AFP - normy, interpretacja wyników
Białko płodowe alfa (AFP), inaczej alfa-fetoproteina, to glikoproteina o masie molowej 69 000. Wytwarzana jest ona w dużych ilościach przez pęcherzyk żółtkowy, a po jego zaniku przez przewód pokarmowy i wątrobę płodu.
1. Jakie są normy AFP
Materiałem biologicznym do oznaczania AFP jest surowica krwi żylnej, pobranej do probówki "na skrzep", a następnie umieszczonej w wodzie z lodem.
Normy stężenia AFP są następujące:
- osoby dorosłe: < 6-7 kU/l
- kobiety w ciąży (16. - 18. tydzień): 23-100 kU/L (28-120 ng/ml).
U noworodków stężenie białka płodowego alfa (AFP) jest wyższe w pierwszej dobie życia. Wartość taką, jak u osoby dorosłej osiąga w ciągu sześciu miesięcy życia.
Najwyższe stężenie AFP we krwi płodu wynosi około 33% całkowitej ilości białek osocza i stwierdza się je w 13. tygodniu życia płodowego. Po urodzeniu, jego stężenie we krwi noworodka spada i do końca pierwszego roku życia osiąga wartości prawidłowe.
W związku z przechodzeniem AFP przez łożysko podwyższone stężenie AFP stwierdza się również u kobiet ciężarnych. Oznaczanie AFP u kobiet ciężarnych jest wykorzystywane w diagnostyce wad cewy nerwowej u płodu lub wystąpienia zespołu Downa.
Ponadto do podwyższenia poziomu AFP dochodzi u osób z nowotworami, przede wszystkim z rakiem wątrobowokomórkowym oraz z guzami zarodkowymi jajników i jąder.
2. Interpretacja wyników AFP
W przypadku diagnostyki prenatalnej oznaczenia AFP w surowicy krwi matki dokonuje się między 14., a 18. tygodniem ciąży. Jeżeli po 10. tygodniu ciąży obserwuje się niskie stężenia białka płodowego alfa, wówczas może to sugerować wystąpienie zespołu Downa. Równie przydatne są oznaczenia AFP w płynie owodniowym. W tym przypadku wzrost stężenia AFP w płynie sugeruje wady rozwojowe cewy nerwowej płodu.
Spośród chorób nowotworowych oznaczenia AFP mają przede wszystkim znaczenie w diagnozowaniu i monitorowaniu leczenia raka wątrobowokomórkowego (pierwotny rak wątroby). W tym przypadku AFP służy jako marker nowotworowy. Jego skuteczność w wykrywaniu tego nowotworu jest bardzo wysoka, a stopień wzrostu stężenia AFP jest zależny od wielkości guza.
AFP bywa także wykorzystywany jako badanie przesiewowe u osób zagrożonych wystąpieniem raka wątrobowokomórkowego, przede wszystkim z zakażeniem WZW typu B i WZW typu C. Zdarza się niekiedy, że dochodzi do podwyższenia AFP w przypadku przerzutów nowotworowych z innych narządów do wątroby, w przypadku niezłośliwych guzów wątroby oraz chorób nienowotworowych takich jak marskośćczy przewlekłe zapalenie wątroby.
Oznaczanie AFP ma także zastosowanie w wykrywaniu nowotworów zarodkowych jąder i jajników, zwłaszcza nienasieniakowych nowotworów jąder. Często AFP oznacza się jednocześnie z HCG (gonadotropina kosmówkowa) w celu bardziej precyzyjnego określenia rodzaju nowotworu.
AFP jest wykorzystywane do monitorowania choroby po leczeniu chirurgicznym oraz po radioterapii oraz chemioterapii. Obniżanie się stężenia tego markera po leczeniu świadczy o jego skuteczności. Natomiast nagły wzrost stężenia AFP po pewnym czasie od skutecznego leczenia zwykle świadczy o wystąpieniu miejscowej wznowy lub ujawnieniu się odległych przerzutów, nawet długo przed pojawieniem się ich w badaniach obrazowych.
W pewnym procencie przypadków podwyższenie AFP stwierdza się także u chorych na raka żołądka, dróg żółciowych, trzustki) oraz płuca.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.