Podwiązanie jajowodów - na czym polega, wskazania, przeciwwskazania, skutki uboczne

Podwiązanie jajowodów jest uważane za bezpieczną procedurę medyczną, której wykonywanie nie powinno zagrażać zdrowiu i życiu kobiety. Wybór tej właśnie metody ma uwolnić kobietę od zagrożeń, jakie niosą ze sobą inne środki antykoncepcyjne, takie jak uboczne działania doustnych hormonów, manipulacje, mogące prowadzić do uszkodzenia narządu rodnego przy zakładaniu wkładek domacicznych, krążków dopochwowych czy koszty związane z częstymi wizytami, przepisywaniem recept. Podwiązanie jajowodów to zabieg bardzo popularny w krajach wysoko rozwiniętych.

1. Na czym polega podwiązanie jajowodów?

Podwiązanie jajowodów to najskuteczniejsze z możliwych zapobieganie ciąży. Podwiązanie jajowodów to zabieg chirurgiczny polegający na ich przecięciu i podwiązaniu. Zaburza to drożność jajowodów, którymi zapłodnione jajeczko nie może już przejść do macicy. Skuteczność podwiązania jajowodów jest potwierdzona - wskaźnik Pearla wynosi 0,5. Czasami zdarza się, że jajowody udrożniają się samoistnie, są to jednak rzadkie przypadki. Operację przeprowadza się, wykorzystując laparotomię lub laparoskopię , w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym .

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Podwiązanie jajowodów często następuje w trakcie cesarskiego cięcia. Kobieta może rozpocząć współżycie dopiero po wygojeniu ran, co następuje po około 3 miesiącach. O zastosowaniu tego typu metody antykoncepcji kobieta powinna zadecydować po konsultacji z partnerem, a zgodę na zabieg musi złożyć na piśmie. Jest to bowiem, decyzja w większości przypadków nieodwracalna. Tego typu zapobieganie ciąży jest praktykowane w krajach wysokorozwiniętych.

W Polsce przeprowadzenie takiego zabiegu jest niezgodne z prawem. Na podstawie Kodeksu Karnego pozbawienie człowieka zdolności płodzenia podlega karze pozbawienia wolności od 1 roku do 10 lat. Karze tej podlega lekarz wykonujący zabieg, a nie kobieta, która decyduje się na jego wykonanie.

Podwiązanie jajowodów jest dopuszczalne w wypadku, gdy stanowi element leczenia lub jeśli kolejna ciąża znaczyłaby dla kobiety poważny uszczerbek na zdrowiu lub zagrożenie dla życia.

Jest dopuszczalne również w sytuacji, w której kolejne potomstwo będzie obciążone genetycznie ciężką chorobą. W innych sytuacjach lekarz nie może przeprowadzić zabiegu, nawet na wyraźne życzenie pacjentki.

2. Sterylizacja kiedyś i dziś

Sterylizacja ma dość długą historię na świecie. Niestety bardzo często zabiegi te wykonywane były bezprawnie, naruszały wolność osobistą kobiet, wyrządzając im krzywdę.

Dość powszechna była sterylizacja kobiet ubogich oraz czarnoskórych, które w razie sprzeciwu pozostawały bez jakiejkolwiek opieki medycznej i pomocy materialnej. W historii naszej cywilizacji zapisały się także sytuacje przymusowych sterylizacji osób psychicznie chorych , więźniów, mniejszości rasowych w celu ich wyeliminowania. Były one pogwałceniem praw człowieka.

Obecnie, jak wspomniano powyżej, zabieg taki w Polsce jest prawnie niedopuszczalny, a jego wykonanie jest niezgodne z prawem i podlega karze pozbawienia wolności. Jednak w USA i wielu krajach Europy Zachodniej (Austrii, Danii, Finlandii, Norwegii, Szwecji, Wielkiej Brytanii) zabieg ten jest wykonywany na życzenie pacjentki.

3. Podjęcie decyzji o poddaniu się zabiegowi podwiązania jajowodów

Decyzja o poddaniu się zabiegowi podwiązania jajowodów jest jedną z trudniejszych decyzji w życiu kobiety. Niesie ona ze sobą dość spore konsekwencje, gdyż zabieg w dużym odsetku jest nieodwracalny. Kobieta powinna na spokojnie i dość wnikliwie przemyśleć wszystkie „za i przeciw”, mieć pełną świadomość, że nie będzie mogła mieć naturalnie poczętych dzieci w przyszłości. Powinna rozważyć różne sytuacje życiowe, w których może się znaleźć, takie jak zmiana partnera i chęć posiadania z nim dzieci, śmierć posiadanego dziecka. Powinna wziąć także pod uwagę alternatywne rozwiązania jak stosowanie innych odwracalnych środków antykoncepcyjnych.

Najczęstszymi przyczynami, dla których kobiety decydują się na sterylizację to:

• niechęć posiadania większej liczby dzieci przy niemożności korzystania z innych metod antykoncepcji,
• problemy zdrowotne, które w czasie ciąży mogą ulec zaostrzeniu zagrażając życiu matki,
• nieprawidłowości genetyczne.

Mimo, iż przed podjęciem ostatecznej decyzji o wykonaniu zabiegu kobiety starają się wszystko przemyśleć, około 14 - 25% żałuje swojej decyzji. Dotyczy to zwłaszcza kobiet, które zdecydowały się na sterylizację w bardzo młodym wieku (18 - 24 r.ż) - około 40% żałuje swojej decyzji. Dlatego w niektórych krajach, zgłaszane są propozycje, aby sterylizacja była możliwa powyżej 30 roku życia u kobiet już posiadających dzieci.

Są na świecie ośrodki specjalizujące się w przywracaniu drożności jajowodów, jednak są to bardzo trudne, drogie zabiegi, niedające żadnej pewności powodzenia. Dlatego tak wielkie znaczenie ma dokładne poinformowanie kobiety o wszystkich możliwych skutkach zabiegu podwiązania jajowodów.

4. Wskazania do zabiegu podwiązania jajowodów

Poza wykonaniem sterylizacji na własne życzenie istnieją też wskazania, określające, u jakich kobiet taki zabieg podwiązania jajowodów powinien być wykonywany. Można je podzielić na kilka głównych grup:

• wskazania medyczne – obejmują cały przekrój chorób internistycznych i onkologicznych, które mogą doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych lub nawet zagrożenia życia, w momencie, gdy kobieta zajdzie w ciążę. W momencie wykonania zabiegu choroba powinna być w okresie remisji lub być dobrze kontrolowana, a stan pacjentki powinien być stabilny,
• wskazania genetyczne – gdy dana kobieta jest nosicielką wady genetycznej i urodzenie przez nią zdrowego dziecka jest z punktu widzenia medycyny niemożliwe,
• wskazania psychosocjalne - jest to radykalne zapobieganie ciążom u kobiet znajdujących się w ciężkiej, niedającej się poprawić sytuacji materialnej.

Niezwykle istotne jest, aby przed wykonaniem zabiegu w czasie wizyty lekarskiej pacjentka została dokładnie poinformowana o tym jak przebiega podwiązanie jajowodów, o korzyściach, ale i wskazaniach, przeciwwskazaniach i możliwych powikłaniach po zabiegu.

5. Skutki podwiązania jajowodów

Skutki podwiązania jajowodów to trwała bezpłodność. Dlatego, zanim kobieta zdecyduje się na ten zabieg, powinna zastanowić się, czy jest pewna, że nie chce mieć dzieci. Skuteczność podwiązania jajowodów jest duża. Zabieg, z powrotem przywracający drożność jajowodów, jest skuteczny jedynie w 30 proc.

Należy jednak pamiętać, że w przypadku zajścia w ciążę przed zabiegiem, istnieje duże ryzyko ciąży pozamacicznej. Występuje statystycznie częściej u młodszych kobiet poddanych zabiegowi, a także u tych, które miały zabieg wykonany metodą elektrokoagulacji jajowodów. Przed zabiegiem należy stosować pewne metody antykoncepcji, o wysokim wskaźniku Pearla (odradzamy metodę kalendarzykową, lepiej stosować prezerwatywy lub czasową abstynencję seksualną).

Niektóre kobiety zgłaszają także częstsze infekcje pęcherza moczowego po zabiegu.

Krąży wiele bezpodstawnych mitów na temat skutków ubocznych salpingektomii. Kobiety obawiają się utraty swej „kobiecości” po zabiegu, zmniejszenia libido, przybrania masy ciała. Żadne obserwacje nie potwierdziły tych teorii, wręcz przeciwnie aż 80% kobiet deklaruje poprawę kontaktów z partnerem.

6. Powikłania po zabiegu podwiązania jajowodów

Podwiązanie jajowodów to bezpieczna metoda. Jak widać odległe skutki uboczne nie niosą większego zagrożenia. Większość działań niepożądanych występuje w związku z przeprowadzeniem samego zabiegu. Umiera około 4 - 12 kobiet na 100 000 przeprowadzonych salpingektomii w krajach rozwijających się (krwawienie, powikłania anestezjologiczne).

Najczęstsze przyczyny powikłań to:

• przyczyny anestezjologiczne: reakcje alergiczne na podawane leki, problemy krążeniowe i oddechowe (zastosowanie regionalnego znieczulenia znacznie zmniejszyło ryzyko tych powikłań),
• przyczyny chirurgiczne: uszkodzenie dużych naczyń krwionośnych i związane z nimi krwawienia, które wymagają ponownego otworzenia jamy brzusznej, uszkodzenia innych narządów, zakażenia i ropnie rany.

Najgroźniejszym powikłaniem związanym z zabiegiem laparoskopii jest poważne zagrożenie życia jest uszkodzenie dużych naczyń krwionośnych:

• aorty,
• żyły głównej dolnej,
• naczyń biodrowych lub nerkowych.

6.1. Minilaparotomia

Minilaparotomia jest zabiegiem, w trakcie którego lekarz przecina powłoki brzuszne tuż nad spojeniem łonowym. Zabieg ten niesie ze sobą większe ryzyko dolegliwości bólowych, krwawienia, uszkodzenia pęcherza moczowego w porównaniu do laparoskopii.

Po zabiegu chirurgicznym oraz związanym z nim znieczuleniem każda pacjentka ma prawo czuć się osłabiona, mieć nudności oraz dolegliwości bólowe w podbrzuszu. Jednak objawy te bardzo szybko mijają i już po kilku dniach następuje pełny powrót do zdrowia.

6.2. Powikłania po zastosowaniu metody ESSURE

Zastosowanie tej nowoczesnej metody także niesie ze sobą pewne ryzyko. Może ono dotyczyć samego zabiegu - uszkodzenie narządu rodnego podczas umieszczania wkładki w jajowodzie, krwawienie. Inne powikłania po zastosowaniu metody Essure to między innymi:

• krwawienie z dróg rodnych,
• ciąża,
• ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej,
• ból,
• skurcze,
• okresowo przedłużające się miesiączki, zwłaszcza w czasie pierwszych 2 cykli,
• nudności,
• wymioty,
• omdlenia,
• reakcje alergiczne na materiał.

7. Podwiązanie jajników a prawo

Tego typu zapobieganie ciąży jest praktykowane w krajach wysokorozwiniętych. W Polsce jest dopuszczalne w wypadku, gdy stanowi element leczenia lub jeśli kolejna ciąża znaczyłaby dla kobiety poważny uszczerbek na zdrowiu lub zagrożenie dla życia.

Podwiązanie jajowodów jest w praktyce przeprowadzane gdy kolejna ciąża ewidentnie zagraża zdrowiu lub życiu kobiety a także gdy wiadomo, że kolejne potomstwo będzie obciążone genetycznie ciężką chorobą. W innej sytuacji, lekarz nie może przeprowadzić zabiegu, nawet na wyraźne życzenie pacjentki.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.