Egzema - rodzaje, przyczyny, objawy, diagnoza i leczenie
Egzema jest to stan zapalny powierzchniowej warstwy skóry, objawiający się rumieniem, grudkami zapalnymi, pęcherzykami, nadżerkami, sączeniem, strupami. Charakterystyczne zmiany pojawiają się na łokciach, kolanach, kostkach, nadgarstkach, twarzy i klatce piersiowej. Zmiany pieką i swędzą, a ich drapanie tylko zaognia dolegliwości. Pojawiają się wtedy bąble i suchość skóry. Schorzenie to dotyczy wielu ludzi na świecie i w każdym wieku.
1. Co to jest egzema?
Egzema to ogólny termin używany do określania zmian na skórze różnego pochodzenie. Egzema może występować w wielu postaciach, również w formie stanów zapalnych. Dotyczy osób w różnym wieku. Ma przewlekły charakter, a jejobjawy mogą naweracać. W efekcie choroba może trwać latami z okresami, gdy jej objawy pozostają mniej lub bardziej widoczne.
Egzema jest powierzchniowym zapaleniem skóry. Zaczyna się od zaczerwienienia, czasem pojawia się obrzęk, który przechodzi w pęcherze. Egzemę może wywołać płyn do demakijażu, biżuteria, słońce i morska woda. Warto poznać przyczynę dolegliwości, wtedy łatwiej podjąć stosowną terapię.
1.1. Rodzaje egzemy
Wyróżniamy następujace rodzaje egzemy:
- alergiczną - wtedy, gdy skóra jest narażona na działanie substancji alergicznej, której układ odpornościowy nie rozpoznaje,
- kontaktowa - pojawia się miejscowo, w miejscach, gdzie był kontakt z alergenem,
- drażniąca - pojawia się w wyniku np. kontaktu z kwasami i środkami chemicznymi,
- łojotokowa - łagodne zapalenie skóry, w postaci żółtych, oleistych, łuszczących się plam na skórze głowy, twarzy, uszach lub na innych częściach ciała,
- pieniążkowata - pojedyncze wypryski na skórze w kształcie monet, stąd nazwa,
- neurodermit - nasila się przy drapaniu swędzących miejsc, może mieć miejsce po ugryzieniu owada,
- zastojowa - dotyczy kończyn dolnych, związana z układem krążenia i zatorami w żyłach nóg, zwana żylakami,
- potówka - podrażnienie skóry na dłoniach rąk.
Egzema na dłoniach i egzema na rękach to stosunkowe częste typy egzemy. Alergeny lubią zagnieżdżać się na dłoniach (są wywołane przez płyny do zmywania, środki czystości i farbę drukarską). Wrażliwa jest skóra między palcami, która czasem reaguje na pierścionki. Uczulenia zdarzają się na bransolety i zegarki.
Skóra na uszach łatwo podrażnia się przez kolczyki, klipsy, wkręty, a na szyi przez łańcuszki. Miejsca za uszami mogą uczulić oprawy od okularów. Niekiedy wypryski pojawiają się nie tylko w miejscu uczulenia, ale rozprzestrzeniają się po całej skórze na ciele.
2. Przyczyny egzemy
Egzema wywoływana jest alergenami kontaktowymi i wtedy zapalenia skóry pojawić się mogą w dowolnym miejscu, lub też alergenami wewnątrzustrojowymi – są nimi np. pasożyty jelitowe albo ogniska bakteryjne. Czynnikami powstawania egzemy są dziedziczne skłonności układu odpornościowego do alergii. Jako przykład można podać chociażby skazę białkową.
Inne przyczyny egzemy to uczulenie na metale. Należą do nich: chrom, nikiel, kobalt, rtęć, złoto, składniki gumy, barwniki, żywice epoksydowe; leki, takie jak antybiotyki, wioform, kit pszczeli, balsam peruwiański, kortykosteroidy oraz kosmetyki, takie jak: mieszaniny syntetycznych związków zapachowych, olejki eteryczne, kalafonia, konserwanty.
3. Objawy egzemy
W przypadku egzemy najpierw pojawia się zaczerwienienie, potem swędzące grudki lub drobne pęcherzyki z surowicą – jeśli się pojawią, to możemy być pewni, zaatakowała nas egzema. Następnie zmiany na skórze przybierają formę nadżerek. Oczywiście rodzaj zmian i stopień ich nasilenia zależy od nasilenia stanu zapalnego. Kiedy jest on zaostrzony, skóra w chorym miejscu ma jaskrawoczerwony kolor i mocno swędzi. Trzeba powstrzymać się od drapania, aby nie zakazić ranki. Potem chora skóra grubieje i przemienia się w liszaja.
Za objawy egzemy uważa się przede wszystkim zmiany skórne w okolicach łokci, kolan, kostek, nadgarstków, na twarzy i klatce piersiowej. Drapanie skóry powoduje powstanie bąbli, a skóra robi się sucha.
Nasz układ odpornościowy jest wrażliwy na działanie czynników zewnętrznych takich jak: zanieczyszczone środowisko, przetworzona żywność, substancje chemiczne. Wszystko to stanowi źródło szkodliwych alergenów. Zapalenie skóry mogą wywołać składniki szamponu do włosów czy farby drukarskiej. Codziennie i niemal wszędzie jesteśmy narażeni na te alergeny. Uczuleniu skórnemu często towarzyszy katar, kaszel, zapalenie spojówek (czyli problemy związane z alergią wziewną), w niektórych przypadkach nawet wymioty i biegunka (atak jak w przypadku alergii pokarmowej).
Zobacz także:
4. Diagnoza egzemy
Najlepszym sposobem na znalezienie przedmiotu odpowiadającego za naszą alergię jest obserwacja reakcji na różne substancje. Przykładowo, jeśli obserwujemy wypryski po konkretnym kremie do twarzy, odstawiamy go i pilnie obserwujemy skórę.
Jeśli niedoskonałości znikną, to mamy pewność, że jesteśmy uczuleni na jakiś składnik tego kosmetyku. Podobnie, gdy zauważymy, że reagujemy na pasek od zegarka – należy go zdjąć i czekać, aż krostki znikną same. Problem zaczyna się, gdy wysypka nie znika po „odstawieniu” podejrzanego przedmiotu.
Wtedy trzeba zgłosić się do lekarza, oczywiście powinien być to dermatolog. Specjalista w takich przypadkach zaleca wykonanie testów płatkowych. Najlepiej podejść do nich w czasie remisji choroby, wcześniej, gdy ma miejsce zaostrzenie, wynik może być fałszywy.
Test ten polega na tym, że na skórze pleców umieszczane są podejrzane substancje pod specjalnym plastrem. Po upływie 72 godzin sprawdza się, czy u pacjenta wystąpiła reakcja alergiczna. Warto wiedzieć, że klasyczny test zawiera 20 alergenów, w tym żywice, niektóre metale, składniki gumy, konserwanty czy substancje zapachowe.
5. Jak leczyć egzemę?
Sposób walki z egzemą zależy od rodzaju rany, np. jeśli pojawiają się jakieś wydzieliny, dobrze jest stosować środki w aerozolu, mleczka i kremy, gdy chora skóra rogowacieje i zaczyna się łuszczyć, najlepiej użyć maści. Środki płynne przeznaczone są dla zmian na skórze głowy.
Jeżeli zwyczajna alergia trwa jednocześnie z zakażeniem bakteryjnym, potrzebne są antybiotyki. Najskuteczniejszym sposobem leczenia egzemy jest unikanie szkodliwych substancji. Trzeba pamiętać o prostej zasadzie, im dłużej narażamy skórę na kontakt z czymś drażniącym, tym trudniej wyleczyć chorobę.
Kolejną formą leczenia egzemy jest odczulanie. Aby utrzymać skórę w jak najlepszym stanie, należy unikać kontaktu z szorstkimi rzeczami, ze zmianami temperatury, nosić luźne ubrania i unikać kontaktu ze zwierzętami. Najgorszą porą dla egzemy jest zima. Należy wówczas nosić rękawiczki i nawilżać skórę. Jeśli przebywamy w pomieszczeniach ogrzewanych, należy stosować nawilżacze powietrza oraz pić dużo wody.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
