Badania przed ciążą - badania podstawowe, badania w kierunku chorób zakaźnych
Badania przed ciążą powinnaś zacząć od niezbędnego minimum, czyli od najprostszych badań laboratoryjnych. Nawet jeśli czujesz się zupełnie zdrowa, to pragnąc zostać mamą, powinnaś poddać się podstawowym badaniom internistycznym i ginekologicznym. Dzięki nim będzie możliwe określenie twojego ogólnego stanu zdrowia oraz wykrycie ewentualnych schorzeń, które mogłyby wpłynąć negatywnie na płodność, zakłócić przebieg ciąży lub rozwój płodu.
1. Badanie u lekarza pierwszego kontaktu
Gdy już zdecydujesz się na posiadanie dziecka, planowanie ciąży warto rozpocząć od wizyty u swojego lekarza rodzinnego. Przeprowadzi on podstawowe badanie lekarskie, tzw. przedmiotowe. Na tej podstawie ogólnie oceni wydolność organizmu, pracę płuc, serca i innych ważnych narządów. Niezwykle istotny jest też pomiar ciśnienia tętniczego. Niekontrolowane nadciśnienie może mieć bardzo niekorzystny wpływ na przebieg ciąży i rozwój płodu. Natomiast wyrównanie zbyt wysokiego ciśnienia tętniczego umożliwia donoszenie ciąży bez powikłań. Ponadto, lekarz rodzinny może od razu wydać skierowanie na podstawowe testy laboratoryjne, które należy wykonać przed poczęciem.
2. Podstawowe badania przed ciążą
Planująca ciążę kobieta powinna zwrócić szczególną uwagę na swój tryb życia, na który składają się: zdrowe odżywianie, regularny, ale umiarkowany wysiłek fizyczny i kontrolowanie swojego zdrowia. Badania, które warto wykonać jeszcze zanim maleństwo zagości w twoim brzuchu, należą do niezbędnych i zarazem podstawowych badań, dzięki którym lekarz będzie mógł ocenić stan twojego zdrowia. Pomoże mu to także zaplanować dalsze postępowanie, w zależności od twoich wyników badań.
Podstawowe badania laboratoryjne przed ciążą:
- Morfologia krwi – służy do określenia ilości i jakości jej składników. Dzięki morfologii można wykryć między innymi niedokrwistość, którą należy wyrównać przed zapłodnieniem. Podczas ciąży czerwonych krwinek potrzeba dużo więcej, aby dostarczać tlen do wszystkich komórek matki (bardziej obciążonych w tym stanie) oraz płodu. Ponadto, morfologia krwi może wykryć obecność stanów zapalnych w organizmie przyszłej mamy oraz zaburzenia krzepliwości krwi spowodowane nieprawidłową ilością płytek.
- Grupa krwi i czynnik Rh – oznaczenie grupy krwi i Rh jest niezwykle istotne dla oceny ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego. Badanie wykonuje się zarówno u kobiety, jak i u przyszłego ojca dziecka. Konflikt serologiczny to sytuacja, w której organizm kobiety wytwarza przeciwciała, uszkadzające krwinki płodu. Ma to miejsce, gdy matka ma grupę krwi Rh ujemną, a płód Rh dodatnią, którą odziedziczył po ojcu. Przy zagrożeniu wystąpienia konfliktu serologicznego częściej kontroluje się stan płodu i podaje specjalne leki, chroniące przed rozwojem choroby.
- Badanie ogólne moczu – służy do podstawowej oceny funkcji nerek. Poza tym, za jego pomocą można wykryć stany zapalne i zakażenia w obrębie układu moczowego, które przed ciążą należy wyleczyć. Nieleczone infekcje mogą się rozszerzyć na macicę i doprowadzić nawet do utraty ciąży.
- Mocznik, kreatynina – to parametry oznaczane w surowicy krwi, dokładniej oceniające funkcjonowanie nerek niż badanie moczu.TSH – to hormon przysadki, regulujący funkcjonowanie tarczycy. Czasami diagnostykę można poszerzyć o oznaczenie fT3 i fT4 – hormonów tarczycy. Zaburzenia funkcji tego gruczołu mogą spowodować trudności w zajściu w ciążę, a nawet niepłodność lub przyczynić się do poronień. Dlatego jeszcze przed zajściem w ciążę należy sprawdzić, czy działa on bez zarzutu.
- Glukoza – badanie stężenia glukozy na czczo jest niezwykle istotne. Cukrzyca bardzo niekorzystnie wpływa na organizm zarówno matki, jak i płodu. Może być przyczyną wielu powikłań u obojga, a nawet spowodować wewnątrzmaciczne obumarcie płodu.
- Lipidogram – ocenia skład lipidów w surowicy krwi. Przed poczęciem dziecka watro wyrównać wszelkie nieprawidłowości w zakresie ilości cholesterolu i trójglicerydów.
3. Badania przed ciążą w kierunku chorób zakaźnych
Duże znaczenie dla bezpieczeństwa nienarodzonego dziecka mają badania w kierunku chorób zakaźnych. W razie wykrycia zakażenia u matki w większości przypadków można uchronić płód przed zachorowaniem. Najważniejsze są testy w kierunku następujących infekcji:
- WZW B (wirusowe zapalenie typu B) – w surowicy oznacza się stężenie antygenu HBs (HbsAG). Jeżeli jesteś chora, lekarze będą mieli szansę uchronić noworodka przed zakażeniem. Jeżeli jesteś zdrowa (i jeszcze tego nie zrobiłaś), koniecznie się zaszczep;
- różyczka – w surowicy sprawdza się pozom przeciwciał przeciwko wirusowi różyczki. Jeżeli nie chorowałaś lub ich miano jest za niskie, bezwzględnie należy się zaszczepić (najpóźniej na miesiąc przed zajściem w ciążę). Zakażenie w czasie ciąży jest groźne dla płodu – może wywołać wiele wad wrodzonych, a nawet poronienie;
- toksoplazmoza – we krwi również oznacza się poziom przeciwciał. W społeczeństwie bardzo wiele osób zetknęło się z tą chorobą. Dla płodu niebezpieczne jest tylko świeże zakażenie. Jeżeli badanie wykazało świeżą infekcję, udaj się do lekarza chorób zakaźnych, który najlepiej doradzi ci, kiedy rozpocząć starania o dziecko. Jeżeli nie jesteś zarażona, musisz bardzo uważać, żeby nie zachorować (unikaj kotów i psów, nie jedz surowego mięsa). W każdym trymestrze ciąży trzeba też będzie kontrolować pozom przeciwciał. Przy starym zakażeniu nie ma ryzyka przejścia infekcji na płód;
- cytomegalia – badanie polega na oznaczeniu poziomu przeciwciał. W tym przypadku raz nabyty wirus pozostaje w organizmie, ale w formie utajonej. Niestety, nie da się z niego wyleczyć. Jeżeli testy potwierdzą obecność zakażenia, istnieje niewielkie ryzyko przeniesienia go na płód. Przy wynikach ujemnych trzeba bardzo uważać, żeby nie zachorować podczas ciąży;
- HIV – na pewno każdy z nas znalazł się kiedyś w sytuacji, w której był narażony na zakażenie tym wirusem (zabiegi stomatologiczne, hospitalizacja, wykonanie tatuażu, przetoczenia krwi, seks bez zabezpieczenia). Dlatego warto wykonać to badanie. Jeżeli okaże się, że jesteś nosicielem wirusa, prawie zawsze można ochronić dziecko przed zakażeniem.
4. Badanie ginekologiczne
Kontrola ginekologiczna jest ważnym elementem diagnostyki przed zajściem w ciążę. Lekarz dokładnie oceni dostępne badaniu elementy układu płciowego, które są przecież niezbędne do poczęcia dziecka. Zawsze należy tez pobrać cytologię. Na jej podstawie sprawdza się, czy szyjka macicy jest zdrowa. Ciąża predysponuje do szybszego rozwoju chorób, w tym stanów zapalnych i nowotworów szyjki macicy. W celu dokładniejszej oceny narządu rodnego często wykonuje się USG przezpochwowe. Jeżeli do tej pory stosowałaś tabletki antykoncepcyjne, trzeba też zrobić USG piersi.
5. Jak dbać o zdrowie, planując ciążę?
O co szczególnie warto zadbać przed zajściem w ciążę?
- Jeśli przyjmujesz środki antykoncepcyjne, w porozumieniu z ginekologiem odstaw je na kilka miesięcy przed zajściem w ciążę.
- Wybierz się do lekarza pierwszego kontaktu, aby porozmawiać z nim o aktualnych szczepieniach, które powinnaś przyjąć.
- Wybierz się także do stomatologa, aby mógł skontrolować stan twojego uzębienia i przeprowadzić ewentualne leczenie ubytków.
- Zacznij się zdrowo odżywiać i przyjmować preparaty witaminowe dla kobiet, w których szczególnie istotnym składnikiem jest kwas foliowy, niezbędny dla prawidłowego rozwoju płodu.
- Wyeliminuj alkohol, mocną kawę i herbatę ze swojego menu.
- Jeśli palisz, a chcesz być wkrótce mamą, postaraj się jak najszybciej rzucić palenie. Także ojciec dziecka powinien rzucić palenie, ponieważ bierne palenie szkodzi zarówno tobie, jak i dziecku, które nosisz w brzuchu.
- Jeżeli w twojej rodzinie lub rodzinie męża występowały choroby genetyczne, warto wybrać się także do poradni genetycznej, aby ustalić ewentualne prawdopodobieństwo zachorowania na chorobę genetyczną u dziecka.
Jeśli chorujesz przewlekle, np. na cukrzycę, odwiedź też swojego diabetologa, który pomoże ci dobrać leki i insulinę do diety i trybu życia kobiety ciężarnej.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.