Benzoesan sodu – właściwości, zastosowanie, szkodliwość

Benzoesan sodu jest konserwantem stosowanym w żywności, oznaczanym symbolem E211. Używa się go, ponieważ hamuje rozwój bakterii, drożdży i pleśni, przez co zapobiega psuciu się żywności i przedłuża jej trwałość. Benzoesan sodu jest uznany za bezpieczny, jeśli jest spożywany w umiarkowanej, dozwolonej ilości. Gdzie można go znaleźć? Co warto wiedzieć?

1. Co to benzoesan sodu?

Benzoesan sodu (Sodium benzoate) to sól sodowa kwasu benzoesowego stosowana jako konserwant żywności. Oznacza się ją symbolem E211. To związek chemiczny posiadający wzór C6H5COONa.

Na skalę przemysłową Sodium benzoate uzyskuje się syntetycznie w warunkach laboratoryjnych. Do tego celu wykorzystuje się toluen, który w reakcji jest utleniany lub kwas benzoesowy, który jest poddawany zobojętnianiu węglanem sodu lub wodorotlenkiem sodu. Benzoesan sodu można kupić w sklepach z chemią przemysłową.

2. Właściwości E211

Benzoesan sodu ma właściwości bakteriostatyczne i fungistatyczne. Oznacza to, że hamuje rozwój drożdży, pleśni, bakterii masłowych, octowych oraz mlekowych (w mniejszym stopniu). Jego działanie konserwujące polega na niszczeniu błon komórkowych patogenów i hamowaniu reakcji enzymatycznych. Na jego aktywność dobrze wpływa obecność dwutlenku węgla, soli kuchennej, cukru spożywczego, dwutlenku siarki czy kwasu sorbowego.

Substancja nie pachnie, ma postać białego krystalicznego lub ziarnistego proszku. Cechuje się bardzo dobrą rozpuszczalnością w wodzie). Odczyn benzoesanu sodu jest zasadowy i wynosi 9. E211 stosuje się w środowisku kwaśnym.

Benzoesan sodu łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego, w wątrobie jest metabolizowany do kwasu hipurowego i wydalany wraz z moczem w ciągu maksymalnie doby. Nie kumuluje się w organizmie i nie wpływa na skład mikroflory jelitowej. Substancja nie jest szkodliwa dla środowiska. Łatwo ulega degradacji, nie akumuluje się w wodzie czy glebie.

3. Zastosowanie benzoesanu sodu

Benzoesan sodu jest przede wszystkim stosowany jako konserwant żywności. W produktach spożywczych oznacza się go symbolem E211. Konserwanty w żywności to grupa związków chemicznych, które zapobiegają psuciu się produktów spożywczych, a i przedłużają ich trwałość.

Poza przemysłem spożywczym benzoesan sodu wykorzystuje się w kosmetyce i farmaceutyce. Można go również znaleźć także w systemach, które mają kontakt z wodą, w niezamarzających płynach chłodniczych i środkach antykorozyjnych do przechowywania narzędzi chirurgicznych. Jest również składnikiem pomocniczych środków diagnostycznych przy badaniach wątroby oraz past do zębów.

Benzoesan sodu w tworzywach sztucznych poprawia ich wytrzymałość, w pirotechnice służy do wytwarzania mieszaniny świszczącej, a w syropach jest składnikiem aktywnym o działaniu odkażającym i wykrztuśnym. Działa słabo wykrztuśnie i odkażająco. Podrażnia błonę śluzową oskrzeli, dzięki czemu zwiększa wydzielanie oskrzelowych gruczołów błonowych.

4. Benzoesan sodu w żywności

Benzoesan sodu można znaleźć w składzie bardzo wielu produktów spożywczych, takich jak:

• napoje gazowane i niegazowane,
• przeciery owocowe, dżemy i inne przetwory owocowe,
• konserwy rybne, marynowane śledzie,
• przetwory pomidorowe, sosy warzywne i warzywno-owocowe,
• koncentraty mieszanek żelujących do niskosłodzonych przetworów owocowych,
• sosy sałatkowe, majonezy, musztardy, marynaty,
• masła o obniżonej zawartości tłuszczu, margaryny,
• tłuszcze cukiernicze, piekarskie i kuchenne.

5. Czy benzoesan sodu jest szkodliwy?

Benzoesan sodu jest dodatkiem do żywności, który wywołuje wśród konsumentów wywołuje niepokój. Czy jest bezpieczny? Specjaliści są zdania, że tak, jednak pod warunkiem, że jego dzienne spożycie jest mniejsze niż 5 mg na kg masy ciała. Szkodliwość E211 obserwuje się dopiero przy spożyciu bardzo dużych dawek. Warto jednak wiedzieć, że benzoesan sodu w połączeniu z witaminą C (E 300, kwas askorbinowy) może tworzyć rakotwórczy benzen.

Spożywanie produktów, które w swoim składzie posiadają E211, warto kontrolować i ograniczać. Szczególną ostrożność zaleca się:

• dzieciom i seniorom,
• alergikom (E 211 nasila wydzielanie histamin, przez co może zaostrzyć reakcję alergiczną),
• osobom zmagającym się z nieżytem żołądka, zespołem jelita drażliwego czy wrzodami (duże dawki benzoesanu sodu działają drażniąco na śluzówkę żołądka).

W ich sytuacji konsekwencją nadmiernego spożycia benzoesanu sodu może być nasilenie objawów astmy i alergii oraz dolegliwości bólowe. W bezpośrednim kontakcie benzoesan sodu może wywołać podrażnienia skóry, oczu, śluzówki nosa, a nawet wstrząs anafilaktyczny.