Balantydioza - przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie
Balantydioza to choroba zakaźna w obrębie jelita grubego, która rozwija się w konsekwencji zakażenia pierwotniakiem Balantidium coli. Diagnozuje się ją na całym świecie. Do inwazji dochodzi na drodze fekalno-oralnej, najczęściej po spożyciu zanieczyszczonego pokarmu lub wody. Źródłem patogenu są odchody gryzoni, zwierząt gospodarskich oraz domowych. Jakie są objawy choroby? Jak ją diagnozować i leczyć?
1. Czy jest balantydioza?
Balantydioza, inaczej szparkoszyca, to parazytoza odzwierzęca przewodu pokarmowego. Chorobę wywołuje Balantidium coli (szparkosz okrężnicy). To pierwotniak należący do rodziny orzęsków, który występuje u wielu ssaków, w tym człowieka.
W Polsce bardzo często stwierdzany jest u świń. W ich wnętrzach obecne są cysty pierwotniaka, które przenoszą się na inne zwierzęta i ludzi. Chorobę diagnozuje się na całym świecie, jednak najwięcej przypadków odnotowuje się w Ameryce Łacińskiej i Południowo-Wschodniej Azji.
Oznacza to, że w Polsce na tę jednostkę chorobową zapadają częściej osoby, które podróżują w te rejony. Balantidioza obejmuje dwie postaci kliniczne. To ostra balandytioza jelitowa i przewlekła balandytioza jelitową.
2. Jak dochodzi do zakażenia Balantidium coli?
Do zakażenia człowieka dochodzi najczęściej:
- w trakcie uboju zwierząt,
- drogą pokarmową, poprzez spożycie żywności zanieczyszczonej kałem zawierającym cysty Balantidium coli,
- drogą pokarmową, poprzez spożycie żywności wody zanieczyszczonej kałem zawierającym cysty pierwotniaka,
- wskutek stosowania odchodów świńskich jako nawozu,
- przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną.
Do rozprzestrzeniania się balantydiozy przyczyniają się również muchy - bierni przenosiciele. Cysty Balantidium coli są owalne i mają średnicę 45-80 μm. Ich cykl rozwojowy rozpoczyna się w końcowym odcinku jelita cienkiego.
Z połkniętych cyst w organizmie uwalniane są formy dorosłe, czyli trofozoity. Te namnażają się w jelicie grubym przez podział poprzeczny. Ich obecność wywołuje naciek zapalny z ogniskową martwicą i wytworzeniem owrzodzeń. Część z nich wnika do przestrzeni międzykomórkowych, inne koniugują. Niektóre trofozoity są wydalane są na zewnątrz wraz z kałem.
3. Objawy balantydiozy
W większości przypadków choroba przebiega bezobjawowo, co znacznie utrudnia rozpoznanie, choć odnotowano przypadki choroby o piorunującym przebiegu u pacjentów z upośledzeniem odporności, na przykład zakażonych HIV.
Zdarza się, że objawami choroby jest:
- biegunka o zmiennym nasileniu, często przewlekła,
- krwawienie z przewodu pokarmowego (może nasuwać podejrzenie czerwonki),
- nudności,
- wymioty,
- ból brzucha,
- obecność w kale domieszki śluzu i krwi,
- brak apetytu,
- utrata masy ciała,
- bóle głowy wywołane osłabieniem.
4. Rozpoznanie i leczenie balantydiozy
Rozpoznanie balantidiozy opiera się na stwierdzeniu obecności cyst pierwotniaka w kale lub trofozoitów w wycinkach błony śluzowej jelita grubego. U niektórych pacjentów przeprowadza się bowiem badanie endoskopowe, czasem konieczne jest pobranie wycinków do badania histopatologicznego.
Obraz mikroskopowy i makroskopowy jelita grubego zaatakowanego przez szparkosza okrężnicy charakteryzuje się naciekiem zapalnym błony śluzowej jelita oraz występowaniem owrzodzeń.
Z uwagi na cykliczność wydalania cyst zaleca się wielokrotne badanie mikroskopowe kału. Typowe jest, że w okresie zaostrzenia w stolcu stwierdza się owalne trofozoity wyposażone w krótkie rzęski. Niestety w okresie wyciszenia rozpoznanie jest dużo trudniejsze.
Balantydiozę należy różnicować z:
- zakażeniem nicieniami,
- zakażeniem tasiemcem,
- dyzenterią,
- biegunkami infekcyjnymi,
- czerwonką pełzakową (amebozą),
- wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (colitis ulcerosa),
- czynnościową chorobą jelit.
W leczeniu balantydiozy stosuje się tetracyklinę. Leczenie jest skuteczne, prowadzi do wyeliminowania pasożytów i wyleczenia. Choroba wymaga terapii, ponieważ pozbawiona interwencji medycznej przechodzi w chorobę przewlekłą, stanowiącą zagrożenie dla zdrowia.
5. Zapobieganie zakażeniom Balantidium coli
Co robić, by uniknąć zakażenia i zachorowania na balantydiozę? Znając czynniki ryzyka można stwierdzić, że kluczowe jest przestrzeganie zasad higieny, w tym częste i dokładne mycie rąk, a także spożywanie produktów spożywczych i wody pitnej z pewnych źródeł.
Nie mnie ważne jest zachowywanie reżimu sanitarnego w hodowli świń i bydła, a także ochrona wody i jedzenia przed muchami, które są biernymi przenosicielami patogenów, w tym także cyst Balantidium coli.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.