Złamania kości udowej - czy i kiedy są groźne

Złamania kości to zmiany, które doprowadzają do częściowej lub całkowitej utraty ciągłości kości. Przyczynami złamania są różnorodne urazy (upadki, wypadki komunikacyjne, kontuzje sportowe). Przy złamaniu kości może dojść także do uszkodzenia tkanek, naczyń krwionośnych i nerwów. Przy złamaniu otwartym wzrasta także ryzyko infekcji. Nieprawidłowe zrośnięcie kości może powodować ból i utrudniać poruszanie się.

Cechą kości jest duża odporność na działanie czynników zewnętrznych, zmienia się ona jednak wraz z wiekiem. Dziecięce kości są bardziej sprężyste, u osób starszych – bardziej kruche. Gdy ciągłość kości zostanie przerwana pod wpływem jakiegoś urazu, którego siła przekracza granice wytrzymałości mechanicznej niezmienionej tkanki kostnej, dochodzi wtedy do złamania kości.

Złamaniom kości sprzyjają: postępująca osteoporoza, podeszły wiek, choroby układu kostnego (guzy kości i szpiku kostnego), a także uprawianie niektórych dyscyplin sportowych.

Kość udowa jest duża, a więc także narażona na różne typy złamań. Z każdym z nich należy postępować nieco inaczej. Zasadniczo wyróżnia się trzy podstawowe grupy złamań kości udowej.

Złamania górnego odcinka kości udowej (złamanie szyjki kości udowej i złamania krętarzowe) – charakterystyczne są dla osób w starszym wieku, przeważnie kobiet, chorujących na osteoporozę. Aby doszło do złamania, wystarczy drobny uraz, spowodowany np. potknięciem się. Wtedy pojawia się ból po stronie złamania, kończyna jest skręcona. Leczenie jest operacyjne – ma ono zapewnić choremu taką sprawność, jak przed złamaniem.

Złamania trzonu kości udowej – dochodzi do nich w wyniku urazu bezpośredniego (złamanie wieloodłamowe) lub urazu pośredniego (skośne złamanie spiralne). Objawami są: ból, skręcenie kończyny, nieprawidłowe wygięcie uda, niekiedy zgrubienie uda i bolesny ruch w miejscu złamania. Kończyna powinna zostać unieruchomiona, następnie przeprowadzana jest operacja – stosuje się w niej najczęściej gwóźdź śródszpikowy.

Złamania obwodowego końca kości udowej – są to ciężkie złamania, które najczęściej powstają w wyniku wypadków komunikacyjnych. Wyróżnia się złamania pozastawowe i śródstawowe. Towarzyszyć im może uszkodzenie więzadeł stawu kolanowego, tętnicy udowej lub podkolanowej, uszkodzenie nerwu strzałkowego. Złamania te wymagają leczenia operacyjnego.

Gdy kość udowa ulega złamaniu, powstaje nieznośny ból okolicy biodrowej, uniemożliwiający swobodne poruszanie nogą. Bólowi towarzyszy obrzęk chorego miejsca. Pojawia się również siniak. W przypadku złamania szyjki kości udowej może dojść do nienaturalnego wykręcenia kończyny dolnej. Ponadto może także dojść do skrócenia nogi.

Przyczyny złamania kości udowej:

• wypadki komunikacyjne,
• upadki,
• osteoporoza,
• rak kości,
• uprawianie sportów ekstremalnych,
• przyjmowanie leków sterydowych, obniżających odporność,
• wrodzona kruchość i łamliwość kości,
• choroby układu nerwowego, zwłaszcza mózgu,
• nieprawidłowa dieta, uboga w wapń i białko.

Złamanie kości udowej może wywołać różne powikłania. Ich konsekwencją mogą być częste zapalenia płuc oraz choroby zwyrodnieniowe bioder. Zdarza się, że dochodzi do obumarcia kości bądź uszkodzenia nerwów okolicy złamania. Czasami tworzą się w naczyniach krwionośnych zakrzepy i zatory. W nielicznych przypadkach złamanie kości udowej może doprowadzić do śmierci.

Specjalista ocenia, czy doszło do złamania, na podstawie zdjęcia rentgenowskiego. Jeśli konieczne jest leczenie operacyjne, wówczas wykonuje się badania dodatkowe (EKG, morfologię). Złamania kości udowej leczy się głównie chirurgicznie, ponieważ tylko ta metoda zapewnia pacjentowi szybki powrót do zdrowia. Podczas operacji fragment kości udowej bywa zastępowany specjalistyczną protezą, niekiedy wystarczy tylko połączenie złamanych części za pomocą śrub lub płyt.

Zazwyczaj po 3 dniach od operacji pacjenci próbują stawiać pierwsze kroki z pomocą kuli lub balkoników. Początkowo zaleca się im ograniczoną aktywność fizyczną, tak by nie przemęczali biodra i nogi. Jeśli niemożliwe było zastosowanie leczenia operacyjnego z powodu złego stanu zdrowia, wówczas niezbędne jest założenie na złamaną nogę gipsowego buta derotacyjnego. Ponieważ u osób ze złamaną kością udową często dochodzi do zakrzepicy, podaje się im leki przeciwzakrzepowe. Chorzy otrzymują także środki przeciwbólowe. U niektórych osób konieczna jest także transfuzja krwi.

Źródła

1. Zaopatrzenie chirurgiczne złamań patologicznych kości długich
2. Gaździk T. (red.), Crash Course - ortopedia i reumatologia, Urban & Partner, Wrocław 2007, ISBN 83-89581-84-6
3. Gaździk T., Podstawy ortopedii i traumatologii narządu ruchu, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, ISBN 83-200-3317-9
4. Szulc A. (red.), Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja tom 1-2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2823-X