Alergia na leki

Alergia na leki jest bardzo ważnym problemem. W dzisiejszych czasach na rynku dostępne są tysiące leków, które można kupić już nie tylko w aptece, ale również w sklepie, kiosku czy na stacji benzynowej. Przy tak łatwym dostępie do leków, wraz ze wzrostem częstotliwości ich stosowania, wzrasta możliwość wywołania u chorego reakcji uczuleniowej. Alergia na leki występuje u około 6-10 proc. pacjentów spośród 25 proc., u których pojawiają się jakikolwiek reakcje niepożądane po zażyciu leku.

1. Nadwrażliwość na leki

Każdy lek może powodować uczulenie i po każdym leku może dojść do wystąpienia objawów nadwrażliwości. Reakcja alergiczna występuje najczęściej, gdy lek ma dużą masę cząsteczkową lub jest podawany pozajelitowo, tj. przezskórnie, dożylnie, domięśniowo oraz miejscowo na skórę lub błony śluzowe. Mechanizm powstawania nadwrażliwości na leki ma charakter alergiczny albo niealergiczny. Typ alergiczny związany jest z przeciwciałami w klasie IgE. Istotną rolę mają również czynniki genetyczne, jak mutacje genów odpowiedzialnych za metabolizm leków.

2. Jakie składniki powodują uczulenie na leki?

Do leków, które najczęściej uczulają, należą preparaty białkowe, np. surowice odpornościowe, hormony i antybiotyki. Penicylina, podawana w zastrzykach, u osoby uczulonej może być przyczyną groźnych powikłań. Działanie uczulające mogą powodować także: sulfonamidy, salicylany, związki jodu, leki przeciwbólowe oraz te, które stosowane są na skórę w postaci maści lub kremów. Uczulenie mogą również powodować składniki pomocnicze zawarte w tabletce lub maści, np. konserwant czy barwnik. Osoby z chorobami alergicznymi są bardziej podatne na uczulenie na leki. Warto wspomnieć, że niektóre leki (np. tetracykliny, sulfonamidy, tiazydy, dziurawiec) mogą również uczulać skórę na światło słoneczne, co powoduje powstawanie silnie przebarwionych plam lub wysypki na skórze wystawionej na działanie słońca.

3. Objawy alergii na leki

Alergia na leki objawia się reakcjami ogólnoustrojowymi (wstrząs anafilaktyczny, choroba posurowicza, gorączka) lub narządowymi (alergiczne zapalenie mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych, napad astmy oskrzelowej, alergiczne zapalenie płuc, alergiczny nieżyt przewodu pokarmowego, zapalenie wątroby, nerek i skóry). Objawy alergii mogą dotknąć również układu krwiotwórczego – występuje wtedy niedokrwistość hemolityczna (nadmierny rozpad czerwonych krwinek), małopłytkowość oraz granulocytopenia.

Najczęstsze objawy alergii na leki to zmiany skórne:

• Pokrzywka – objawia się swędzącymi bąblami oraz obrzękiem naczynioruchowym (obejmuje twarz – powoduje jej zniekształcenie, oraz drogi oddechowe – powoduje duszności). Pokrzywkę może wywołać np. aspiryna, ampicylina.
• Wysypka plamisto-grudkowa – objawia się częstym odczynem polekowym. Wysypkę tego rodzaju powodują, np. ampicylina i sulfonamidy.
• Rumień wielopostaciowy – zdarza się dość często. Wykwitami są dobrze odgraniczone rumienie o różnych kształtach, które obejmują kończyny górne i dolne. Pojawia się po penicylinach lub sulfonamidach.
• Wyprysk kontaktowy – charakteryzuje się obecnością grudek, wyprysków i rumienia.
• Wyprysk podudzi – rozwija się u osób starszych lub z żylakami kończyn dolnych, często towarzyszy mu owrzodzenie podudzia. Lekami uczulającymi są: neomycyna, balsam peruwiański, olejki eteryczne, propolis, rywanol, lanolina, anestezyna, detreomycyna.

Alergia na leki może być wywołana m.in. przez duże dawki penicyliny, alfametyldopę, chinidynę i cefalosporyny. Spadek liczby płytek krwi może być następstwem stosowania np. sulfonamidów, chininy, chinidyny, heparyny, soli złota, paracetamolu i propylotiouracylu – leku przeciwtarczycowego. Do obniżenia liczby białych krwinek może prowadzić podawanie fenotiazyny, sulfonamidów, piramidonu, tiouracylu i niektórych leków przeciwdrgawkowych.

4. Testy alergiczne na leki

Wykonuje się następujące testy alergiczne na leki:

• testy punktowe skóry,
• testy śródskórne,
• testy płatkowe na poszczególne leki.

Rozpoznanie alergii na leki opiera się na wywiadzie z konkretnym pacjentem i badaniu fizykalnym. W przypadku alergii na penicylinę można wykazać przeciwciała, wykonując testy skórne. Alergenem używanym do wykrycia przeciwciał jest tu metabolit penicyliny.

Należy pamiętać, że osoby zdrowe są mniej narażone na odczyn polekowy niż osoby chore. Czasami uczula nie lek, a jego pochodna powstała w organizmie lub substancja obojętna dodana do danej postaci leku.

5. Leczenie alergii na leki

W trakcie hospitalizacji chorego na alergię polekową lekarz zbiera dokładny wywiad odnośnie samopoczucia, występujących objawów, zażywanych leków oraz stwierdzonych uczuleń. W przypadku alergii polekowej należy wziąć pod uwagę reakcje krzyżowe, które mogą wystąpić w przypadku leków o podobnej strukturze chemicznej. Leczenie reakcji alergicznych polega na odstawieniu leku wywołującego chorobę. Stosuje się także leki hamujące reakcję alergiczną, czyli leki przeciwhistaminiowe lub silniej działające glikokortykosterydy. We wstrząsie trzeba natychmiast wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe. Jeśli choroba podstawowa wymaga dalszego leczenia, specjalista zaleca inny, alternatywny preparat.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.