Ziarniniak obrączkowaty – przyczyny, wygląd zmian i leczenie
Ziarniniak obrączkowaty to łagodna, przewlekła zapalna choroba skóry. Najczęściej dotyka młode osoby przed 30. rokiem życia, zwłaszcza kobiety. Jej przyczyny nie są znane, zaś objawy bardzo charakterystyczne. Zmiany, purpurowe lub ciemnoczerwone guzki na skórze, układają się w obrączkowaty kształt. Jakie są przyczyny schorzenia? Jak się je rozpoznaje i leczy?
1. Co to jest ziarniniak obrączkowaty?
Ziarniniak obrączkowaty (granuloma annulare, GA) to łagodna, przewlekła choroba ziarniniakowa skóry, która najczęściej pojawia się u młodych kobiet i dzieci. Jest stosunkowo rzadka. Częstość jej występowania szacuje się na 0,1 – 0,4 % populacji.
GA występuje w postaci typowej oraz postaciach mniej charakterystycznych. Wyróżnia się takie typy jak: postać rumieniowa, blaszkowa, podskórna, perforująca czy rozsiana.
2. Przyczyny ziarniniaka obrączkowatego
Schorzenie charakteryzuje się specyficznymi cechami histopatologicznymi, obejmującymi zwyrodnienie kolagenu ze współistniejącym ziarniniakowym stanem zapalnym. Przyczyny pojawiania się ziarniniaków obrączkowatych nie są znane. Istnieje wiele teorii. Wielu specjalistów jest zdania, że u podłoża problemu leży immunologiczna odpowiedź na nieokreślony antygen.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Uznaje się, że czynnikami ryzyka ziarniniaka obrączkowatego są:
- urazy,
- infekcje bakteryjne oraz wirusowe,
- ukąszenia owadów,
- szczepienia przeciwwirusowe,
- próby tuberkulinowe,
- ekspozycja na promienie UV,
- środki farmakologiczne,
- choroby nowotworowe,
- choroby immunologiczne: cukrzyca i choroby tarczycy.
Wiadomo, że chorobą nie można się zarazić, nie ma też działań profilaktycznych, które mogą chronią przed rozwojem ziarniniaka obrączkowatego.
3. Jak wygląda ziarniniak obrączkowaty?
Wykwity pojawiające się podczas manifestacji ziarnaka obrączkowatego pojawiają się głównie na grzbietach rąk lub stóp, choć ogniska chorobowe mogą również wystąpić na palcach rąk i stóp oraz na łokciach. W formie bardziej rozsianej mogą zlokalizować się na twarzy lub tułowiu.
Zmiany skórne w ziarniniaku obrączkowatym mają charakter twardych grudek i guzków o gładkiej powierzchni. Mogą być zarówno w kolorze skóry, jak i przybrać barwę lekko siną, purpurową lub ciemnoczerwoną. Układają się w kształt obrączki. Zwykle zmiany pojawiające się na grzbietach rąk i stóp mają zabarwienie lekko różowe lub kolor skóry. Z kolei wykwity lokalizujące się w innych miejscach (kończyny, tułów, twarz) przyjmują zabarwienie purpurowe lub ciemnoczerwone.
Pojedyncze ogniska chorobowe często dotyczą dzieci, natomiast rozsiane - młodych dorosłych. Zmiany mogą być niewielkie i mieć wielkości kilku milimetrów, ale także rozrastać się do kilku centymetrów. W przypadkach rozpadu wykwitów mogą powstawać niewielkie owrzodzenia. Zmiany skórne nie pokrywają się łuską, nie towarzyszy im również świąd. Schorzenie to nie dotyka innych narządów czy układów.
4. Diagnostyka i różnicowanie GA
W przypadku pojawienia się objawów wskazujących na ziarniniaka obrączkowatego należy zgłosić się do lekarza POZ lub dermatologa. Chorobę rozpoznaje się na podstawie charakterystycznych obrączkowych wykwitów.
Ziarniniaka obrączkowatego należy różnicować z takimi schorzeniami, jak:
- liszaj płaski obrączkowaty, który cechuje się bardziej płaskimi zmianami oraz zwykle inną lokalizacją,
- guzki okołostawowe, ze zmianami o głębszym umiejscowieniu,
- sarkoidoza obrączkowata, w której obserwuje się sinobrunatne guzki, a chorobie towarzyszą często zmiany w innych narządach.
Gdy objawy nie są jednoznaczne, konieczne jest wykonanie biopsji i badania histologicznego.
5. Ziarniniak obrączkowaty - jak się go pozbyć?
Ponieważ ziarniniak obrączkowaty jest idiopatyczną dermatozą z tendencją do spontanicznego ustępowania, część typowych zmian znika samoistnie. Zwykle jednak niezbędne jest leczenie. Znanych jest wiele metod leczenia miejscowego i ogólnego, których skuteczność nie zawsze bywa zadowalająca. W przypadku pojedynczych zmian najlepsze efekty uzyskuje się, stosując terapię miejscową. W przypadkach rozsianych lub niereagujących na leczenie miejscowe stosuje się leczenie ogólne.
Leczenie miejscowe polega na stosowaniu silnych glikokortykosteroidów pod opatrunkiem okluzyjnym lub podawanych we wstrzyknięciu do ogniska chorobowego. W leczeniu ogólnym stosuje się glikokortykosteroidy, cyklosporynę, leki przeciwmalaryczne.
Dobry efekt terapeutyczny przynosi krioterapia (zabieg przeprowadza się za pomocą płynnego azotu lub chlorku etylu) i fotochemioterapia, polegająca na jednoczesnym stosowaniu światła ultrafioletowego oraz substancji chemicznych. Zdarza się, że zmiany ustępują po przeprowadzeniu biopsji.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.