej. To są zmiany na całe życie, mają tendencję do nawracania. Oczywiście my to potem leczymy, są różne zabiegi, ale wystarczy, że ktoś się gwałtownie opali i przebarwienia wracają - ostrzega.

Eksperci przypominają, żeby uważnie czytać ulotki dołączone do leków. W przypadku preparatów, przy których bezwzględnie trzeba unikać ekspozycji na promieniowanie słoneczne, zawsze znajduje się stosowna informacja z ostrzeżeniem.

- Obserwujmy nasz organizm, zwłaszcza jeśli stosujemy nowy lek lub w przeszłości mieliśmy już tego typu powikłania. Skala podrażnienia jest zróżnicowana, to może być ograniczone do miejscowego zaczerwienienia. Wtedy wystarczy zmniejszyć ekspozycję na słońce i posmarować to miejsce preparatem na oparzenia np. z pantenolem albo hydrożelem. U niektórych może dochodzić do mocnych poparzeń lub wysypek, które wymagają już konsultacji z lekarzem - puentuje Paulina Front.

Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.