Antybiotyk na ból gardła?

Ból gardła to jedna z częstszych dolegliwości, z którą u progu jesieni zgłaszamy się do lekarza pierwszego kontaktu. Zdarza się, że sami wspominamy lekarzowi o potrzebie zastosowania antybiotyku, mając w pamięci wcześniejsze infekcje i sposób ich leczenia. Czy to jednak właściwy kierunek terapii?

Za zdecydowaną większością infekcji przebiegających z bólem gardła stoją wirusy. Tylko ok. 5 proc. chorób ma podłoże bakteryjne [1], a co za tym idzie – wymaga leczenia antybiotykami.

W Polsce jednak na zapalenie gardła przepisuje się blisko połowę wszystkich antybiotyków stosowanych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej [2]. To bardzo niepokojący trend, o zmianę którego apelują eksperci i autorzy wytycznych dla lekarzy POZ [3] w zakażeniach dróg oddechowych.

Dlaczego nie należy nadużywać antybiotyków?

Antybiotyki to niezwykle cenne leki, których pojawienie się zrewolucjonizowało medycynę, jednak są skuteczne tylko wtedy, gdy podawane są w określonych wskazaniach i w oparciu o faktyczny stan chorego. W każdym innym przypadku zamiast pomóc szkodzą, gdyż nie są obojętne dla organizmu (m.in. osłabiają naturalną mikroflorę jelit).

Problem nadużywania antybiotyków w połączeniu z ich przyjmowaniem niezgodnie z zaleceniami (np. zbyt krótko) sprawia, że dochodzi do powstawania antybiotykoopornych populacji bakterii. Drobnoustroje dysponują coraz sprawniejszymi mechanizmami lekooporności i opierają się dotychczasowemu leczeniu. To niesie ze sobą poważne zagrożenie: antybiotyki przestają być skuteczne, a walka z bakteriami staje się coraz trudniejsza [4].

Wielu z nas kojarzy antybiotyk z lekiem skutecznym i szybko przynoszącym ulgę. Zdarza się, że sami pacjenci sugerują lekarzowi przepisanie antybiotyku, bo w świadomości wielu z nas lek ten szybko prowadzi do ustąpienia objawów [5, 6, 7].

Miejscowe leczenie bólu gardła

Leki miejscowe również poprawiają komfort chorego, ale też nie prowadzą do powstania bakterii lekoopornych. Stan zapalny skutecznie zwalczają preparaty z benzydaminą, która ogranicza aktywność komórek układu odpornościowego w miejscu aplikacji, zmniejszając w ten sposób obrzęk i przekrwienie gardła. W odróżnieniu od innych leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) benzydamina nie powoduje działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego. Dodatkowo działa przeciwbólowo i miejscowo znieczulająco.

Zawiera ją spray Benzydamine neo angin® oraz jego silniejsza wersja Benzydamine neo-angin® forte. Działają miejscowo, przynosząc ulgę, a dodatkowo są bez cukru i mają wiśniowy smak.

W objawowym leczeniu bólu gardła odpowiednie do stosowania są również tabletki do ssania zawierające substancję antyseptyczną, taką jak amylometakrezol, która obecna jest np. w leku neo-angin®. Eliminuje przyczynę bólu, zwalczając wirusy i bakterie, przynosi ulgę: łagodzi drapanie w gardle oraz daje uczucie chłodu. Ze względu na powierzchniowy mechanizm działania, neo-angin® jest skuteczny zwłaszcza we wczesnej fazie zakażenia.

Tabletki do ssania neo-angin® dostępne są w wersji z cukrem i bez cukru oraz o smaku klasycznym i wiśniowym. Dobrze wpisują się w zalecane przez specjalistów leczenie przyczynowe, likwidując patogeny (wirusy, bakterie i grzyby) wywołujące stan zapalny gardła. Co jednak ważne: cechuje je korzystny profil bezpieczeństwa i nie powodują powstawania antybiotykooporności.

W najnowszych wytycznych dla lekarzy POZ [3] w zakażeniach dróg oddechowych zaleca się, by stosować zasadę obserwacji i czujnego wyczekiwania. Oznacza to, by stosowanie antybiotyku – o ile stan chorego na to pozwala – odłożyć w czasie i w pierwszej kolejności zastosować leczenie objawowe.

Objawy infekcji wirusowej powinny zacząć ustępować po 2–3 dniach. Jeśli jednak objawy będą ulegać nasileniu lub zapalenie gardła będzie cechować nagły i ostry początek wraz z silnym bólem gardła z trudnościami w połykaniu, temperaturą (powyżej 38°C) i powiększeniem szyjnych węzłów chłonnych, może to oznaczać, że infekcja ma podłoże bakteryjne. Podanie antybiotyku będzie wówczas uzasadnione, o tym jednak zawsze powinien decydować lekarz [8].

Wielu z nas bowiem sięga po antybiotyki przepisane innym członkom rodziny lub jeśli zostały nam w domowej apteczce po ostatniej terapii. To bardzo poważny błąd! Ta grupa leków w każdym przypadku powinna być stosowana ściśle według zaleceń specjalisty.

Leki stosowane miejscowo w postaci tabletek do ssania i aerozolu skutecznie poradzą sobie z objawami infekcji wirusowej , a to one w większości przypadków są odpowiedzialne za rozwój infekcji gardła. Mogą być stosowane u dzieci i dorosłych. Pamiętajmy również o odpowiednim nawodnieniu i odpoczynku.

Artykuł powstał we współpracy z M.C.M. Klosterfrau Healthcare Sp. z o.o.

Powyższy tekst nie stanowi źródła porady medycznej i nie może być traktowany jako zastępstwo dla świadczenia usług medycznych przez lekarza.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Benzydamine neo-angin®, Benzydamine neo-angin® forte, aerozol do stosowania w jamie ustnej, roztwór. 1 ml roztworu zawiera 1,5 mg (w przypadku Benzydamine neo-angin® forte 3 mg) benzydaminy chlorowodorku (Benzydamini hydrochloridum). Pojedyncza dawka aerozolu (0,17 ml) zawiera 0,255 mg (w przypadku Benzydamine neo-angin® forte 0,51 mg) benzydaminy chlorowodorku. Wskazania do stosowania: Benzydamine neo-angin® wskazany do stosowania u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 6 lat, Benzydamine neo-angin® forte wskazany do stosowania u dorosłych, w objawowym miejscowym leczeniu ostrego bólu gardła z towarzyszącymi typowymi objawami stanu zapalnego, takimi jak ból, zaczerwienienie lub obrzęk w jamie ustnej i gardle. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: M.C.M. Klosterfrau Healthcare Sp. z o.o.

neo-angin®, tabletki do ssania. 1 tabletka do ssania zawiera: 1,2 mg alkoholu 2,4- dichlorobenzylowego (Alcohol 2,4-dichlorobenzylicus), 0,6 mg amylometakrezolu (Amylmetacresolum), 5,9 mg lewomentolu (Levomentholum). Wskazania do stosowania: zalecany do wspomagania leczenia stanów zapalnych jamy ustnej i gardła, przebiegających z objawami, takimi jak: ból gardła, zaczerwienienie, obrzęk. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na którykolwiek ze składników produktu, nietolerancja fruktozy, zaburzenia wchłaniania glukozy-galaktozy, niedobór sacharazy-izomaltazy, nie stosować u dzieci w wieku poniżej 6 lat. Podmiot odpowiedzialny: MCM Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

Źródła

1. [1] Soledum Forte: Mechanizm działania i benefity 1,8-cyneolu
2. [2] Ewelina Gowin, Wanda Horst-Sikorska, Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku – czy to możliwe? Farmacja Współczesna 2012; 5: 83-89.
3. [3] Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Nowe wytyczne dla lekarzy POZ, Medical Tribune, listopad-grudzień 2021: 2-9
4. [4] Anna Wawrzyniak, Racjonalna terapia ostrych infekcji górnych dróg oddechowych, Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 5, 401–406.
5. [5] Naczelna Izba Aptekarska. Nadużywanie antybiotyków – przyczyny i skutki. https://www.nia.org.pl/2017/11/12/naduzywanie-antybiotykow-przyczyny-i-skutki/ (2022.09.29)
6. [6] Davis ME, i wsp. Exploring Patient Awareness and Perceptions of the Appropriate Use of Antibiotics: A Mixed-Methods Study. Antibiotics (Basel). 2017;6(4):23.
7. [7] Francois Watkins LK, i wsp. Knowledge and Attitudes Regarding Antibiotic Use Among Adult Consumers, Adult Hispanic Consumers, and Health Care Providers--United States, 2012-2013. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2015;64(28):767-70.
8. [8] Hryniewicz W i wsp. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Narodowy Instytut Leków. Warszawa 2016. Fal AM i wsp. Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy POZ. Lekarz POZ 2021; 7(5): 325-53