Zapalenie ucha u dziecka - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Zapalenie ucha to stan zapalny różnych części uszu. Wyróżnia się:

• zapalenie ucha zewnętrznego
• zapalenie ucha środkowego
• zapalenie ucha wewnętrznego (zapalenie błędnika)

U niemowląt i dzieci najczęściej spotyka się zapalenie ucha środkowego. Szacuje się, że od 50 do 85 proc. dzieci do 3. roku życia przynajmniej raz w tym okresie choruje na zapalenie ucha. Im dziecko starsze, tym mniejsze ryzyko wystąpienia tej dolegliwości. Jednak należy pamiętać, że zdarza się też zapalenie ucha u dorosłych.

Zapalenie ucha u dziecka to najczęściej wynik zakażenia wirusowego lub bakteryjnego. U maluchów trąbka Eustachiusza, znajdująca się pomiędzy gardłem a jamą bębenkową, jest krótka i szeroka.

Przez to wirusy i bakterie mogą z powodzeniem przenosić się z jamy gardłowej do wnętrza ucha i wywoływać stan zapalny ucha.

Z tego powodu zapalenie ucha u dziecka pojawia się często jako konsekwencja innych infekcji górnych dróg oddechowych. Jeśli dziecko ma skłonność do powracających stanów zapalnych w obrębie gardła, to możemy się spodziewać, że zachoruje również na zapalenie ucha.

Jeśli dziecko ma słabą odporność i często się przeziębia,  to jest bardziej narażone na bolesne choroby uszu. Bardziej narażone na takie infekcje są też dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli.

Wystąpieniu zapalenia ucha sprzyja również:

• bierne palenie
• alergie
• rozszczep podniebienia
• przerost migdałka gardłowego (tzw. trzeci migdał)

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

• Ostre zapalenie ucha środkowego z perforacją - odpowiada dr n. med. Krzysztof Jach
• Niedosłuch po zapaleniu ucha środkowego - odpowiada dr n. med. Krzysztof Jach
• Częste zapalenia ucha środkowego - odpowiada dr n. med. Krzysztof Jach

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

• ból ucha (pulsujący, kłujący nasilający się w nocy) - to najbardziej charakterystyczny objaw zapalenia ucha. Niemowlaki próbują złapać się za ucho lub pocierają nim o poduszkę
• rozdrażnienie
• płaczliwość
• gorączka (nawet do 40 stopni Celsjusza)
• bezsenność
• brak apetytu
• dolegliwości trawienne – mogą się pojawić biegunka, ból brzucha, wymioty

W niektórych przypadkach może dojść do przerwania błony bębenkowej, czego objawem jest wydobywanie się ropnej wydzieliny z ucha. Bardzo często w czasie choroby dzieci gorzej słyszą – niedosłuch pojawia się zwykle wtedy, gdy minie ból ucha.

Po zauważeniu niepokojących objawów u dziecka, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Maluch powinien być przebadany przez laryngologa, który będzie w stanie ocenić, czy choroba ma charakter wirusowy czy bakteryjny.

Do rozpoznania zapalenia ucha środkowego u dziecka wykorzystuje się badanie otoskopowe. Lekarz za pomocą specjalnego wziernika ogląda przewód słuchowy oraz błonę bębenkową. Dzięki temu specjalista może stwierdzić, z jaką infekcją ma do czynienia i czy doszło do perforacji (przerwania) błony bębenkowej.

Leki przeciwbólowe

Maluch powinien przyjmować środki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie leki mogą być podawane dziecku. Poza tym, konieczne jest skrupulatne przestrzeganie dawkowania podanego na opakowaniu.

Antybiotykotyki

Niektórzy lekarze przepisują antybiotyki każdemu dziecku z zapaleniem ucha. Inni unikają stosowania antybiotyków i proszą rodziców, by bacznie obserwowali objawy przez kilka dni. Okazuje się, że 8 na 10 przypadków zapalenia ucha kończy się wyleczeniem bez wdrożenia terapii antybiotykowej. Dlatego warto nie podejmować decyzji o podaniu takich leków maluchowi zbyt pochopnie. Jednak w niektórych przypadkach jest konieczne.

Jeśli lekarz ocenił, że nie istnieje duże ryzyko pojawienia się jakiś komplikacji w czasie zapalenia ucha, można zrezygnować z antybiotyków. Jeśli niebezpieczeństwo powikłań jest duże, dziecko ma mniej niż dwa lata, a objawy są nasilone, specjalista wypisze receptę.

Warto pamiętać, że częste stosowanie antybiotyków powoduje uodpornienie się bakterii na daną kurację.

Ciepłe okłady

Można również zastosować ciepłe okłady. Należy jednak stosować suche okłady – podgrzać ręcznik w piekarniku, użyć termoforu lub specjalnego kompresu żelowego do kupienia w aptece. Przykładając ciepły okład do ucha, zredukujemy ból ucha i dziecko poczuje ulgę. Nie zostawiaj dziecka samego z gorącym termoforem, by nie poparzyło się.

Zachęcaj malucha do jak najczęstszego odpoczywania. Dzięki temu organizm szybciej zwalczy infekcję.

Zapalenie ucha u dziecka trwa zwykle około 7 dni. Po tym czasie należy zgłosić się do lekarza na badanie kontrolne, aby sprawdził, czy u dziecka nie występują żadne powikłania.

Jeśli zapalenie ucha u dziecka powraca częściej niż trzy razy w ciągu półrocza lub częściej niż cztery razy w ciągu roku warto porozmawiać z lekarzem na temat kuracji mającej na celu zapobieganie dalszym infekcjom ucha. Można wówczas zastosować specjalną kurację antybiotykami lub zabieg chirurgiczny.

Ostre zapalenie ucha środkowego u dziecka bardzo często rozwija się w przewlekłe zapalenie ucha. Niestety, może wówczas dojść do powikłań. Do najczęściej występujących należą:

• zapalenie wyrostka sutkowego
• porażenie nerwu twarzowego
• zapalenie ucha wewnętrznego
• niedosłuch

Aby uniknąć groźnych powikłań, należy stosować się do zaleceń lekarza i koniecznie przeprowadzić badanie kontrolne po zakończeniu leczenia.

Bardzo trudno zapobiegać zapaleniu ucha u dzieci, ponieważ bakterie i wirusy szybko przenoszą się z górnych dróg oddechowych do wnętrza ucha. Ważne jest jednak, aby obserwować dziecko i jak najszybciej po pojawieniu się pierwszych objawów zgłosić się do lekarza. Szybkie podjęcie odpowiedniej terapii pozwala na skuteczne wyleczenie i uniknięcie skutków ubocznych zapalenia uszu u dziecka.