Zespół górnego otworu klatki piersiowej – przyczyny, objawy i leczenie
Zespół górnego otworu klatki piersiowej obejmuje objawy neurologiczne i naczyniowe, które pojawiają się w obrębie kończyn górnych. Są one wywołane uciskiem na splot ramienny, tętnicę podobojczykową i pachową oraz żyłę podobojczykową. Jakie są przyczyny patologii? Na czym polega diagnostyka i leczenie?
1. Co to jest zespół górnego otworu klatki piersiowej?
Zespół górnego otworu klatki piersiowej (łac. syndroma aperturae thoracis superioris, ang. thoracic outlet syndrome, TOS) to zespół objawów klinicznych, które pojawiają się wskutek zaburzeń naczyniowo-nerwowych kończyn górnych. Ich przyczyną jest ucisk na struktury nerwowe i naczynia krwionośne w obrębie zwężenia w otworze górnym klatki piersiowej.
Chorobę po raz pierwszy chorobę opisano w 1818 roku. Dziś wiadomo, że występuje częściej u kobiet, zwłaszcza w wieku 30–40 lat. Ma to związek z fizjologicznym obniżeniem obręczy kończyny górnej, bardzo szczupłą budową ciała lub otyłością, ale także mastektomią, wszczepienie implantów piersi czy sternotomią.
U mężczyzn czynnikiem ryzyka pojawienia się TOS jest atletyczna budowa ciała, przerost mięśni obręczy barkowej.
Bez względu na płeć nie bez znaczenia jest nieprawidłowa postawa ciała w czasie pracy, wielokrotne powtarzanie niektórych ruchów z wykorzystaniem nadmiernej siły kończyn górnych czy urazy. Na zmniejszenie wydolności struktur w obrębie górnego otworu klatki piersiowej wpływa także stres.
2. Typy TOS
Anatomicznie górny otwór klatki piersiowej to przestrzeń pomiędzy pierwszymi żebrami, pierwszym kręgiem piersiowym oraz rękojeścią mostka. Ma niewielkie rozmiary, ale zawiera struktury o dużym znaczeniu funkcjonalnym. Ponieważ jest w ciągłym ruchu, a i poddawana jest sporym obciążeniom, staje się miejscem podwyższonego ryzyka wystąpienia dysfunkcji.
Do ucisku najczęściej dochodzi w obrębie szczeliny mięśni pochyłych, przestrzeni żebrowo-obojczykowej lub kruczo-piersiowej. Tym samym ucisk może obejmować splot ramienny, tętnicę podobojczykową, żyłę podobojczykową czy żyłę pachową.
Wyróżnia się 3 typy TOS. To:
- nTOS – neurogenny, dotyczy 95% przypadków. Pojawia się ból, parestezje oraz drętwienia w okolicy szyi, ręki oraz dłoni,
- vTOS – żylny, dotyczy 3-5 % pacjentów. Początkowo towarzyszy wrażenie ciężkiej ręki oraz rozmyty ból. Z czasem pojawiają się popękane naczynka w obrębie ramienia, klatki piersiowej oraz szyi,
- aTOS – tętniczy, występujący najrzadziej (około 1-2% przypadków). Początkowo lub w stanie przewlekłym pojawiają się bóle ischemiczne, drętwienie całej kończyny lub dłoni, ból podczas dłuższej aktywności ręki oraz podczas spania na zajętym objawami boku.
3. Objawy zespołu górnego otworu klatki piersiowej
Objawy zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej zależą głównie od stopnia ucisku oraz od tego, jaka struktura anatomiczna zostaje uciśnięta. Najczęściej dochodzi do ucisku splotu ramiennego.
Cechą charakterystyczną, niezależną od przyczyny, jest występowanie objawów jedynie przy uniesieniu lub odwiedzeniu ramion. Objawom towarzyszą parestezje i zaburzenia czucia w obrębie unerwienia nerwu łokciowego czy osłabienie siły mięśniowej. Może również pojawić się asymetria tętna, różnice ciśnienia tętniczego na kończynach górnych, a także szmer skurczowy nad tętnicami dystalnie do miejsca ucisku.
4. Diagnostyka i leczenie zespołu górnego otworu klatki piersiowej
Chorobę rozpoznaje się na podstawie badań nieinwazyjnych (RTG okolicy pogranicza szyjno-piersiowego, USG metodą podwójnego obrazowania, elektromiografia). Zdjęcia RTG przedstawiają anomalie kostne. Ultrasonografia dopplerowska wykrywa zaburzenia przepływu naczyniowego. Z kolei elektromiografia pozwala na ocenę przewodnictwa i wykrycie ucisku na struktury nerwowe.
Czasem wykonuje się tomografię komputerową lub jądrowy rezonans magnetyczny i badania inwazyjne, tj. flebografię i arterografię. W rozpoznaniu może pomóc wykonanie następujących testów: test Addsona, test Roosa, test Allena.
U chorych z zespołem uciskowym górnego otworu klatki piersiowej istnieje możliwość leczenia zachowawczego oraz operacyjnego. Leczenie zachowawcze obejmuje rehabilitację, której celem jest złagodzenie dolegliwości bólowych oraz zniwelowanie wzmożonego napięcia mięśni w obrębie obręczy barkowej oraz odcinka szyjnego kręgosłupa.
Stosuje się zabiegi fizykoterapii oraz kinezyterapii.
Leczenie operacyjne znajduje zastosowanie u pacjentów, u których występują objawy neurologiczne, które nie ustępują po intensywnie prowadzonych działaniach zachowawczych oraz u pacjentów z zaburzeniami naczyniowymi. Wykorzystuje się je również, gdy dochodzi do dużych zaników mięśni i okresów nasilenia dolegliwości bólowych.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.