Badanie ogólne kału - przygotowanie do badania, rodzaje badań kału
Badanie kału jest badaniem polegającym na mikroskopowej, chemicznej i bakteriologicznej ocenie próbek pobranych z masy kałowej. Podczas badania, w pierwszej kolejności, dokonuje się oceny makroskopowej kału, tj. konsystencji, zabarwienia, woni i domieszek patologicznych takich jak krew, śluz, ropa lub niestrawione resztki pokarmowe. Następnie przystępuje się do wykonania różnorodnych oznaczeń laboratoryjnych, które są bardzo pomocne w diagnozowaniu wielu schorzeń układu pokarmowego. Badanie kału jest jednym z najczęściej zlecanych badań laboratoryjnych w przypadku wystąpienia u pacjenta dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Pomaga zdiagnozować choroby zakaźne przewodu pokarmowego, choroby pasożytnicze, zaburzenia trawienia i wchłaniania pokarmów, a nawet wnioskować o występowaniu u pacjenta nowotworu jelita grubego.
Badanie ogólne kału
Przygotowanie do badania kału
Do badania ogólnego kału należy pobrać niewielką ilość stolca do specjalnego pojemnika (do nabycia w każdej aptece), a następnie próbkę dostarczyć do laboratorium. Aby wynik badania był miarodajny należy kilka dni przed badaniem stosować normalną, codzienną dietę (żadnych radykalnych zmian w jadłospisie, żadnych diet odchudzających). Przed badaniem należy się jednak skonsultować z lekarzem w sprawie stosowanych leków, gdyż niektóre z nich mogą mieć wpływ na wykonywane oznaczenia laboratoryjne.
Rodzaje badań kału
Jednym z wykonywanych oznaczeń jest określanie pH kału. Prawidłowo powinno ono wynosić 7,0 - 7,5. Jego spadek poniżej 6,0 może świadczyć o zaburzeniach trawienia i wchłaniania węglowodanów.
W celu wykrycia nietolerancji węglowodanów w kale oznacza się także obecność glukozy, fruktozy, laktozy, galaktozy, sacharozy i pentozy. W przypadku właściwego trawienia i wchłaniania węglowodanów tych substancji nie powinno być. Ich pojawienie się może świadczyć na przykład o niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki, niedoborze disacharydaz rąbka szczoteczkowego jelita, czy zespole krótkiego jelita.
Test na krew utajoną w kale
Aby rozróżnić, czy występująca u pacjenta biegunka ma charakter osmotyczny, czy sekrecyjny oznacza się stężenie elektrolitów i osmolalność kału.
W celu oceny trawienia tłuszczów barwi się próbkę kału roztworem Sudanu, co uwidacznia pod mikroskopem kuleczki tłuszczu. Prawidłowo ich ilość jest mniejsza niż 60 - 80 w polu widzenia. Można także ocenić zawartość tłuszczu w 72-godzinnej zbiórce kału. Prawidłowe wydalanie tłuszczu z kałem powinno być mniejsze niż 6g/d.
Jednym z najważniejszych badań jest badanie na krew utajoną w kale. Powinno być ono rutynowo wykonywane co rok, jako badanie przesiewowe w celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego u osób powyżej 50. roku życia. Dawniej stosowane testy oparte były na utleniającym działaniu hemoglobiny i jej pochodnych, wymagały kilkukrotnych pobrań próbek kału, i dawały wiele wyników fałszywie dodatnich ze względu na interakcje z niektórymi składnikami diety jak mięso i podroby, buraki, szpinak, warzywa i owoce bogate w witaminę C. Z tego względu przed badaniem nie należało spożywać tych składników.
Obecnie wykorzystywane testy oparte są na oznaczaniu albuminy w stolcu, mają ponad 90% czułość i nie wymagają już żadnego przygotowania dietetycznego.
Istotnym badaniem jest także wykonanie posiewu kału na specjalne podłoże w celu stwierdzenia obecność bakterii chorobotwórczych. Wykonuje się je zwłaszcza w przypadku biegunek o niewyjaśnionej etiologii, występowania pienistych i wodnistych stolców oraz częstych i dokuczliwych wzdęć i bólów brzucha, zwłaszcza gdy tym objawom towarzyszy gorączka, leukocytoza i podwyższone CRP. Objawy takie mogą towarzyszyć infekcji jelitowej wywołanej bakteriami z rodzaju Salmonella, Schigella lub patogennymi szczepami Escherichia coli.
Często wykonywanym badaniem, szczególnie u dzieci jest badanie kału na pasożyty. W czasie takiego badania można wykazać popularne choroby pasożytnicze, takie jak pełzakowica, lamblioza, owsica, tasiemczyca czy glistnica. W próbce kału badanej pod mikroskopem wykrywa się postaci dorosłe, larwy lub jaja tych pasożytów.
Źródła
- Badanie kału na obecność jaj pasożytów
- Hyla-Klekot L., Kokot F., Kokot S. Badania laboratoryjne - Zakres norm i interpretacja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, ISBN 978-83-200-4301-3
- Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-137-2
- Czech A., Tatoń J. Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3156-7
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
