Złamanie kości łódeczkowatej – przyczyny, objawy i leczenie

Złamanie kości łódeczkowatej jest najczęstszym złamaniem kości nadgarstka. Według specjalistów urazy tego typu stanową około 80% wszystkich złamań w jego obrębie.

Kość łódeczkowata to jedna z ośmiu kości tworzących nadgarstek, które są ułożone w dwa szeregi po cztery kości: jeden bliższy i jeden dalszy. Leży w pierwszym z dwóch szeregów po stronie promieniowej (czyli po stronie kciuka). Swoim wyglądem przypomina łódź.

Kość łódeczkowata łączy się stawowo z pięcioma kośćmi: od góry z kością promieniową, od dołu z kością czworoboczną większą i mniejszą, a od strony łokciowej z kością księżycowatą i główkowatą.

Przyczyną złamania kości łódeczkowatej są najczęściej upadki z podparciem się kończyną górną, przy ustawieniu nadgarstka w przeproście. Taka sytuacja może zdarzyć się zarówno podczas uprawiania sportu, jak i w codziennej sytuacji. Tego typu urazy zdarzają się głównie u młodych osób.

Najważniejszym objawem złamania kości łódeczkowatej jest ból nadgarstka po stronie grzbietowej, u podstawy kciuka wskutek przebytego urazu. Dolegliwości nasilają się podczas uciskania tej okolicy, a także przy ruchach nadgarstka.

Może również pojawić się obrzęk zlokalizowany po promieniowej stronie nadgarstka, zasinienie oraz ograniczenie ruchomości w stawie.

W przypadku gdy złamany nadgarstek wywołuje dolegliwości bólowe i ograniczenie ruchomości jest dotkliwe bądź dość długo się utrzymuje, należy zgłosić się na ostry dyżur w szpitalu.

Potwierdzenie podejrzenia, jakim jest złamanie nadgarstka, wymaga wykonania zdjęć RTG w różnych projekcjach. Bardzo ważne jest badanie lekarskie, wywiad, a także precyzyjna ocena wyników badań.

Ponieważ rozpoznanie złamania kości łódeczkowatej jest trudne, głównie dlatego, że RTG tylko w niektórych przypadkach uwidacznia złamanie, możliwe jest powtórzenie zdjęć RTG za tydzień lub dwa.

Pomocne jest również inne badania, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny (dzięki RM możliwa jest dokładna ocena złamania i żywotność odłamów kostnych. Badania wykonuje się zarówno po upadku, jak i po 7–14 dniach po zdarzeniu.

Gdy złamanie kości łódeczkowatej (określane często przez pacjentów jako złamanie kości łódkowatej) jest potwierdzone, w zależności od jego umiejscowienia i charakteru (złamanie z przemieszczeniem i bez), ortopeda ordynuje odpowiednie leczenie.

Złamanie kości łódeczkowatej bez przemieszczenia, gdy ukrwienie jest dobre, leczone jest zachowawczo. Terapia polega na unieruchomieniu gipsowym przez okres od 6 do 12 tygodni. Ponieważ kość łódeczkowata jest słabo ukrwiona, niektóre złamania, nawet nieprzemieszczone, powinny być leczone operacyjnie (to głównie zespolenie śrubą).

Wszystkie przemieszczone złamania kości łódeczkowatej kwalifikują się do leczenia operacyjnego. Konieczne jest nastawienie i wewnętrzne zespolenie operacyjnie.

Operacyjne leczenie złamań kości łódeczkowatej wskazane jest nie tylko w przypadku złamania z przemieszczeniem powyżej 1 mm, ale i złamania bieguna bliższego, złamań wieloodłamowych, przemieszczenia kątowego odłamów czy opóźnienie rozpoznania i leczenia.

Po wygojeniu złamania kości łódeczkowatej najczęściej niezbędna jest rehabilitacja, która umożliwia odzyskanie zakresu ruchu nadgarstka.

Trwa ona od kilku tygodni do 6 miesięcy. Leczenie polega na nieobciążaniu ręki i sukcesywnym przywracaniu czucia głębokiego oraz koordynacji nerwowo-mięśniowej.

Gdy diagnozę złamania kości łódeczkowatej postawiono trafnie i wcześnie, a leczenie zostało dobrane odpowiednio, zarówno rokowanie co do zrostu kości, jak i powrotu do pełnej funkcjonalności nadgarstka jest dobre.

Niestety wiele osób lekceważy uraz, ponieważ nadgarstek po urazie jest tylko lekko bolesny i obrzęknięty. Gdy złamanie kości łódeczkowatej zostanie przeoczone, nieleczone lub leczone niewłaściwie (często pacjenci nie stosują się do zaleceń: nie wykonują badań, nie noszą gipsu bądź nie decydują się na operację), rokowanie jest zdecydowanie gorsze.

Czym grozi zaniedbanie złamania nadgarstka? Często w miejscu złamania powstaje tzw. staw rzekomy. To patologiczne, nieprawidłowe ruchome połączenie między dwoma fragmentami kości, które powinny być zrośnięte.

Dzieje się tak, gdy nie dojdzie do prawidłowego zrostu, wskutek czego złamane fragmenty kości pozostają ruchome względem siebie. Aby zapobiec zmianom zwyrodnieniowym, przewlekłym dolegliwościom bólowym, ograniczeniu funkcji czy destrukcji nadgarstka, konieczne jest skomplikowane leczenie.